Verslunartíðindi - 01.08.1935, Qupperneq 31

VERSLUNARTÍÐINDI
Í07
er t. d. náið samband milli þeirra og versl-
unarinnar við útlönd.
Þetta, sem hjer hefir verið drepið á, sýn-
ir, hve samtengdur bankinn og starfsemi
hans er athafnalífi þjóðarinnar og hinum
einstöku viðskiftafyrirbrigðum.
Er hjer ekki altaf auðvelt að greina á
milli orsakar og afleiðingar, ekki auðvelt
að greina á milli þess, hvort mikil seðla-
umferð orsakast af öru viðskiftalífi, eða
hvort hin öru viðskifti eru vegna mikillar
seðlaveltu. Er hjer oftast um gagnkvæm
áhrif að ræða. Þó er það alveg víst, að
seðlaútgáfa bankans, og hvernig henni er
hagað, hefir beinlínis hin víðtækustu áhrif
á viðskifti landsins öll. Að þessu leyti verð-
ur þýðing Landsbankans fyrir atvinnuvegi
þjóðarinnar aldrei nógsamlega viðurkend.
Landsbankinn og
sparlfje landsmanna.
Sá þátturinn í starfi Landsbankans, sem
almenningur hefir sennilega fylgst best
með, er ávöxtun sparifjár landsmanna.
Einnig á þessu sviði hefir Landsbankinn
int mikið og heilladrjúgt starf af hendi.
Árið 1886, er hann tók til starfa, var söfn-
un sparifjár í þeim skilningi, sem nú er
lagður í það hugtak, af skiljanlegum ástæð-
um næsta óþekt fyrirbrigði. Að vísu hafði
sparisjóður verið stofnaður í Reykjavík
árið 1870, en að honum kvað aldrei mikið,
enda var hann sameinaður Landsbankan-
um skömmu eftir stofnun hans.
Svo mikils virði, sem það er hverri þjóð,
að nota ekki allan afrakstur af árlegri
vinnu sinni þegar í stað, heldur verja ein-
hverjum hluta hans til viðhalds og full-
komnunar þeirrar tækni, sem stuðst er við
í lífsbaráttunni, þá var þetta þó enn nauð-
synlegar hinni íslensku þjóð á síðari hluta
19. aldar. Þjóðin var þá annarsvegar
þrungin framfarahug og ótrauð í stórræði,
en hinsvegar bláfátæk, fákunnandi og bjó
við úrelta tækni. Grundvöllurinn að efna-
legri viðreisn þjóðarinnar hlaut því að
byggjast á ítrustu sparneytni landsmanna.
Og það varð hlutverk Landsbankans, þótt
fleiri komi þar einnig mjög við sögu, að
sameina krafta þjóðarinnar á þessu sviði,
að taka við sparifje þjóðarinnar og beina
því síðan að hinum margvíslegu viðfangs-
efnum, sem úrlausnar biðu. Er það alveg
víst, að það sparifje, sem Landsbankanum
hefir verið falin umsjón með, hefir mjög
stutt þá viðleitni hans, „að styðja að fram-
förum atvinnuveganna í landinu". Þetta fje
var bankanum því kærkomnara sem starfs-
fje hans var lengi framan af mjög af skorn-
um skamti.
í eftirfarandi töflu er gefið yfirlit yfir
innistæðufje í sparisjóði hjá Landsbank-
anum frá stofnun hans (í árslok):
1887 ........................ 353 þús. kr.
1890 ........................ 562 — —
1895 ........................ 934 — —
1900 ...................... 1.208 — —
1905 ...................... 2.603 — —
1910....................... 3.091 — —
1914 ...................... 4.556 — —
1918 ..................... 11.484 — —
1922 ..................... 19.408 — —
1925 .................... 24.421 — —
1926 .................... 24.900 — —
1927 .................... 27.373 — —
1928 .................... 30.141 — —
1929 .................... 31.310 — —
1930 .................... 31.848 — —
1931 .................... 27.065 — —
1932 .................... 29.219 — —
1933 .................... 29.636 — —
1934 .................... 30.108 — —
Yfirlit þetta sýnir stórkostlega aukningu
á sparisjóðsinnistæðum í Landsbankanum
og þar af leiðandi stórum bætta afkomu
þjóðarinnar. Örust hefir aukningin orðið
um stríðstímann, en einnig á árunum 1926
—28 hefir bankanum borist mikið spari-