Verslunartíðindi - 01.05.1927, Blaðsíða 8

54
VERSLUNAF/i'ÍÐINDI
Framfarir með tiibúinn áburð.
Þrátt fyrir allar kvartanir um erfiða
tíma, bæði hjer á landi og annarsstaðar,
er þó enginn vafi á jiví, að efnaleg vel-
líðan þjóðanna er víðast meiri nú en hún
var fyrir stríðið. Er allvíða unnið að því
af kappi að bæta framleiðsluaðferðir
bæði við landbúnað og iðnað, og hefur
þegar borið mikinn árangur. Þó verka-
menn hafi nálega alstaðar fengið vinnu-
tímann styttan, og þó margir hafi orð-
ið að ganga atvinnulausir, vegna skorts
á rjettu skipulagi, er framleiðslan þó
orðin meiri nú að meðaltali á mann, en
hún var fyrir stríðið, svo að betur verð-
ur sjeð fyrir þurftum almennings en áð-
ur var. Menn veita þessu ef til vill ekki
eftirtekt, af því að framförunum miðar
jafnt áfram. En þetta verður ljóst, ef
lifnaðarhættirnir eru bornir saman fyr
og nú. Fatnaður er betri og venjulega
má segja hið sama um bústaði manna;
meira um skemtanir og ennfremur má
benda á, að meðalaldur manna hefur
hækkað.
Þessar framfarir stafa að miklu af
uppgötvunum og umbótum, að segja má
nálega á hverju einasta framleiðslusviði.
Ótal sönnunardæmi þessa mætti nefna,
en hjer skal aðeins eins getið, og það eru
umbætur síðari ára með tilbúinn áburð.
Þegar í byrjun fyrri aldar fór að
vakna áhugi fyrir þessu máli. Menn kom-
ust að raun um, að hinn venjulegi áburð-
ur nægði ekki og jafnframt, hve mikið
gagn var að saltpjetrinum frá Chile og
ýmsum fleiri efnum, er komið gátu í stað
áburðarins, er áður hafði verið notaður.
Að vísu leið langur tími þar til notkun
á tilbúnum áburði yrði almenn, en eftir
því sem fólksfjölgunin varð meiri, þurfti
einnig á meiri neysluvörum að halda, og
það gerði aftur áburðarþörfina augljói-
ari. T. d. má geta þess, að árið 1926 voru
fluttar inn í Danmörku 500 þús. smál. af
tilbúnum áburði eða hráefnum til þess að
vinna hann, en ekki nema 98 þús. smál.
1925, og hefir eftirtekjan vaxið að sama
skapi.
Nú er orðið mikið áhugamál að fá
þennan áburð sem ódýrastan; hefur mii
ið verið að því unnið og með talsverðum
árangri, er sjá má af því, að verðlag á
þessari vörutegund er farið að nálgast
það, sem var fyrir stríðið. — Þetta staf-
ar mikið af því, að mönnum hefur .lærst
að hagnýta betur og á ódýrari hátt á-
burðarefnin. Mestum framförum hefir
þó áburðarvinsla úr loftinu tekið. Norð-
mennirnir Birkeland og Eyde stofnuðu
stærstu loftsaltpjetursverksmiðjuna við
Notodden á Þelamörk árið 1905, og í
öðrum löndum risu svo smámsaman nýj-
ar verksmiðjur upp, sem hagnýttu sjer
þessar norsku aðferðir, er nú hafa tekið
miklum framförum frá þeim tíma. —
Stuttu eftir að Norðmennirnir höfðu
fengið einkaleyfið, fann Þjóðverjinn
Schönherz upp nýja aðferð, sem einnig
hefur verið mikið endurbætt. En þrátt
fyrir það þó loftáburðarvinsla hafi tekið
miklum framförum, hefur hún þó ekki
útrýmt Chilesaltpjetrinum. Notkun hans
er í raun og veru meiri, þó að hún sje
hlutfallslega minni samanborið við aðrar
áburðartegundir. 1925 var þannig fram-
leitt af honum rúmar 2 milj. smál., en
ekki nema 1*4 milj. smál. árið 1900. 1
raun og veru er framleiðsla Chilesalt-
pjetursins ódýrari, en útflutningsgjöldin
gera hann dýrari. Þau eru meira en %
verðs cif. á am. höfn. — Þannig hefur
það verið til skamms tíma, en nú hefur
heyrst, að ný aðferð sje fundin, er
lækki að mun framleiðslukostnað Chile-
saltpjetursins. Og þar sem því nú er