Morgunblaðið - 13.03.2018, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. MARS 2018
Sími 775 1832 | Happie furniture - húsgögn
Sérsmíðuð húsgögn
fyrir heimili og fyrirtæki
Happie furniture
Happie.is
Fyrir komandi
landsfund hefur und-
irritaður lagt fram
breytingartillögu á
skipulagsreglum
Sjálfstæðisflokksins.
Leggur undirritaður
til upptöku flokks-
gjalda sem ákvörðuð
verða af landsfundi að
fengnum tillögum
miðstjórnar. Til þess
að styrkja félagsstarfið og einstök
félög innan flokksins verður jafn-
framt lagt til að hafi flokksmaður
nú á sama ári greitt fjármuni til
flokksins í formi félagsgjalda eða
styrkja skuli sú fjárhæð koma til
frádráttar flokksgjaldinu. Verði til-
lagan samþykkt verður lagt til að
fyrstu árlegu flokksgjöld verði þús-
und krónur, eða um áttatíu krónur
á mánuði.
Ástæðan fyrir tillögu þessari er
margþætt. Fyrst og fremst telur
undirritaður hana efla félagsstarfið
og félagsandann. Sjálfur hefur und-
irritaður starfað og unnið fyrir
flokkinn í tæplega áratug, m.a.
gegnt formennsku í hverfafélagi
sínu, setið í stjórn Varðar, situr í
stjórn velferðarnefndar flokksins og
situr og hefur setið í varastjórn
SUS um árabil svo einhver dæmi
séu nefnd. Hefur undirritaður orðið
var við ákveðnar brotalamir í
flokksstarfinu sem flokksgjöld gætu
hæglega lagað.
Miklar efasemdir eru nú í flokkn-
um um prófkjör, þ.e. lýðræðislega
aðkomu flokksmanna, þ.m.t. gras-
rótarmanna, að vali á framboðslista.
Fyrir borgarstjórnarkosningarnar
nk. var prófkjörsleiðinni hafnað al-
gjörlega af fulltrúaráðinu hér í
Reykjavík. Í grunninn virðast menn
ósáttir við það að óviðkomandi ein-
staklingum, sem kannski ekki
styðja flokkinn, sé smalað og þeir
látnir kjósa í prófkjörum flokksins.
Þetta er út af fyrir sig alveg rétt-
mæt gagnrýni. Slík smölun er eins
og illkynja krabbamein sem eitrar
út frá sér. Einnig eru menn ósáttir
við það að kjörsókn prófkjöra nær
ómögulega upp í það sem þarf til að
gera prófkjör bindandi. Er niður-
stöðum prófkjöra því stundum hag-
rætt eftir á sem dregur úr og gref-
ur undan framtíðarkjörsókn,
aukreitis við ósanngirnina gagnvart
frambjóðendum og kjósendum. Var
ákveðið að stilla upp á lista hér í
Reykjavík, að oddvitasæti undan-
skildu. Galli er þó á gjöf Njarðar.
Uppstillingin er framkvæmd af til-
tölulega fámennum hópi bak við
luktar dyr en skv. skipulagsreglum
skal algjör trúnaður ríkja um starf
kjörnefndar. Ferlið
verður m.ö.o. hvorki
opið né gegnsætt. Ekki
einu sinni er hægt að fá
upplýsingar um hvað
kjörnefndir leggja al-
mennt til grundvallar
fyrir sínu vali. Slíkt
hefur mjög leiðinleg
áhrif á félagsstarfið
sem reiðir sig á sjálf-
boðaliða og góðan fé-
lagsanda.
Breski íhaldsflokk-
urinn er með mjög öfl-
ugt félagsstarf og grundvöllurinn
fyrir því öfluga félagsstarfi er að
þeir sem vilja fá kjörgengi og at-
kvæðisrétt innan flokksins greiði
árleg flokksgjöld. Eðlilega! Af
hverju á stjórnmálaflokkur að fá að
reka sig með veski skattborgara og
verða eins stjórnlaus og aðhaldslaus
í rekstri og rekstur hins opinbera
undir stjórn jafnaðarmanna?
Styrkir til stjórnmálaflokka árið
2018 nema 650 milljónum króna.
Hvorki meira né minna. Ekki einn
stjórnmálaflokkur talar gegn þess-
ari sjálftöku og illri meðferð á al-
mannafé. Hvernig í ósköpunum er
hægt að tala fyrir ríkisstyrktu fé-
lagsstarfi í einu orði en félagafrelsi í
hinu? Í það minnsta er fyrir-
komulag sóknargjalda trúfélaga á
þann veg að menn hafa þá valið til
þess að standa utan trúfélaga og
rennur þá þeirra framlag inn í ríkis-
sjóð. Menn geta mótmælt ef þeim
er misboðið. Þar er skapaður hvati
til aðhalds. Í tilfelli umræddra ríkis-
styrkja til stjórnmálaflokka er að-
haldið ekkert, kröfur engar og hinir
og þessir örflokkar fara í framboð
til þess eins að komast á fjárlög.
Flokksgjöld eru notuð í öllum
ríkjum í kringum okkur og það er
kominn tími á að Sjálfstæðisflokk-
urinn vinni að því að fjármagna
rekstur flokksins þannig að ríkis-
styrkir séu bara viðbót við reglu-
lega starfsemi. Ótækt er til lengdar
að stjórnmálaflokkar seilist dýpra
og dýpra ofan í vasa hins vinnandi
manns.
Flokksgjöld
Eftir Viðar
Guðjohnsen
Viðar Guðjohnsen
» Það er kominn tími á
að Sjálfstæðisflokk-
urinn vinni að því að
fjármagna rekstur
flokksins þannig að rík-
isstyrkir séu bara viðbót
við reglulega starfsemi.
Höfundur er fyrrv. formaður félags
sjálfstæðismanna í Smáíbúða-, Bú-
staða- og Fossvogshverfi.
Atvinna
Ég er ein af mörgum
sjúklingum á biðlista
Landspítalans fyrir
aðgerð sem læknar
hafa tíma og hæfni til
að framkvæma en
skortir fjármagn til að
gera eins margar að-
gerðir og þörf er á. Á
biðtímanum fá sjúk-
lingar lyf og bráða-
birgðaráðstafanir sem
í mínu tilviki kosta skattgreiðand-
ann meira en aðgerðin sem ég fæ á
endanum. Skortur á fjármögnun
meðferðar þegar hennar er þörf
eykur kostnað sem aftur kallar á
meira fjármagn. Þegar sjúklingar
sjá sjálfir hvernig skortur á fjár-
mögnun hrindir af stað hringrás
hnignunar í heilbrigðiskerfi þjóð-
arinnar er kominn tími til að spyrja
spurninga um framtíðina.
Fjármögnun heilbrigðis-
þjónustu okkar
Hagdeild ASÍ hefur sýnt fram á
(júní 2016) að hlutur heimila í út-
gjöldum til heilbrigðismála hér á
landi nálgast nú fimmtung. Eftir því
sem beinn kostnaður sjúklinga
eykst ár frá ári er eðlilegt að heil-
brigðisráðherra kalli eftir umræðu
um hvernig opinberu fé til heil-
brigðismála skuli varið, ekki síst
hvað varðar starfsemi einkastöðva.
Hvað veldur því að einkastöðvar
fjármagnaðar af almannafé eru
orðnar jafn ríkur þáttur og raun ber
vitni, þótt enginn stjórnmálaflokkur
hafi barist fyrir einkavæðingu í heil-
brigðiskerfinu og þótt flestir lands-
menn séu henni andvígir? Er þetta
śkrið́ einkavæðingar afleiðing póli-
tískrar hugmyndafræði sem setur
einkaeign ofar ábyrgð gagnvart
skattgreiðendum? Þurfa samningar
Sjúkratrygginga Íslands (SÍ) við
einkastöðvar ekki að ráðast af því
hve mikið fæst fyrir peninginn sem
til þeirra rennur? Ætti að binda í
lög að heilbrigðisráðherra skuli
jafnan krefjast þess að SÍ byggi
samninga sína um fjármögnun á
hagkvæmnimati sem sé aðgengilegt
almenningi?
Ríkisendurskoðun hefur bent á
að frá árinu 2008 hafi fjármagn til
einkastöðva aukist um
40% en minnkað um
10% til opinberrar
heilbrigðisþjónustu.
Þetta eru ískyggilegar
tölur í ljósi þess að
einkarekstur er ekki
trygging fyrir betri
læknisfræðilegri út-
komu. Bandaríkin
verja meira fjármagni
til heilbrigðisþjónustu
(sem að mestu er
einkarekin) en öll önn-
ur ríki heims, en sitja
engu að síður í 34. sæti á heimslista
Bloomberg yfir heilbrigði þjóða.
Einkastöðvar fjármagnaðar af al-
mannafé – þjónusta eða viðskipti?
Skattpeningar almennings eru
notaðir til að fjármagna hið opinbera
heilbrigðiskerfi og einnig einkastöðv-
ar. Hið fyrrnefnda notar fjármuni til
að veita þjónustu, ekki til að sýna
ágóða. Fjármunir sem hið opinbera
veitir til einkastöðva eru hinsvegar
svo ríkulegir að þær ná að starfa með
ágóða. Flest einkafyrirtæki sem
sýna hagnað hækka laun starfs-
manna sinna, fjárfesta í tækjabúnaði
og jafnvel greiða hluthöfum arð.
Greiða einkareknar stöðvar sem
njóta opinberra fjármuna út arð, og
ef svo er, telst það ekki auðgun ein-
staklinga af fé skattborgaranna?
Sjúklingum kann að reynast erfitt að
greina hvort stöðin sem þeir heim-
sækja er einkarekin eða í opinberum
rekstri ef báðar gerðir innheimta
sömu gjöld fyrir sömu meðferð.
Þetta fyrirkomulag felur þá stað-
reynd að í reynd greiða sjúklingar
meira fyrir heimsókn á einkastöðvar
vegna dulins viðbótarkostnaðar í
formi skatta.
Margir læknar starfa bæði í op-
inbera heilbrigðiskerfinu og á einka-
stöðvum sem fá opinberan stuðning,
en hafa mun meiri tekjur af störfum í
hinum síðarnefndu. Smám saman
hlýtur það að leiða til þess að sér-
þekking og hæfileikar sogast yfir í
einkageirann með sívaxandi kostnaði
fyrir skattgreiðendur. Læknar sem
starfa í einkastöðvum hljóta að vilja
byggja þar upp viðskipti við æ fleiri
sjúklinga, en er sanngjarnt að þeir
geti að vild notað opinbera heilbrigð-
iskerfið sem vettvang fyrir tilvísanir
sjúklinga í stöðvar sem skapa þeim
sjálfum meiri fjármuni? Læknar
sem starfa innan opinbera heil-
brigðiskerfisins eru hlutar starfs-
hópa sem búa við öflugt kerfi innra
eftirlits, yfirsýnar og gegnsæis.
Innan þess býðst sjúklingum ekki
þjónusta án þess að hennar sé þörf,
en verður sama aga beitt í einka-
stöðvum þar sem ágóði kann að
hvetja lækna til að framkvæma
ónauðsynlega skoðun, ráðgjöf eða
meðferð?
Svo virðist sem við búum við tvö
heilbrigðiskerfi sem þjóna ólíkum
markmiðum. Hið opinbera kerfi
veitir heilbrigðisþjónustu sam-
kvæmt þörf, ekki forréttindum.
Einkakerfið virðist gera hið gagn-
stæða. Ef læknar njóta hærri launa
en kollegar þeirra í opinbera kerf-
inu, biðtími sjúklinga er styttri, og
eigendur stöðvanna fá arð sem
skattgreiðendur fjármagna, þjónar
slíkt fyrirkomulag ekki sérrétt-
indum? Og eru það ekki forréttindi
einkastöðva ef þeim leyfist að hand-
velja þjónustu sem þær bjóða, án
þess að þurfa að fjármagna dýrar
sólarhrings neyðarvaktir og sjúkra-
flutninga sem hið opinbera verður
að kosta?
Framtíðin
Læknar og hjúkrunarfólk leita
fjárhagslegrar umbunar sem end-
urspeglar sérhæfingu og þjálfun
sem þau hafa aflað sér. En þau
sækjast líka eftir að starfa í já-
kvæðri, vel uppbyggðri heilbrigð-
isþjónustu, sem þau geta verið stolt
af. Heilbrigðiskerfið er hluti af
þjóðarfjölskyldu okkar. Það nær að-
eins að þróast í anda sanngirni og
trausts ef því eru tryggðir nægir
fjármunir til að skapa heildræna,
framsækna heilbrigðisþjónustu,
sem framtíð okkar þarf á að halda.
Heilbrigðisþjónustan okkar
Eftir Söndru
B. Jónsdóttur » Þegar sjúklingar sjá
hvernig fjárskortur
hrindir af stað hringrás
hnignunar í heilbrigðis-
kerfinu er tímabært að
spyrja spurninga um
framtíðina.
Sandra B. Jónsdóttir
Höfundur er notandi
heilbrigðisþjónustunnar.