Fréttablaðið - 08.09.2018, Blaðsíða 34

Fréttablaðið - 08.09.2018, Blaðsíða 34
 Hver eru þau og hvar Hvaða skilyrði þarf að uppfylla til að komast á skrá lögreglunnar um horfna menn? Til hvers er skráin og hverja vantar á hana? Frétta- blaðið rýnir í horfinna- mannaskrá og þekkt mannshvörf sem ekki komast á skrána. 21 31963 Tveir menn hurfu í Reykjavík sumarið 1963. Vitað er að þeir tóku leigubíl heiman frá öðrum þeirra að næturlagi. Daginn eftir uppgötvaðist að trilla föður annars þeirra var horfin. Talið var að þeir hefðu ætlað út í amerískt skip sem lá við akkeri utan við Engey. Ekkert hefur sést af bátnum síðan og mennirnir eru enn týndir. 1974 Aldraður maður hvarf á Snæ­ fellsnesi árið 1974. Hann var með barnabarni sínu og tengdasyni í berjamó og hugðist ganga að bíl þeirra og sækja sér kaffisopa. Hann skilaði sér ekki til baka og hefur aldrei sést síðan. Spor­ hundar röktu spor hans upp á þjóðveg. Hvarf hans hefur alla tíð verið mönnum ráðgáta. 1978 Fjórir piltar á aldrinum 16 til 18 ára sáust sigla út úr höfn­ inni á Dalvík með stefnuna á Hrísey í sumarblíðu í júní 1978. Fylgst var með þeim í sjónauka sigla inn fyrir hafnar­ garðinn í Hrísey. Síðan hefur ekkert til þeirra spurst. Enginn varð bátsins var í Hrísey. Síðar fannst skór eins þeirra í sjónum og ár úr bátnum. ✿ Mannshvörfin eru mörg hver dularfull og engar skýringar á þeim finnast ? 120 1974 Á skrá kennslanefndar yfir horfið fólk eru 120 manns sem horfið hafa frá árinu 1945 og aldrei fundist. Færeyingurinn Willy Peter­ sen hvarf árið 1974 en er ekki á skrá lögreglu þrátt fyrir rannsókn á sínum tíma. Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is E in ástsælasta söguper-sóna Arnaldar Ind-riðasonar, Erlendur Sveinsson, er heilluð af mannshvörfum á sama hátt og svo margir Íslendingar, með blöndu af forvitni og samlíðan. Erlendur drekkur í sig allt um skipskaða, fjallgöngumenn sem aldrei koma aftur til byggða og fólk sem heldur sig mest í þéttbýli en hverfur sporlaust án nokkurra skýringa. Um allt Ísland eru sjálfskipaðir einkaspæjarar sem liggja á timarit. is og grúska í gömlum gögnum um menn sem horfið hafa sporlaust. Þeir leita Geirfinns og reyna að skilja örlög þeirra sem hvarf hans hafði áhrif á. Horfinnamannaskrá lögreglu Haldnar eru skrár yfir horfið fólk. Ein þeirra er hin formlega horf- innamannaskrá sem kennslanefnd heldur. Hún var nýlega gerð opin- ber, án þess þó að nöfn þeirra sem á henni eru séu birt. Fréttablaðið grennslaðist fyrir um tilurð þessarar skrár hjá Gylfa Gylfasyni, formanni kennslanefndar Ríkislögreglustjóra. Gylfi segist hafa fundið fyrir því að misskilnings gæti um tilgang skrárinnar. Til að kennsl verði borin á lík eða líkamsleifar sem finnast er afar mikilvægt að haldin sé fullkom- in skrá um horfna menn og upplýs- ingum haldið um þá á einum stað. „Skráin er hjá kennslanefnd af því að við höfum það hlutverk að bera kennsl á óþekkt lík og líkamsleifar sem finnast.“ Kennslanefnd starfar eftir reglu- gerð 350/2009, leiðbeiningum frá Interpol og starfslýsingu Ríkislög- reglustjóra. Í nefndinni sitja rann- sóknarlögreglumenn, tæknimenn lögreglu, þar á meðal sérfræðingur á líftæknisviði, réttarlæknir, réttar- tannlæknir og meinafræðingur. Nefndin er kölluð til þegar lík eða líkamsleifar finnast og þá fer mjög formlegt ferli í gang. Hún fer jafnvel á vettvang, er viðstödd krufningu og vinnur úr gögnum sem koma fram við rannsókn lögreglu og nefndar- innar. Nefndin kemur svo saman á fundi þar sem sérfræðingar gera grein fyrir niðurstöðum sínum. Þeir þurfa að komast að samhljóða niðurstöðu og þegar hún liggur fyrir er gefið út vottorð um að kennsl séu staðfest. Eitt þriggja aðalskil- yrða fyrir því að borin séu kennsl á látinn einstakling þarf að vera fyrir hendi. Það eru upplýsingar um tennur, fingraför eða erfðaefni (DNA). Viðbótarskilyrði geta verið læknisfræðilegar upplýsingar, upp- lýsingar úr tæknirannsókn og upp- lýsingar frá ættingjum. Hverjir fara á skrána? Það er hlutverk lögreglunnar að fara með rannsókn mannshvarfa. Leiði rannsókn í ljós að viðkomandi er horfinn og talinn látinn er kennsla- nefnd tilkynnt um hvarfið. Nefndin færi ítarlegar upplýsingar um við- komandi sem skráðar eru á sérstakt eyðublað sem byggir á stöðlum Inter pol. Lögregla aflar umræddra upp- lýsinga hjá ættingjum hins horfna. Eyðublaðið er margar blaðsíður og á það eru skráðar upplýsingar sem nýtast kennslanefnd við að bera kennsl á viðkomandi: nafn, fæðingar dagur, sérkenni eins og húðflúr, ör, gervilimir og upplýs- ingar um hver var læknir og tann- læknir viðkomandi. Í dag er líka tekið DNA-strok, helst hjá móður. Á listanum er fólk af ýmsum þjóð- ernum sem týnst hefur hér á landi. Tveir eru skráðir á listann sem hurfu erlendis; annar árið 2013 og hinn fyrr á þessu ári. Gylfi skýrir þetta þannig að í ríkjum sem hafa ekki trausta innviði, til dæmis þar sem stríð hafa geisað, sé ekki unnt að treysta því að haldið sé með fullnægjandi hætti utan um þessar upplýsingar. Því sé talið öruggara að Hvar er Willy Petersen? Bjarki Hólmgeir Hall, sem legið hefur yfir mannshvörfum um ára­ bil og heldur úti síðunni manns­ hvorf.is og er með bók um þau efni í smíðum, lagðist yfir lista kennslanefndar um leið og hann var birtur. Hann segist hissa á því að nokkuð mörg nöfn á hans lista séu ekki skráð hjá lögreglunni. „Ég skil ekki af hverju þeir eru ekki með Willy Petersen á sínum skrám, enda var það lögreglumál á sínum tíma.“ Willy Petersen hvarf snemma í september 1974. Vitað er að Willy hringdi í vin sinn um miðjan dag en símtalið slitnaði. Síðan hefur hvorki vinurinn né aðrir ætt­ ingjar heyrt frá Willy. Af gögnum Geirfinnsmálsins er þó ljóst að lögreglan hafði mál Willys til rannsóknar á þessum tíma því mappa um mál hans fylgdi málsgögnum Geirfinns­ máls en varð viðskila við þau síðar. Mun lögregla hafa spurt Sævar Ciesielski um Willy og nafn hans er einnig nefnt í yfirheyrslum yfir Kristjáni Viðari Júlíussyni og þess getið að Willy hafi horfið um svipað leiti og Geirfinnur og ekkert til hans spurst síðan. Aðspurður kannast Gylfi Gylfason hjá kennslanefnd ekki við nafn Willys og segir nafn hans ekki á skrám. Það kemur Bjarka mjög á óvart. Aðspurður segist Bjarki að sjálfsögðu upplýsa lögreglu um einstök tilfelli sem ekki eru á skrá hennar, leiti lögregla til hans með fyrirspurnir. ✿ 120 einstaklingar eru skráðir horfnir hér á landi, þar af hafa 64 horfið á sjó 1940 1 1 1 1 1 1 1 12 2 2 2 2 2 2 2 3 3 1 2 2 1 1 2 2 21 1 1 1 51 1 1 1 1 2 5 1970 2000 1950 1980 2010 2018 1960 1990 Horfnir á landi Horfnir á sjó 1 32 1 4 13 2 2 5 1 1 1 2 5 4 3 7 3 2 Fjöldi tilvika halda upplýsingum um viðkomandi í skrám hér á landi. Orsakir þeirra mannshvarfa sem skráð eru hjá kennslanefnd eru ýmsar; sjóslys, slæm veður og voveiflegir atburðir. Á listanum má til dæmis finna rúm- lega þrítugan karlmann sem týnd- ist í Keflavík árið 1974. Sama ár er skráður 18 ára piltur sem hvarf í Hafnarfirði. Þeir sem þekkja til geta þarna borið kennsl á Guðmund og Geirfinn Einarssyni. Þeir eru týndir samkvæmt horfinnamannaskrá, enda hafa lík þeirra aldrei fundist. Niðurstaða Hæstaréttar breytir því ekki. Þeir sem ekki eru á skránni Hin formlega horfinnamannaskrá kennslanefndar er hins vegar ekki eina skrá landsins um horfið fólk. Bjarki Hall, einn þeirra einkaspæj- ara sem fyrr var vísað til, heldur úti síðunni mannshvorf.is. Á lista Bjarka má finna nöfn sem ekki eru á horfinnamannaskrá. Fréttablaðið spurði Gylfa hvort hann hefði séð lista Bjarka og hverju þetta mis- ræmi gæti sætt. Gylfi segir málið flóknara en svo að safna megi saman öllum sem týnst hafa og setja saman lista. Sumir geti reynst á lífi í öðrum löndum, borin hafi verið kennsl á líkamsleifar annarra án þess endilega að greint hafi verið frá því opinberlega og einhverjir séu jafnvel skráðir í sambærilegar skrár erlendis sé talið að þeir hafi horfið þar. Kennslanefnd sé kunnugt um málin og hafi upplýsingar um hina erlendu skráningu. „Listinn sem birtur var nýverið er ekki endanlegur og verður hann uppfærður reglulega,“ segir Gylfi. Lögreglan taki enn við ábendingum frá fólki, eftir að listinn var birtur. Unnið sé að því að sannreyna þær og að viðkomandi einstaklingar séu í raun og veru týndir. Gylfi segir þetta geta verið mikla vinnu og tímafreka. Áratugagömul manns- hvörf eru erfiðust og þótt listinn byggi á eldri skrám lögreglu séu upplýsingar í mörgum tilvikum bæði gamlar og oft mjög ófull- komnar. Í sumum tilvikum hafi ef til vill aldrei verið formlega tilkynnt um mannshvarf og lögregla jafnvel bara skráð upplýsingar í dagbók sína. „Unnið hefur verið að því að færa eldri mál inn í nýja skrá og áfram er unnið í upplýsingaöflun í þeim tilgangi að bæta skrána.“ Gylfi segir að reglulega sé haft samband við lögreglu vegna lík- amsleifa eða beina sem talin eru af manni. Öll bein fari í rannsókn og oft komi í ljós að um dýrabein sé að ræða. Sé niðurstaðan eftir rannsókn að líkamsleifar séu af manni eru þær sendar í aldursgreiningu og séu þær ekki of gamlar, frá miðöldum til dæmis, geti nákvæm skráning í skrá Listinn sem birtur var nýverið í ársskýrsLu ríkisLögregLustjóra er ekki endanLegur og verður uppfærður regLuLega. Gylfi Gylfason, formaður kennslanefndar 8 . s e p t e M b e r 2 0 1 8 L A U G A r D A G U r34 H e L G i n ∙ F r É t t A b L A ð i ð 0 8 -0 9 -2 0 1 8 0 4 :2 9 F B 1 1 2 s _ P 0 7 9 K .p 1 .p d f F B 1 1 2 s _ P 0 7 0 K .p 1 .p d f F B 1 1 2 s _ P 0 3 4 K .p 1 .p d f F B 1 1 2 s _ P 0 4 3 K .p 1 .p d f A u to m a ti o n P la te r e m a k e : 2 0 C 4 -7 9 9 8 2 0 C 4 -7 8 5 C 2 0 C 4 -7 7 2 0 2 0 C 4 -7 5 E 4 2 7 5 X 4 0 0 .0 0 1 1 B F B 1 1 2 s _ 7 _ 9 _ 2 0 1 8 C M Y K
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.