Morgunblaðið - 12.04.2018, Qupperneq 38

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Það eru aðeins fáein ár og nokkrar
götur milli þeirra Steinunnar Sukley
og Fjólu Salerno í Pennsylvaníu. Báð-
ar gengu að eiga bandaríska her-
menn á dögum síðari heimsstyrjald-
arinnar.
Þær buðu ferðalang í kaffi vikuna
fyrir páska. Vorið var að koma og
bjart í stofunum. Málverk af Þing-
völlum minntu á heimahagana.
Það er ekki að sjá á þeim vinkonum
að þær séu á tíræðisaldri. Það er stutt
í brosið og hláturinn. Fjóla bað um
frest til að hafa sig betur til og var því
fyrst tekið hús á Steinunni. Þær búa í
Steelton, úthverfi Harrisburg.
Komu bæði úr Suðurbænum
Steinunn Ingimundardóttir fædd-
ist 1927 í Hafnarfirði. Foreldrar
hennar voru Ingimundur Ólafsson og
Anna Sigurðardóttir úr Hafnarfirði.
„Mamma var frá Ási og pabbi var
úr Suðurbænum,“ segir Steinunn.
– Hvað kom til að þú hittir Sukley?
„Ég kom til Kaliforníu til að heim-
sækja systur mína, Ástu, árið 1947.“
Var ekki lengi í Kaliforníu
– Hvað var hún að gera í Kali-
forníu?
„Hún var gift hermanni. Hún
kynntist honum á Íslandi og giftist
honum á Íslandi. Hann hét William
Tarver og var í landhernum.“
– Hvernig leist þér á Kaliforníu?
„Ég var þar ekki lengi. Var þar í
þrjá mánuði. Fór auðvitað að vinna
þar. En ég var 20 ára og það var eig-
inlega ekkert gaman. Maður þekkti
engan. William var í hernum og var á
öðrum stað en systir mín bjó. Svo það
var ekkert skemmtilegt. Svo fluttu
þau til Montana og ég fór með þeim.
Hann fylgdi hernum. Svo líkaði mér
ekki í Montana og ég ætlaði bara að
fara heim og stoppa á leiðinni í Steel-
ton til að heimsækja Fjólu vinkonu
mína. Þá hitti ég manninn minn.
Hann hét Paul Sukley.“
– Hvert á hann ættir að rekja?
„Fólkið hans var frá Mið-Evrópu,
meðal annars Ungverjalandi og Aust-
urríki,“ segir Steinunn.
Hún segir svo frá því að Sukley
særðist illa á hægri hendi í innrásinni
í Normandí. Hann var upp frá því
með handlegginn í fatla og setti það
mikið mark á líf hans.
Kynntust á dansgólfinu
– Hver voru ykkar fyrstu kynni?
„Steelton var svo lítill bær. Þegar
við fórum á skemmtistað þekkti fólkið
sem ég var með þennan mann. Svo ég
kynntist honum svoleiðis.“
– Var reynt að koma ykkur saman?
„Nei, ekki beint. Mér þótti gaman
að dansa svo við fórum á marga dans-
staði. Það voru fleiri bjórstofur í
Steelton en kirkjur. Þeir voru voða
mikið fyrir polka. Þegar ég var 20 ára
man ég ekki eftir að hafa dansað mik-
ið polka heima. En í Steelton var voða
mikið dansað.“
– Það hafa tekist með ykkur ástir.
Fórstu heim í millitíðinni?
„Nei, ég gifti mig bara hérna. Ég
hélt áfram að vera hérna.“
– Hvenær giftust þið?
„Við giftumst 1950. Ég kom til
Bandaríkjanna 1947 og var í Steelton
1948. Og árið 1950 giftumst við.“
– Við hvað starfaðirðu á Íslandi?
„Ég vann á saumastofu. Ég var góð
í því. Mamma var saumakona. Hún
skildi við manninn sinn, átti fimm
börn, fór frá manninum með börnin
svo hún sá fyrir okkur. Hún vann dag
og nótt fyrir okkur. Svo að fyrsta
saumavélin sem ég fékk var hennar
gamla saumavél. Og ég hlýt að hafa
verið svona sjö ára. En mig langaði
alltaf að sauma. Það var eitthvað í
manni. Ég man eftir fermingar-
kjólnum. Við fórum alltaf í síða kjóla
við fermingu. Kjóllinn var seldur áður
en ég fermdist; önnur stelpa úr
Grindavík fékk kjólinn minn. En
mamma var heppin að eiga bræður
sem sigldu til Englands og þeir komu
oft með efni handa mömmu. Við
vorum fátæk en ekkert fátækari
heldur en allir í kringum okkur.“
– Þetta hefur verið erfiðisvinna
fyrir móður þína?
„Já, voða erfitt. Ég byrjaði að
vinna þegar ég var 14 ára, hætti í
skóla. Ég var eitt ár í Flensborg og
svo fór ég að vinna. En þetta var ekk-
ert öðruvísi en allir aðrir gerðu á
þeim tíma. En strákarnir fóru í
menntaskóla. Bræður hennar
mömmu fóru til dæmis allir í mennta-
skóla. Yngsti bróðir mömmu var
skólastjóri Stýrimannaskólans. Hann
hét Jónas Sigurðsson. Þeir voru allir
sjómenn bræðurnir. Tveir voru skip-
stjórar. Ég held að tveir hafi verið
skotnir niður í stríðinu.“
– Af Þjóðverjum?
„Já. Einn var vélamaður. Og pabbi
og hans bræður fóru allir í mennta-
skóla. Pabbi byggði íshúsið í Grinda-
vík. Hann vann fyrir Ingólf
Flygenring í Hafnarfirði.“
Spöruðu fyrir ferðinni
Steinunn fór reglulega til Íslands.
„Þegar börnin voru hætt með
bleyju gátum við systurnar farið
heim til Íslands. Systir mín kenndi
mér að safna peningum fyrir farinu.
Hún sagði að í hvert skipti sem við
færum í búð og eyddum ekki öllu
skyldum við stinga því í faldinn á
gardínunum. Og það dugði fyrir ferð-
inni til Íslands,“ segir Steinunn og
hlær innilega. „Það tók um fimm ár
að safna fyrir ferð.“
– Hvað hafði Paul fyrir stafni eftir
að þið hófuð búskap?
„Hann gerði ekki neitt. Hann fékk
bætur. Honum fannst hann vera
krypplingur en fór loksins að vinna
eftir að við giftum okkur. Það var á
birgðastöð fyrir herinn í Mechanics-
burg. Hann fór í svo marga uppskurði
að hann var stundum marga mánuði
að ná sér. Þeir héldu alltaf vinnunni
fyrir hann. Eftir eitt skiptið héldu
þeir að eitthvað hefði komið fyrir aug-
að á honum. Það kom hins vegar ekki
fram fyrr en um 10 árum seinna. Þá
var það eitt sinn að hann kom úr
vinnunni og sagði, „Ég sé ekki neitt“.
Þá vildi hann fara undir eins til augn-
læknis en komst ekki svo hann fór til
læknis, einhvers annars læknis, sem
hringdi í augnlækni. Sá sendi hann
næsta dag til sérfræðings í Fíladelfíu.
Þar var hann held ég í tíu daga í skoð-
un. Þeir gera ekki svoleiðis lagað í
dag á spítölunum. Þeir ákváðu að
gera aðgerð á honum og opna höfuð-
kúpuna. Þeir sögðu að þetta væri
þriðja slíka aðgerðin í Bandaríkjun-
um. Þetta var níu tíma aðgerð, það
fannst æxli fyrir aftan augað. En það
lagaðist. Hann var lengi að jafna sig
og var allt að þrjá mánuði heima. Svo
þegar hann kom í vinnuna sögðu þeir
að hann mætti vinna eins mikið og
hann gæti. Þegar hann kom heim og
sagði mér það, þá svaraði ég: „Veistu
ekki að þú ert nýkominn af spítal-
anum. Það er gott að þú skulir geta
farið í vinnuna!“ Svo hann tók aldrei
yfirvinnuna. Náði sér en þurfti alltaf
gleraugu eftir það. Þeir björguðu
augunum. Annaðhvort var að fara í
aðgerð eða verða blindur.“
Barnalán
Þau Paul eignuðust fimm börn;
Esther (1950), Paul (1957), Louanne
(1958), Peter (1960) og Robin (1962).
Esther á þrjú börn, Paul tvö, Lou-
anne tvö og Robin eitt ættleitt barn.
Peter er barnlaus. Langömmubörnin
eru orðin þrjú. Öll eru börnin á lífi.
Esther og Louanne störfuðu fyrir
bæjarstjórnina í Harrisburg. Paul
vann í vöruhúsi hjá matvælafyrir-
tæki. Peter var verkamaður en Robin
verkfræðingur. „Öll börnin hafa
spjarað sig vel. Ekkert þeirra hefur
farið í brennivín eða eiturlyf og eng-
inn hefur skilið. Þau eru öll hérna í
kring, svona 10-20 mínútur frá mér.“
Þau hjónin byggðu húsið 1956. Ári
seinna fæddist fyrsti strákurinn.
„Við byggðum þriðja húsið í göt-
unni. Allir voru með marga krakka og
Urðu báðar ástfangnar af
Morgunblaðið/Baldur
Hjá Fjólu Steinunn og Fjóla eru við góða heilsu. Myndin er tekin í stofunni hjá Fjólu í Steelton, úthverfi Harrisburg.
Hernámsárin Margt var hér með
öðrum brag á stríðsárunum.
 Steinunn Sukley og Fjóla Salerno
kynntust bandarískum hermönnum í
síðari heimsstyrjöldinni  Þær hófu
ungar nýtt líf með þeim í Pennsylvaníu
Ljósmynd/Reuters
Eftir D-daginn Myndin er tekin
daginn eftir innrásina í Normandí.
Ljósmynd/Reuters
38 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 2018
AL
LT
SEM
ÞÚ
ÞA
RFT
TIL
AÐ
SM
ÍÐA
SU
MA
RH
ÚS
IÐ
EÐ
A P
AL
LIN
N!
Hjólsög HKS210L
19.799,-
Hleðsluborvél AKS45IND
24.541,-
39.420,-
Smiðjuvegi 44-46 | 200 Kópavogur | Sími 414 2700 | idnvelar@idnvelar.is | www.idnvelar.is
VOR
Steypuhrærivél
Bútsög KAP305JL
39.900,
SKOÐIÐ FLEIRI VORTILBOÐ FRÁ HOLZMANN Á
HEIMASÍÐU IÐNVÉLA: WWW.IDNVELAR.IS