Morgunblaðið - 27.03.2018, Blaðsíða 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. MARS 2018
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Matteusarpassían er drottning
passíanna. Það er því ekki hægt að fá
stórkostlegra verk til að stjórna,“
segir Hörður Áskelsson sem stjórna
mun flutningi á Matteusarpassíu Jó-
hanns Sebastians Bach í Hofi á
Akureyri á skírdag kl. 16. Að tón-
leikum loknum fljúga flytjendur,
sem eru um eitthundrað talsins, suð-
ur yfir heiðar og flytja verkið í Hall-
grímskirkju föstudaginn langa kl. 18
og verður sá flutningur í beinni út-
sendingu á Rás 1.
Að sögn Harðar kom frumkvæðið
að flutningnum frá Þorvaldi Bjarna
Þorvaldssyni, tónlistarstjóra Menn-
ingarfélags Akureyrar, en verkefnið
er unnið í samvinnu við Listvinafélag
Hallgrímskirkju. „Ég dáist að stór-
hug Þorvaldar Bjarna og þessari inn-
rás landsbyggðarinnar inn í Reykja-
vík,“ segir Hörður og rifjar upp að
hann hafi strax þegið boð Þorvaldar
um að stjórna Matteusarpassíunni
þegar sá síðarnefndi hringdi í hann.
„Mér fannst að mér rynni blóðið til
skyldunnar að fá að kynna þetta verk
fyrir mínu heimafólki og er mjög
þakklátur fyrir að mér sé treyst til
þess,“ segir Hörður sem sjálfur er
borinn og barnfæddur Akureyr-
ingur. „Við Inga Rós [Ingólfsdóttir],
eiginkona mín, keyptum okkur hús á
Akureyri fyrir nokkrum árum þar
sem við dveljum oft á sumrin og var
okkur afskaplega vel tekið þegar við
rötuðum aftur heim,“ segir Hörður.
Með frábæra rödd
Að sögn Harðar voru þeir Þor-
valdur Bjarni strax sammála um
mikilvægi þess að sem flestir flytj-
endur væru ættaðir frá eða hefðu
tengsl við Akureyri í ljósi þess að
Matteusarpassía hefur aldrei verið
flutt þar áður. „Mér fannst því stór-
kostlegt ef hægt væri að nýta alla
krafta fyrir norðan sem mest,“ segir
Hörður, en auk Sinfóníuhljómsveitar
Norðurlands taka þátt í flutningnum
Kammerkór Norðurlands og Hymn-
odia. „Sem organistar Akureyrar-
kirkju, þau Sigrún Magna Þórsteins-
dóttir og Eyþór Ingi Jónsson, hafa
æft frábærlega vel fyrir þessa tón-
leika undanfarna mánuði. Á tónleik-
unum fyrir norðan syngur Stúlkna-
kór Akureyrarkirkju og fyrir sunnan
Barna- og unglingakór Hallgríms-
kirkju,“ segir Hörður og bendir á að
barnakórarnir syngi lítið en veiga-
mikið hlutverk í upphafs- og loka-
þætti fyrri hluta verksins. Einsöngv-
arar eru Kristinn Sigmundsson
bassi, Oddur Arnþór Jónsson barí-
tón, Hannah Morrison sópran, Elm-
ar Gilbertsson tenór, Hildigunnur
Einarsdóttir alt og Valdemar Villad-
sen tenór.
„Svo skemmtilega vill til að Hann-
ah Morrison, sem söng h-moll messu
Bach í Hallgrímskirkju á síðasta ári,
á rætur að rekja til Akureyrar. Hún
er framúrskarandi barokksöngvari
og hefur meðal annars unnið með
John Eliot Gardiner og Monteverdi-
kórnum. Ég vissi að hún væri hálf-
íslensk þegar ég réð hana í fyrra, en
hafði ekki hugmynd um að hún væri
ættuð frá Akureyri,“ segir Hörður
og rifjar upp að móðir Morrison,
Agnes Baldursdóttir píanókennari,
hafi stundað nám við Tónlistarskól-
ann á Akureyri á sama tíma og hann.
„Hildigunnur, sem syngur með
Schola cantorum og söng einsöng
síðast þegar við fluttum Jólaórato-
ríuna í Hallgrímskirkju með eftir-
minnilegum hætti, er dóttir Einars
Kristjánssonar gítarleikara frá Ak-
ureyri,“ segir Hörður og tekur fram
að tveir hljóðfæraleikarar komi sér-
staklega frá útlöndum, barokksellist-
inn Julien Barre og gömbuleikarinn
Nicholas Milne.
Samfelld snilld
Hörður hefur aðeins einu sinni áð-
ur stjórnað Matteusarpassíu, en það
var á Kirkjulistahátíð í Hallgríms-
kirkju árið 2005. „Þetta er stórvirki,
bæði vegna stærðar og ekki síður
hugmyndaauðgi höfundarins sem
leggur allt í þetta verk. Í raun er
þetta tvöfalt umfangsmeira verk en
Jóhannesarpassían. Höfundur not-
ast við tvo kóra og tvær hljómsveitir,
sem er yfirdrifin hugmynd við þær
aðstæður þegar verkið var fyrst
flutt, en þá voru passíur fluttar í
messu á föstudaginn langa. Fyrri
hlutinn var þá fluttur fyrir predikun
og seinni hlutinn eftir,“ segir Hörður
og áætlar að flutningurinn í heild
taki hátt á þriðju klukkustund.
„Bach notar í mótettum sínum
stundum tvo kóra, en það er talið
vera undir áhrifum frá Heinrich
Schütz, sem kynntist þessu formi hjá
kennurum sínum í Feneyjum um
hundrað árum fyrr. Þessi tveggja
kóra stíll er því að fyrirmynd fen-
eyjastíls Gabríeli, en í Markúsar-
kirkju sungust oft á tveir til fjórir
kórar á svölum kirkjunnar. Matteus-
arpassía kallar á mikið gallerí af
söngvurum,“ segir Hörður og bendir
á að níu kórfélagar muni taka á sig
ýmis smáhlutverk verksins.
„Bach notar kórana tvo með
áhrifaríkum og dramatískum hætti
til að túlka öfgafull viðbrögð lýðsins.
Í aríum sínum notar Bach allar
mögulegar samsetningar af hljóð-
færum. Þetta er því samfelld snilld
og fjölbreytni. Þegar kemur að hljóð-
færaskipaninni í aríunum notar Bach
stundum hljóðfæraleikara úr hljóm-
sveit eitt og stundum tvö sem gerir
þetta frekar flókið í skipulagningu,“
segir Hörður, sem æfði með kór-
unum um helgina og í fyrsta sinn
með bæði hljómsveit og kór í gær-
kvöldi í Hofi.
Stór verkefni framundan
„Þetta er flóknasta æfingaferli
sem ég hef þurft að skipuleggja, ekki
síst í ljósi þess að æfingatíminn var
takmarkaður,“ segir Hörður, sem
fram að síðasta föstudegi einbeitti
sér að því að æfa flutning Schola can-
torum á Eddu II: Líf guðanna eftir
Jóns Leifs, sem Sinfóníuhljómsveit
Íslands heimsfrumflutti í Hörpu.
„Það vildi svo heppilega til að kór-
arnir mínir í Reykjavík voru aldrei
þessu vant ekki með tónleikahald um
páskahátíðina og því hafði ég tök á að
taka þetta verkefni að mér. Kórarnir
mínir eru með þrjú verkefni með Sin-
fóníuhljómsveit Íslands með stuttu
millibili,“ segir Hörður og vísar þar
til Eddu II sem Schola cantorum tók
þátt í, sýningu á kvikmyndinni Ama-
deus í Hörpu 26. og 27. apríl þar sem
Mótettukór Hallgrímskirkju syngur
við undirleik SÍ og loks flutnings
Mótettukórs Hallgrímskirkju og SÍ
á sinfóníu nr. 2 eftir Mahler í Hörpu
við opnun Listahátíðar í Reykjavík 1.
júní undir stjórn Osmo Vänskä. Þess
má að lokum geta að miðar á
Matteusarpassíu eru seldir á tix.is.
Aðeins eru örfáir lausir miðar í Hofi.
Verkið „er drottning passía“
 Matteusarpassía eftir J.S. Bach flutt í Hofi á skírdag og Hallgrímskirkju föstudaginn langa
 Hörður Áskelsson lagði áherslu á að flytjendur væru ættaðir frá eða hefðu tengsl við Akureyri
Morgunblaðið/Skapti
Allt að smella Hörður Áskelsson stjórnaði bæði hljómsveit og kórum á æfingu í Hofi á Akureyri í gærkvöldi.
Skrímsli í vanda eftir Áslaugu Jóns-
dóttur, Kalle Güettler og Rakel
Helmsdal og Vertu ósýnilegur –
Flóttasaga Ishmaels eftir Kristínu
Helgu Gunnarsdóttur eru tilefndar
fyrir Íslands hönd til barna- og ung-
lingabókmenntaverðlauna Norður-
landaráðs 2018. Þetta var tilkynnt á
alþjóðlegu bókamessunni í Bologna í
gær auk þess sem haldin var hátíðleg
athöfn í Norræna húsinu í Reykjavík
þar sem Áslaug og Kristín Helga
tóku við viðurkenningu.
Alls eru tólf barna- og unglinga-
bækur tilnefndar þetta árið. Dóm-
nefndir Íslands, Danmerkur, Nor-
egs, Svíþjóðar og Finnlands mega
tilnefna tvær bækur sem komið hafa
út á síðustu tveimur árum, en dóm-
nefndir Færeyja, Grænlands, sam-
íska málsvæðisins og Álandseyja
mega tilnefna bækur sem komið hafa
út á síðustu fjórum árum. Þannig
geta tilnefningarnar alls verið á
bilinu 10-14.
Frá Danmörku eru tilnefndar
Lynkineser eftir Jesper Wung-Sung,
sem Rasmus Meisler myndskreytir,
og Hest Horse Pferd Cheval Love
eftir Mette Vedsø. Frá Færeyjum er
tilnefnd Træið eftir Bárð Oskarsson.
Frá Svíþjóð eru tilnefndar Fågeln
i mig flyger vart den vill eftir Söru
Lundberg og Norra Latin eftir Söru
Bergmark Elfgren. Frá Noregi eru
tilnefndar Ingenting blir som før eft-
ir Hans Petter Laberg og Alice og
alt du ikke vet og godt er det eftir
Torun Lian. Frá samíska málsvæð-
inu er tilnefnd Joekoen sjïehteles
ryöjnesjæjja eftir Önnu-Grethe
Leine Bientie sem Meerke Laimi
Thomasson Vekterli myndskreytir.
Frá Finnlandi eru tilnefndar
Kurnivamahainen kissa eftir Magda-
lenu Hai sem Teemu Juhani mynd-
skreytir og Pärlfiskaren eftir Karin
Erlandsson. Pärlfiskaren er einnig
framlag Álendinga þetta árið. Í ár
var engin bók tilnefnd af Grænlands
hálfu.
Íslensku dómnefndina skipa þetta
árið Anna Þorbjörg Ingólfsdótir,
Gísli Skúlason og Dagný Kristjáns-
dóttir. Í umsögn þeirra um Vertu
ósýnilegur – Flóttasaga Ishmaels
segir að bókin sé „hræðileg í einfald-
leika sínum, laus við tilfinningasemi
en full af tilfinningu, fræðandi án
þess að upplýsingarnar íþyngi henni.
Efni hennar er nánast daglegt
fréttaefni sem auðvelt er að verða
ónæmur fyrir og því tvöfalt mikil-
vægara að sýna það út frá sjónar-
horni sem erfitt er að víkja sér und-
an.“ Í umsögn um Skrímsli í vanda
segir: „Myndirnar og textinn vinna
mjög vel saman í að miðla þeirri sögu
sem sögð er í bókinni. Myndirnar eru
litríkar og líflegar og undirstrika til-
finningar og viðbrögð skrímslanna.
Leturbreytingar í textanum gera
það líka og hjálpa til við að leggja
áherslur í upplestri en gera það einn-
ig að verkum að stundum verður
textinn eins og hluti af myndunum.“
Barna- og unglingabókmennta-
verðlaun Norðurlandaráðs eru
yngstu verðlaun ráðsins, en þau voru
fyrst veitt árið 2013. Norðurlandaráð
veitir á hverju ári fimm verðlaun og
eru þau auk barna- og unglinga-
bókmennta á sviði bókmennta, kvik-
mynda, tónlistar og umhverfismála.
Verðlaunum Norðurlandaráðs er
ætlað að auka áhuga á bæði norrænu
menningarsamfélagi og samstarfi
um leið og viðurkenning er veitt fyrir
framúrskarandi árangur á sviði lista
og umhverfismála.
Verðlaunaféð í hverjum flokki fyr-
ir sig er 350.000 danskar krónur, sem
samsvarar tæplega 5,7 milljónum ísl.
kr. Verðlaunin verða afhent við há-
tíðlega athöfn í Norsku óperunni 30.
október þegar Norðurlandaráð þing-
ar í Ósló.
silja@mbl.is
Skrímsli og Ishmael tilnefnd
 Barna- og ung-
lingabókmennta-
verðlaun Norður-
landaráðs 2018
Morgunblaðið/Hari
Fulltrúar Íslands Höfundarnir Áslaug Jónsdóttir og Kristín Helga Gunn-
arsdóttir í Norræna húsinu í gær þegar tilkynnt var um tilnefningarnar.
Iceland Airwaves-hátíðin 2018
verður haldin dagana 7. til 10. nóv-
ember á ýmsum tónleikastöðum í
Reykjavík. Aðstandendur hátíð-
arinnar hafa gefið út fyrsta listann
yfir þá listamenn og hljómsveitir
sem koma fram og meðal erlendu
gestanna verða sveitir víða að, frá
Norðurlöndum, fleiri Evrópu-
löndum og Bandaríkjunum, svo
sem: Fontaines D.C., Girlhood, Girl
Ray, Jade Bird, Jockstrap, Mavi
Phoenix, Naaz, The Orielles, Sassy
009, Scarlet Pleasure, Soccer
Mommy, Superorganism og
Tommy Cash.
Þá var greint frá því að eftirfar-
andi íslenskir flytjendur træðu upp:
Agent Fresco, Auður, Between
Mountains, Bríet, Cyber, Hugar,
Júníus Meyvant, Kiriyama Family,
Rythmatik, Snorri Helgason, Syk-
ur, Úlfur úlfur, Una Stef, Valdimar
og Warmland.
Í tilkynningu frá Iceland Air-
waves segir að á næstu mánuðum
verði allt að 100 aðrir flytjendur og
hljómsveitir kynnt til leiks.
Koma fram á
Iceland Airwaves
Troða upp Agent Frensco er ein hljóm-
sveitanna sem koma fram.
Morgunblaðið/Styrmir Kári