Morgunblaðið - 06.02.2018, Side 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. FEBRÚAR 2018
Tónastöðin • Skipholti 50d • Reykjavík • sími 552 1185 • www.tonastodin.is
Láttu drauminn rætast.
GÆÐI – ÞEKKING – ÞJÓNUSTA
Njóttu bakstursins,
við hreinsum fötin
Við erum sérfræðingar í erfiðum blettum
Hágæða
umhverfisvænar
hreinsivörur
fyrir bílinn þinn
Glansandi
flottur
Fást í betri byggingavöruverslunum, matvöruverslunum og bensínstöðvum.
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Gunnar Helgi Kristinsson, prófess-
or í stjórnmálafræði við Háskóla
Íslands, segir ráðningar embættis-
manna í íslenska stjórnkerfinu
hafa tekið breytingum. Þróunin
hafi verið í átt frá pólitískum ráðn-
ingum til svonefndrar faghyggju.
„Þróunin hefur verið mikið í þá
veru að gera allt ferlið gegnsærra
og hlutlægara. Það var ríkjandi
sjónarmið – og
þá er ég að tala
um ráðningar al-
mennt – að þetta
væri töluvert
mikið undir við-
komandi ráð-
herra komið.
Það var þannig
bæði að forminu
til og oft í reynd,
sérstaklega á
tímabili tíðra
pólitískra ráðninga. Það hefur
dregið mjög úr því. Allt réttar-
umhverfið fyrir ráðningar er orðið
miklu formlegra. Nú eru til kæru-
leiðir, sérstaklega þegar um kynja-
mál er að ræða,“ segir Gunnar
Helgi um þróun síðustu áratuga.
Ráðningarvaldið skert
„Vald ráðherrans hefur líka
verið þrengt. Með núgildandi
starfsmannalögum var ráðningar-
vald ráðherra til dæmis afnumið
fyrir lægri stöður hjá stofnunum.
Þróunin er öll í þá veru hvað laga-
lega umhverfið varðar. Hvað snert-
ir almenningsálitið er líka sífellt
meiri kostnaður af því fyrir ráð-
herra að blanda sér í ráðningar.
Það er almenn þróun í átt til fag-
hyggju í samfélaginu sem kallar á
vandaðri vinnubrögð. Ráðherrar
þurfa að standa betri skil á sínum
gjörðum í þessum efnum.“
Gunnar Helgi segir aðspurður að
hæfnismatið við mannaráðningar
hafi líka breyst. Nú séu gefin stig
fyrir hina og þessa þætti.
„Allar tilraunir til að gera ráðn-
ingar formlegri og hlutlægari fela í
sér viðleitni til að gera hluti teljan-
lega. Þá einhvern veginn þannig að
komist sé að sömu niðurstöðu óháð
því hvaða einstaklingur beitir
matskerfinu. Það verður aldrei
hægt að útiloka hinn huglæga þátt.
Þess vegna eru viðmælendur tekn-
ir í viðtöl. Stundum eru þeir látnir í
reynslutíma og svo framvegis á
hinum almenna markaði. Það er í
raun kannski besta forspárgildið
um hvernig þeir muni standa sig.
Þ.e.a.s. þegar þeir þurfa að standa
sig í viðtali. Þá skipta hlutir eins
og framkoma og sýn þeirra á sitt
starf máli. Það er aldrei hægt að
njörva þetta algjörlega niður. Það
er útilokað. Þeir sem bera ábyrgð
á að meta umsækjendur þurfa allt-
af í einhverjum mæli að beita hug-
lægum viðmiðunum.“
Sumt er ekki hægt að
kenna í bókum
Skilja má að faghyggjan og póli-
tískar ráðningar séu því andstæðir
pólar. Verða ráðningar hins vegar
ekki alltaf umdeildar?
„Það má kannski segja það. Fag-
hyggja gengur mikið út á að inn-
ræta fólki einhvers konar skilning
á eðli starfs og tilgangi. Þegar fólk
er sett í starfsþjálfun o.s.frv. er
verið að kenna því hluti sem er
ekki hægt að kenna því í bókum.
Það er verið að kenna því það sem
er aðeins hægt að læra á staðnum
með ákveðnu innsæi. Innsæi er
þrátt fyrir allt hluti af faghyggju.
Faghyggjan viðurkennir það. Þess
vegna er fólk sett í starfsþjálfun,
til dæmis læknar og félagsráð-
gjafar.“
Unnu sig upp í kerfinu
Gunnar Helgi segir að í gamla
embættismannakerfinu hafi menn
hafið störf ungir og svo unnið sig
upp þegar reynsla var komin á
störf þeirra. „Þetta er orðið flókn-
ara. Það er enda meiri hreyfanleiki
á vinnumarkaði en var. Því eru
menn að reyna fyrir sér með alls
konar próf, sem er skiljanlegt. Það
verður hins vegar alltaf ákveðið
svigrúm í ráðningarferlinu fyrir
þetta huglæga mat,“ segir Gunnar
Helgi Kristinsson prófessor.
Ekki hægt að njörva
niður kosti umsækjenda
 Prófessor segir huglægt mat setja mark á ráðningar
Gunnar Helgi
Kristinsson
Morgunblaðið/Hanna
Dómstólar Tekist er á um skipan dómara í nýjan Landsrétt.
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
Hæstiréttur hefur kallað til dómara
utan réttarins til að sitja í dómi. Er
það gert til að flýta fyrir afgreiðslu
mála, samkvæmt upplýsingum Þor-
steins A. Jónssonar, skrifstofustjóra
Hæstaréttar.
Með tilkomu Landsréttar um ára-
mótin síðustu var ákveðið að Hæsti-
réttur myndi ljúka að dæma í þeim
einkamálum sem áfrýjað hafði verið
til réttarins um áramót. Nú eru 259
mál ódæmd hjá Hæstarétti, sam-
kvæmt upplýsingum Þorsteins.
Óvíst er hve langan tíma tekur að
ljúka þessum málum en stefnt er að
því að lokið verði við að dæma í þeim
öllum á fyrri hluta ársins 2019.
Á dagskrá Hæstaréttar eru nú
talin upp átta mál sem flutt verða á
næstunni. Í þeim öllum munu dæma
þrír dómarar, tveir hæstaréttardóm-
arar og einn utan réttarins. Dóm-
arar í þessum málum, utan réttarins,
eru fjórir fyrrverandi hæstaréttar-
dómarar, þau Árni Kolbeinsson,
Garðar Gíslason, Gunnlaugur Claes-
sen og Ingibjörg Benediktsdóttir,
héraðsdómararnir Ingimundur Ein-
arsson og Símon Sigvaldason, Aðal-
heiður Jóhannsdóttir prófessor og
Eggert Óskarsson lögmaður.
sisi@mbl.is
Morgunblaðið/Eggert
Hæstiréttur flýtir
afgreiðslu mála
 Dómarar utan réttarins kallaðir til