Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.01.2018, Blaðsíða 18

VIÐTAL
18 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14.1. 2018
ég að vinna úti í Bandaríkjunum. Og ég get
ekki lengur gert hjartaaðgerðir út af geislun-
inni. Ég er búinn að fá mikla geislun í meðferð-
inni, svipað og að fá geislun af 30-40 þúsund
röntgenmyndum af lungum. Við hjartalæknar
eru alltaf útsettir fyrir geislun og þetta safnast
fyrir. Og þessi geislun sem ég fékk í meðferð-
inni fer aldrei úr líkamanum, lyfin fara en
geislunin ekki,“ segir hann.
„En mér líður vel. Ég er að fara á spítalann í
Keflavík og ætla að vera þar sjúkrahúslæknir,
lyflæknir. Ég átti ekkert erindi á Landspít-
alann að gera flóknar aðgerðir. Ég er alveg
hættur því núna, eftir að hafa gert yfir 11.000
aðgerðir, vegna geislunarinnar sem þeim
fylgja,“ útskýrir Skúli.
„Þarna úti vann ég frá átta á morgnana til níu
á kvöldin en ég kaus það, þetta var eins og ver-
tíð. En það stóð alltaf til að koma heim, ég á hér
sterkar rætur í íslenskum menningararfi og var
farinn að hugsa mér til hreyfings. Ég var kom-
inn með svo mikið listasafn, um sex hundruð
verk. Ég réð ekkert við að halda utan um þetta
lengur,“ segir hann.
Í tilfinningasambandi við listina
Skúli lifir og hrærist í íslenskri myndlist. Á döf-
inni eru tvær yfirlitssýningar með verkum
Skúla. „Það dugar ekki ein! Við ætlum að skipta
þessu í gamla stöffið og nýja,“ segir hann. Auk
þess stendur til að listfræðingur skrifi bók um
safnið hans Skúla sem er algjörlega einstakt.
„Að því leytinu til að mitt safn er eina safn í
einkaeigu sem spannar öll tímabil íslenskrar
myndlistarsögu.“
Skúli segist alltaf hafa haft áhuga á myndlist
og teiknaði mikið sem barn. Hann íhugaði að
verða listamaður en sá fljótt að hann hefði ekki
hæfileika á því sviðinu. Þegar hann fór svo í
læknadeildina og sat tíma í Odda í Háskóla Ís-
lands bar það stundum við að ekki komust allir
nemendur inn í tíma, sökum fjölda nemenda og
plássleysis. Þá kom það fyrir að Skúli datt í það
að skoða listaverkin sem þar héngu og varð
heillaður af módernismanum sem hann sá þar.
„Þá hugsaði ég að ef ég eignaðist einhvern tím-
ann pening myndi ég vilja vera listaverkasafn-
ari. Því ég vissi að ég myndi njóta þess. Ég
þrífst á því að vera í kringum listaverk. Ég er í
tilfinningasambandi við þau, þetta eru vinir
mínir,“ segir Skúli og brosir.
Lengi vel keypti Skúli ekkert, enda fátækur
námsmaður. Þegar hann bjó í Bandaríkjunum
jókst áhuginn enn frekar og Skúli eyddi frítím-
anum á flottum listasöfnum. Það var svo eftir
skilnað árið 2008 að hann hellti sér út í söfn-
unina af fullum krafti.
„Þá kom hrunið og eins dauði er annars brauð,
krónan hrundi, dollarinn styrktist og ég er í
rauninni sá eini hér sem er að kaupa myndlist af
einhverju viti frá 2009 til 2015. Ég fékk svo mik-
inn áhuga á þessu og hellti mér algjörlega út í
þetta og það sér ekki fyrir endann á því. Ég fæ
ekki leið á þessu,“ segir hann og bætir við: „Það
tekur mörg ár að læra að horfa á listaverk. Þetta
er í raun eins og heimspeki. Maður horfir og
hugsar: Hvað er bak við strigann? Ég les um list
hvern einasta dag og verð betri maður fyrir vik-
ið, þetta hefur breytt mér. Ég hugsa allt öðruvísi.
Ég nærist á listinni, það er þetta sem fleytir mér
í gegnum daginn,“ segir hann og bætir við að
listaverkin hafi komið honum í gegnum erfiðustu
tíma í meðferðinni. Og lestur bóka, en hann seg-
ist hafa lesið tvær bækur á dag. Auk þess var
hann mikið á netinu að skoða, lesa um og kaupa
listaverk og fékk mikið út úr því að sinna þessu
áhugamáli á þessu erfiða tímabili í lífinu.
Vill leyfa öðrum að njóta
Skúli hefur brennandi áhuga á að sýna öðrum
safnið sitt og vill að aðrir fái að njóta og læra.
„Ég er ekkert mikið fyrir sviðsljósið sjálfur en ég
hef mikla þörf fyrir að kynna safnið mitt,“ segir
Skúli, sem er mikið í mun að segja frá því. „Þeg-
ar þú hafðir samband og vildir taka viðtal vildi ég
það líka til að segja frá ástríðunni, ekki bara hvít-
blæðinu. Ég vildi ekki hafa þetta fórnarlambs-
viðtal. Ég hef ekki áhuga á því, enda er ég ekki
fórnarlamb, ég er sigurvegari. Ég lít þannig á
það að ég sé heppinn og er geysilega þakklátur.
Það þýðir ekkert að vorkenna sér. Ef ég fæ þetta
aftur hef ég þó alltaf fengið þennan bónus. Auð-
vitað var þetta rosalegt, þarna í mars þurfti ég
allt í einu að fara að skrifa erfðaskrá og plana
jarðarför. Ég skrifaði allt á miða og sagði vinum
mínum frá því hvar þeir væru en sýndi engum
þá,“ segir Skúli og snýr sér aftur að myndlistinni.
„Ég vildi ekki loka mig af með þessi verk.
Ég fékk mikinn áhuga á að kynna myndlist
fyrir fólki sem hafði engan áhuga á myndlist
þannig að ég fór að lána verk á alls kyns stof-
ur, lögfræðistofur og verðbréfafyrirtæki. Fólk
hefur sáralítið vit á myndlist þannig að ég lána
þetta að kostnaðarlausu og sýni þetta til þess
að kynna safnið mitt og íslenska myndlist. Ég
vil auka myndlist í opinberu rými,“ segir hann.
„Ég hef keypt mikið af samtímalist síðustu
fimm ár en núna er ég að færa mig inn í gras-
rótina. Það er svo mikið af flottum ungum
listamönnum og auðvitað er maður að veðja á
það, ungt listafólk innan við þrítugt,“ segir
hann en Skúli er með ýmsar sýningar í bígerð
og hefur hug á að setja upp eina sýningu með
verkum þessara ungu listamanna.
Það mætti halda að þetta listaverkabrask
þitt væri fullt starf, eða hvað?
„Já, það er það,“ segir hann og brosir. „En
ég hef ennþá áhuga á læknisfræði líka. Ég var
úti í tuttugu ár og hlakkaði alltaf til að fara í
vinnuna á hverjum morgni. Ég get ekki sleppt
því. En ég mun minnka það mikið. Ég er sátt-
ur við það en ég sakna þess. Þetta var frábær
staður og frábært fólk og þetta er topp-
fyrirtæki sem ég var með. Auðvitað var erfitt
að yfirgefa það, þá var grátur! Ég ætla að fara
út í maí og þá verður kveðjupartí. En ég er Ís-
lendingur og börnin mín eru hérna og maður
verður stundum að breyta til.“
Spjallið fer um víðan völl og við sökkvum
okkur ofan í einstaka myndlistarmenn og rýn-
um í verkin á veggjunum heima hjá Skúla í
Garðabænum. Þar hanga verk eftir Kjarval,
Kristján Davíðsson, Eggert Pétursson, Sigurð
Árna Sigurðsson, Hallgrím Helgason og
marga aðra yngri og minna þekkta listamenn.
Af nógu er að taka og við gleymum okkur um
stund. En það er fleira en myndlist sem liggur
hjartalækninum á hjarta.
Vantar samkeppni og eftirlit
Hann vill tala um heilbrigðiskerfið okkar. Og hef-
ur sterkar skoðanir á því eftir áratugi erlendis.
„Umræðan er komin út og suður. Það er
engin skynsemi í henni, því miður, og það er
vitlaust gefið. Ég kem úr bandarísku heil-
brigðiskerfi, sem oft er talað um að sé hið
ósanngjarnasta í heimi og talað um að þeir fá-
tæku fái enga þjónustu, sem er alrangt. Ef þú
ert fátækur í Bandaríkjunum hefurðu það
miklu betra „heilbrigðislega“ séð en hér á
landi. Ég veit það af því ég hef verið þar,“ seg-
ir Skúli og útskýrir hvað hann meinar með að
það sé „vitlaust gefið“.
„Á Landspítalanum snýst allt um það í
rauninni að gera sem minnst; spítalinn er á
föstum fjárlögum þannig að hann má ekki
fara yfir þau. En úti í bæ er þetta akkúrat öf-
ugt; því meira sem þú gerir, því betra. Þessi
kerfi eiga að vera í samkeppni og eru þannig
víða um heim, en hér gerir annað kerfið sem
minnst en hitt sem mest. Spítalinn þarf líka
að fá meira fjármagn til að gera meira; núna
er engin hvatning til að gera sem mest,“ út-
skýrir hann.
„Við erum með kerfi þar sem er einka-
rekstur og það er mjög gott og þjónustan er
bæði góð og ódýr og borgar sig ábyggilega.
En hún er eftirlitslaus. Og það er vanda-
málið. Það er ekkert eftirlit með því sem ver-
ið er að gera; það er verið að gera aðgerðir
og ríkið borgar. Þetta er ekki læknum að
kenna, heldur ríkinu að vera ekki með eft-
irlitskerfi og býður upp á misnotkun. Þetta
er ekki hægt í Bandaríkjunum, ég gat ekki
gert neina aðgerð eða rannsókn án þess að
spyrja fyrst. Það er augljóst að verið er að
gera aðgerðir úti í bæ sem á ekki að vera að
gera. Landlæknir á að vera með eftirlit. Eins
og þegar silikonpúðarnir voru farnir að leka
voru ekki til neinar upplýsingar neins staðar.
Þetta er meingallað kerfi. Við verðum að vita
hvað við erum að gera. Og fyrir vikið er tor-
tryggni,“ segir Skúli.
„Vinstriflokkarnir hafa ýmislegt til síns
máls þarna. Kerfið í dag býður upp á mis-
notkun. En það er hægt að laga þetta. Það
þarf að samstilla þessi kerfi þannig að þau
vinni saman, á jafnréttisgrundvelli en í sam-
keppni. Það þarf að koma á sátt á milli kerf-
anna því á endanum borgar ríkið þetta allt
saman. Og við eyðum tortryggni með því að
hafa eftirlit. Stefnuleysið í heilbrigðismálum
hér heima er mikið og einkennist oft af til-
viljanakenndum ákvörðunum. Það þarf að fá
þá bestu í faginu til að skipuleggja þetta frá
grunni. Það tekur ekki langan tíma, kannski
svona þrjár vikur. Það yrði mikil framför.
Það þarf að ákveða hver gerir hvað og hvert
skuli haldið svo nýta megi þessa miklu fjár-
muni betur en gert er í dag.“
Aftur gleymum við tímanum og leysum nán-
ast vandamál heilbrigðiskerfisins í stofunni
hans Skúla, a.m.k. í orði. En það er kominn
tími til að kveðja en fyrst þarf ég að heyra um
framtíðarplön hjá þessum kraftmikla manni
sem virðist eiga til fleiri klukkutíma í sólar-
hringnum en við hin.
Nýtir hvern dag til að læra meira
Hvernig sérðu fyrir þér framtíðina?
„Ég ætla að halda áfram að byggja upp safn
mitt og vera þátttakandi í að koma því á fram-
færi í útlöndum. Draumur minn er að opna
gallerí í Berlín fyrir íslenska myndlist. Ég er
hálfur Þjóðverji, móðir mín er alin upp í Berlín
og ég var þarna mikið sem krakki og þekki
borgina út og inn,“ segir hann. „Ég ætla að
hrærast meira í listinni og vinna að einhverju
leyti við læknisfræði eins lengi og ég get og
njóta þess að vera Íslendingur. Það er hvergi
betra að búa en á Íslandi. Þetta er ekki hættu-
laus heimur þarna úti,“ segir Skúli og segist
vera kominn með 95% orku á ný. Nú er hann á
fullu að koma sér fyrir aftur á Íslandi en til
dæmis þurfti hann að stofna heimabanka,
nokkuð sem ekki var til þegar hann fór út fyrir
tuttugu árum. Hann er ekki sami maður og
hann var þá og ekki sami maður og hann var
fyrir einu ári.
„Ef ég hefði ekki fengið meðhöndlun væri ég
kominn í gröfina. Nú er ég fullur af orku. Mín
lífsspeki er í raun að ég vil læra eitthvað nýtt
hvern einasta dag. Og ég er fyrst og fremst
þakklátur fyrir að hafa lifað þetta af, sem var
alls ekkert gefið. Ég er breyttur maður og
vonandi betri. Ég lærði að meta lífið betur og
ég nýti tímann betur. Hver dagur er í rauninni
bónus.“
„Ég vildi ekki hafa þetta fórnarlambsviðtal. Ég
hef ekki áhuga á því, enda er ég ekki fórnarlamb,
ég er sigurvegari. Ég lít þannig á það að ég sé
heppinn og er geysilega þakklátur. Það þýðir
ekkert að vorkenna sér. Ef ég fæ þetta aftur hef
ég þó alltaf fengið þennan bónus,“ segir Skúli.