Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.01.2018, Blaðsíða 21

14.1. 2018 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21
og hún er alvöru viðskiptajöfur,“ sagði pólitíski
ráðgjafinn Robert Shrum, sem vann bæði að
forsetaframboði demókratanna Als Gores og
Johns Kerrys, við breska blaðið The Guardian.
Annar pólitískur ráðgjafi, Jesse Ferguson,
sem vann fyrir framboð Hillary Clinton, er á
sama máli. „Fólk mun taka hana alvarlega,
ekki vegna þess að hún er fræg, heldur vegna
þess hver hún er – vegna þess að henni hefur
raunverulega gengið vel í lífinu og hefur lagt
sig í líma til að hjálpa öðru fólki,“ sagði hann
við fjölmiðlasamsteypuna Politico.
Þarna kemur Ferguson inn á merkilegan
punkt; Winfrey er fræg fyrir örlæti sitt og
gjafmildi og er ókrýnd góðgerðardrottning
Bandaríkjanna. Hvernig er hægt að gagnrýna
slíka manneskju? hefur ítrekað verið spurt í
vikunni. Þá er hún heimilisvinur á milljónum
heimila, innanlands sem utan, gegnum sjón-
varpsþátt sinn sem gekk í aldarfjórðung.
Michael Cornfield, dósent við George Wash-
ington-háskóla, útilokar Winfrey ekki heldur.
„Það veltur á burðum hennar til að setja sam-
an gott lið. Mælska hennar er augljós kostur
og hún talar þegar í stóran hóp, en það dugar
ekki eitt og sér til að tryggja henni tilnefningu
og kjör. Við vitum ekki ennþá hvort hún hefur
yfirhöfuð áhuga en það er ennþá rúmur tími til
stefnu,“ hefur The Guardian eftir Cornfield.
Það er vissulega rétt, þrjú ár eru ennþá eftir
af kjörtímabili Donalds Trumps, en gleymum
því þó ekki að kosningabaráttan mun hefjast
strax sumarið 2019, þegar kandídatar flokk-
anna fara að reyna með sér. Betra er því að
sofna ekki á verðinum.
Oprah, ekki gera þetta!
Ekki þykir öllum hugmyndin um Winfrey sem
forseta eins góð. „Oprah, ekki gera þetta,“ bið-
ur pistlahöfundurinn Thomas Chatterton
Williams lengstra orða í The New York Times.
Hann viðurkennir raunar að hann sé ekki
ónæmur fyrir töfrum Winfrey og ræða hennar
á Golden Globe hafi verið frábær en það yrðu
eigi að síður hræðileg mistök að gera hana að
forseta. Þangað eigi hún ekkert erindi. Willi-
ams segir hugmyndina undirstrika hvernig
trumpisminn hafi sýkt borgaralegt líf banda-
rísku þjóðarinnar; þrælslundin gagnvart
frægð og vinsældum sé að verða algjör en í
henni felst afneitun á sérþekkingu og reynslu.
„Ákjósanlegur eftirmaður Trumps verður
að vera alvörugefinn og með farsælan feril í
opinberri þjónustu að baki. Það yrði svöðusár
frá eigin hendi fyrir Demókrataflokkinn sætti
hann sig við góðviljaða skopstælingu á hinu
skynvillta sirkusatriði Trumps,“ segir Willi-
ams.
Hann bendir raunar á, að sú staðreynd að
nafn Winfrey sé yfir höfuð komið upp á dekk
segi mögulega allt sem segja þarf um leiðtoga-
kreppuna innan flokksins. „Að frú Winfrey
myndi líklega sigra þá sem taldir eru sigur-
stranglegastir á þessari stundu – Joe Biden,
Bernie Sanders, Kirsten Gillibrand – er vitn-
isburður um það hversu gjörsneyddur fersk-
um pólitískum hæfileikum flokkurinn er orð-
inn eftir brotthvarf Obama.“
Williams segir þá pælingu, að forsetaemb-
ættið sé að verða eins og hver annar verð-
launagripur fyrir frægt fólk, ákaflega hættu-
lega. Burtséð frá því hvort fólk tengir við
pólitíska sýn þessa fólks eður ei. „Fyrsta ár
Trumps í embætti hefur fært okkur heim
sanninn um það að reynsla, þekking, menntun
og pólitísk viska skipta verulega máli. Stjórn-
un er eitt, kosningabarátta annað. Núna vitum
við líka, sem er einnig mjög mikilvægt, að
frægar manneskjur verða ekki endilega góðir
þjóðhöfðingjar. Forsetaembættið er ekki veru-
leikaþáttur eða, ef því er að skipta, spjall-
þáttur í sjónvarpi.“
Hvert erum við komin?
Hér heima tekur Lilja Hjartardóttir stjórn-
málafræðingur í svipaðan streng í samtali við
Morgunblaðið. „Við erum komin á einkenni-
legan stað þegar við ræðum í alvöru um að Op-
rah Winfrey taki við af Donald Trump í emb-
ætti forseta Bandaríkjanna. Þetta er
sannarlega ein birtingarmynd kreppunnar
sem bandarísk stjórnmál eru komin í, að við
séum í alvöru að hvetja aðra fræga manneskju
úr afþreyingaiðnaðinum í embættið. Það er
dapurlegt að fólk úr stjórnmálum sé ekki einu
sinni í umræðunni.“
Að dómi Lilju vega áhrif fjölmiðla þungt í
þessu sambandi. Almenningur fylgist betur
með því sem er að gerast í sjónvarpi og á sam-
félagsmiðlum en í eiginlegum stjórnmálum.
„Þetta er til marks um það að fólk sé búið að fá
nóg af stjórnmálum, klíkuskap og spillingu í
Washington. Umræða um stjórnmál er nei-
kvæð og fólk sér ekki breytingar með nýjum
frambjóðendum, sem eru þar að auki fáir því
það er mjög erfitt að sigra sitjandi þingmenn.
Af því leiðir t.d. að konur eru einungis um 20%
þingmanna og eins sýnist manni að það sé auk-
in harka í þinginu. Kosningaþátttaka í þing-
kosningum er einnig mjög léleg, um 40%, sem
er vandræðalegt fyrir land sem lítur á sig sem
forysturíki meðal lýðræðisríkja,“ segir Lilja.
Spurð um möguleika Winfrey segir Lilja:
„Hún fengi fljúgandi fylgi, að minnsta kosti til
að byrja með. Fyrst Donald Trump náði kjöri,
sem enginn hafði spáð nema þá helst Michael
Moore, hlýtur Oprah að eiga raunhæfa mögu-
leika á því að verða forseti. Það veltur þó á
ýmsu, ekki síst mótframbjóðendunum. En Op-
rah er með fjármagnið og eigin fjölmiðla, sem
virðist skipta æ meira máli. Það segir okkur
sennilega allt sem segja þarf um stöðu emb-
ættisins.“
Upplýst umræða
Lilju þykir skynsamlegra fyrir Winfrey að
beita áhrifavaldi sínu til að stofna til upp-
lýstrar umræðu um stjórnmál vestra í stað
þess að bjóða sig fram sjálf. Hún nái til tuga
milljóna manna á hverjum degi, sýnist henni
svo. „Hún gæti sett mörg mál á dagskrá og
reynt að sætta samfélag sem virkar mjög
sundrað. Oprah hefur verið gagnrýnd fyrir að
taka ekki afstöðu í mikilvægum samfélags-
legum málum og núna væri tækifærið. Í
fyrsta lagi er nauðsynlegt að auka tiltrú al-
mennings á stjórnmálum og hvetja fólk til að
taka þátt. Í öðru lagi þarf að byggja upp
traust í stjórnmálum sem er í sögulegu lág-
marki. Í þriðja lagi þarf að breyta kosn-
ingakerfinu; Hillary Clinton fékk fleiri at-
kvæði en Donald Trump en tapaði samt.
Sömu sögu má segja um Al Gore á sínum
tíma. Við þetta er auðvitað ekki hægt að una;
kjörmannakerfið er löngu úrelt.“
Þá er bara að sjá hvað setur. Boltinn er hjá
Opruh Winfrey og kannski hitti Alex Burns,
stjórnmálaskýrandi hjá The Times, naglann á
höfuðið þegar hann sagði: „Frú Winfrey á
harðan slag fyrir höndum um tilnefningu
Demókrataflokksins á móti … Já, það er ekki
hlaupið að því að ljúka þessari setningu!“
Winfrey brestur í söng á hafnaboltaleik árið 2001 ásamt Clinton-hjónunum og öðru fyrirmenni.
AP
Winfrey ásamt stúlkum í skóla fyrir leiðtogaefni, sem hún styrkir, í Suður-Afríku árið 2007.
Reuters
Winfrey er fræg fyrir gjafmildi;
hér hefur hún gefið áhorfendum í
sal bíl eftir einn af þáttum sínum.
AP
Oprah Winfrey fæddist í smábænum Kos-
ciusko í Mississippi 29. janúar 1954 og
verður því 64 ára í lok mánaðarins. Hún
ólst upp við naum kjör hjá einstæðri
móður og sló í gegn í kvikmyndinni Color
Purple árið 1986 og var meðal annars til-
nefnd til Óskarsverðlauna fyrir leik sinn.
Sama ár hóf spjallþáttur hennar, The Op-
rah Winfrey Show, göngu sína og naut fá-
dæma vinsælda fram til ársins 2011 að
Winfrey ákvað að láta staðar numið.
Undanfarin ár hefur hún helgað sig
leiklist og viðskiptum, auk þess að stýra
eigin fjölmiðlaveldi og vera fréttaritari
fyrir hinn virta fréttaskýringaþátt 60 mín-
útur.
Winfrey hefur auðgast verulega á starfi
sínu í fjölmiðlum og öðru og mat Forbes-
tímaritið eigur hennar á þrjá milljarða
bandaríkjadala í fyrra sem gerir hana að
þriðju ríkustu konu Bandaríkjanna sem
byrjaði með báðar hendur tómar.
Byrjaði með báðar hendur tómar