Morgunblaðið - 30.06.2018, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
LeiðtogarEvrópu-sambands-
ríkjanna náðu eft-
ir langa mæðu að
orða samkomulag
um málefni flóttamanna og
hælisleitenda á fundi sínum
sem stóð næturlangt, eins og
gjarnan vill verða um slíka
fundi, og lauk í gærmorgun.
Samkomulagið er að miklu
leyti samhljóða „ítölsku
lausninni“ sem Guiseppe
Conte, forsætisráðherra
Ítalíu, setti fram um síðustu
helgi. Þar var kallað eftir því
að aðildarríki sambandsins
settu upp sérstakar mið-
stöðvar fyrir þá flóttamenn
og hælisleitendur sem kæmu
til Evrópu.
Hugmyndin með miðstöðv-
unum er, að þannig eigi að
verða auðveldara að senda
þá sem teljast vera svo-
nefndir „efnahagslegir
flóttamenn“ til baka til
heimaríkja sinna, en um leið
dreifa þeim sem hefðu rétt á
veru innan sambandsins
betur meðal aðildarríkjanna,
í stað þess að þeir væru á
ábyrgð þess ríkis þar sem
flóttamennirnir stigu fyrst
niður fæti.
Að auki var kveðið á um
það að athugað yrði hvort
hægt væri að setja upp sér-
stakar „brottfararstöðvar“,
þá líklega í ríkjum Norður-
Afríku, sem gætu einnig
reynt að stemma stigu við
komu flóttamanna áður en
þeir héldu í hina hættulegu
ferð yfir Miðjarðarhafið.
Ekkert ríki Norður-Afríku
hefur hins vegar boðist til
þess að hýsa slíka stöð og er
jafnvel talið ólíklegt að slíkt
boð muni fást, nema gegn
miklum ívilnunum af hálfu
Evrópusambandsins.
Hvorki austurrísk né
frönsk stjórnvöld hyggjast
setja upp móttökustöðvar
hjá sér, með þeim rökum að
hvorugt landið sé á meðal
þeirra sem taki fyrst á móti
flóttamönnum. Þá þykir ólík-
legt að þau ríki Austur-
Evrópu sem hingað til hafa
þverneitað að taka við einum
einasta flóttamanni reisi
slíka stöð. Hefur þetta þótt
til marks um að þegar séu
komnir brestir í samkomulag
aðildarríkjanna, og hefur í
því sambandi verið horft til
orða Donalds Tusk, forseta
sambandsins, um að engin
trygging sé fyrir því að sam-
komulagið muni virka, þar
sem framkvæmd þess reyni
mjög á samvinnu
aðildarríkjanna.
En samkomu-
lagið var ekki
einungis túlkað
sem sigur fyrir
Conte, sem beitti sér mjög
til að fá sínu fram. Angela
Merkel Þýskalandskanslari,
sem barist hefur fyrir póli-
tísku lífi sínu að undanförnu,
náði fram loforði frá hinum
aðildarríkjunum um leiðir til
þess að koma í veg fyrir að
þeir flóttamenn sem þegar
væru komnir til Evrópusam-
bandsins héldu sem leið lægi
til Þýskalands. Merkel fékk
einnig loforð frá Grikkjum
og Spánverjum um að þeir
tækju aftur við þeim flótta-
mönnum sem hefðu komið
þaðan til Þýskalands og
væru skrásettir í þessum
ríkjum.
Með þessu vonar Merkel
að hún hafi komið til móts
við úrslitakosti Horsts
Seehofer, innanríkisráð-
herra síns og leiðtoga kristi-
legra demókrata í Bæjara-
landi, sem haldið hafði
ríkisstjórn hennar í gíslingu
síðustu tvær vikurnar og
jafnvel látið að því liggja að
hann myndi sprengja sam-
starfið ef hann fengi ekki
sínu framgengt. Mun þessi
ógn við valdatíð frú Merkel
jafnvel hafa liðkað fyrir því
að hin aðildarríkin féllust á
samkomulagið.
En jafnvel þó að Merkel
hafi mögulega náð að lægja
öldurnar heima fyrir með
samkomulaginu, er engan
veginn víst að það muni duga
til lengri tíma. Bæði er allt
óljóst með það hvenær þau
úrræði sem fallist var á eiga
að vera tilbúin og einnig
hvort þau muni yfirhöfuð
duga til þess að stemma
stigu við hinum gríðarlega
straumi flóttamanna sem
verið hefur á síðustu árum
yfir Miðjarðarhafið. Þá
ákváðu leiðtogarnir að fresta
því að finna varanlega lausn
á Dyflinnarreglugerðinni,
þrátt fyrir að fundurinn hafi
upphaflega verið boðaður
með það í huga að leysa þann
vanda, einfaldlega vegna
þess að ljóst varð að lausnin
var ekki í augsýn.
Hættan er því sú, að með
samkomulaginu hafi ein-
ungis fengist gálgafrestur
en ekki varanleg lausn sem
raunverulega geti brúað bil-
ið á milli aðildarríkjanna í
þessum mikilvæga en vanda-
sama málaflokki.
Conte og Merkel fá
sínu framgengt – en
mun það duga?}
Lausnunum
slegið á frest
Þ
ann 6. júní síðastliðinn sendi fé-
lagið Olnbogabörn frá sér opið
bréf til stjórnenda Barnavernd-
arstofu. Markmið bréfsins var
að óska eftir svörum varðandi
þau börn sem sett eru út undan og fá ekki
þá þjónustu sem þau eiga ekki einungis
rétt á, heldur er þeim lífsnauðsynleg. Svör-
in sem bárust voru akkúrat engin nema í
gegnum fjölmiðla. Allt snýst þetta um pen-
inga sem ekki eru í boðinu fyrir veiku
börnin okkar. Kannski í september getum
við hjálpað þeim.
Það getur vart talist eðlilegt í vestrænu
siðmenntuðu lýðræðissamfélagi að kalla
eftir tafarlausum úrbótum strax, hvað lýtur
að lífshættulegum fíknivanda barnanna okkar.
Á núlíðandi ári hafa a.m.k 19 ungmenni látist af
völdum neyslu á ýmist fíkniefnum eða lyfseðils-
skyldum lyfjum. Við erum þá ekki að tala um alla þá
fjöldamörgu sem hefur verið bjargað við dauðans
dyr.
Geðheilbrigðisþjónustu er vart að fá og úrræðum
er lokað vegna sumarleyfa. Hvernig getur þetta verið
í lagi? Fíknigeðdeild er lokuð í sjö vikur í sumar. Þar
eru rúm fyrir 16 sjúklinga, hvert geta þessir sjúk-
lingar leitað. Er okkur alveg sama um þá?
Misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja er tvímælalaust
komin í tísku hjá stórum hópi einstaklinga, allt niður
í grunnskólabörn. Við megum svo sannarlega hræð-
ast þá þróun sem nú á sér stað og þá ógn
sem af henni stafar. Við getum á engum
tímapunkti stært okkur af minnkandi
neyslu ungmenna þegar við horfum á eftir
þeim í gröfina á sama tíma. Það er ekki
rétt að neyslan fari minnkandi, hún er ein-
ungis að breytast og fer þvert á móti vax-
andi. Hvar eru stjórnvöld og forvarnirnar?
Það er í höndum yfirvalda að bregðast
við þessari skelfilegu þróun. Það þarf að
kortleggja vandann og stíga inn í söluferl-
ið. Það þarf að bregðast við kaupum og
sölu á þessum efnum á samfélagsmiðlum.
Það virðist vera svo, að hægt sé að nálgast
þessi efni á netinu ekki síður en að
skreppa út í búð og kaupa sér mjólk. Lög-
gjafinn einfaldlega verður að taka málið í sínar hend-
ur og gera það svo sómi sé að, en ekki eins og nú er
með hangandi hendi á einhverjum samráðsumræðu-
grundvelli. Börnin okkar deyja á meðan.
Forvarnir og fræðsla er eitt af því sem við verðum
að leggja ofuráherslu á ásamt fullnægjandi geðheil-
brigðisþjónustu þar sem öllum er tekið opnum örm-
um. Við eigum aldrei að vísa þeim frá sem þurfa á
hjápinni að halda.
Það er einfaldlega ómanneskjulegt og í engum
takti við það sem við viljum geta sagt um heilbrigðis-
kerfið okkar.
Inga Sæland
Pistill
Börnin okkar þarfnast hjálpar
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Erlendir fjölmiðlar höfðuorð á því eftir leik Íslandsog Argentínu á HM íRússlandi að óvenjulegt
væri að sjá hve fagnaðarlæti jafnt ís-
lensku áhorfendanna sem knatt-
spyrnumannanna hefðu verið heit og
innileg þótt úrslitin væru aðeins jafn-
tefli, 1:1. Af viðbrögðunum að dæma
hefði mátt ætla að íslenska liðið hefði
burstað Argen-
tínumennina. En
kannski væri
þetta ekki nema
eðlilegt í ljósi þess
að Íslendingar
væru fámennasta
þjóð sem nokkru
sinni hefði unnið
sér þátttökurétt á
HM. Það eitt að
vera með væri
slíkt afrek að þeir
gætu borið höfuðið hátt þótt þeir
ynnu engan leik á mótinu.
Viðbrögðin hér heima við jafn-
teflinu voru hin sömu og á vellinum í
Moskvu, mikill fögnuður braust út.
Þjóðarstoltið varð beinlínis sýnilegt í
andliti og fasi fólks. Margir sáu jafn-
teflið fyrir sér sem upphaf sigur-
göngu. En brátt fengu Íslendingar
að kenna á því sama og aðrar
þátttökuþjóðir HM fyrr og síðar;
ekkert er í hendi á svona móti og skin
og skúrir skiptast á. Ósigurinn í
leiknum á móti Nigeríu var sár, en
ósigurinn gegn Króatíu olli enn meiri
vonbrigðum, því þar áttu íslensku
leikmennirnir um tíma ekki aðeins
raunhæfan möguleika á jafntefli
heldur sigri. En þrátt fyrir von-
brigðin bar lítið á því að Íslendingar
skömmuðu sína menn eða hefðu orð á
því að þeir hefðu ekki staðið sig sem
skyldi eða ættu að geta gert betur.
Segja má að öll þjóðin hafi sam-
einast um það, þó frekar döpur í
bragði, að þrátt fyrir allt væri árang-
urinn á HM harla góður og ekki væri
hægt að gera meiri kröfur. Það sem
mestu skipti væri að hafa náð að
vinna sér rétt til þátttöku og spilað á
móti hinum stóru af öllum sínum
krafti. Einhver sagði að rótgrónar
HM-þjóðir hefðu í áranna rás þurft
að sætta sig við töp á mótunum; Ís-
lendingar yrðu þá fyrst alvöru HM-
þjóð þegar þeir áttuðu sig á að töp
myndu óhjákvæmilega fylgja.
„Þessi jákvæða afstaða byggist
sjálfsagt á því raunsæja mati að það
er í sjálfu sér afrek fyrir smáþjóð að
koma landsliði í lokakeppni heims-
meistaramóts í knattspyrnu. Vissu-
lega gerðu margir sér vonir um að
ævintýrið á Evrópumótinu í Frakk-
landi fyrir tveimur árum myndi end-
urtaka sig, en ekki má gleyma að
samkeppnin var mun harðari nú þeg-
ar lið frá öllum heimsálfum voru með.
Það skiptir líka miklu máli að leik-
mennirnir eru afar jákvæðir fulltrúar
fyrir Ísland. Þeir hafa lagt ótrúlega
hart að sér til að ná árangri, standa
þétt saman þegar á reynir og enginn
þeirra hefur verið bendlaður við
nokkuð misjafnt. Síðast en ekki síst
hafa leikmennirnir sýnt að þeir geta
spilað glimrandi góða knattspyrnu!“
segir Guðmundur Hálfdánarson,
prófessor við hugvísindasvið Háskóla
Íslands, en hann hefur skrifað mikið
um þjóðerniskennd og þjóðarstolt.
Önnur viðbrögð erlendis
Þetta er satt og rétt. En þessi
viðbrögð eru samt ákaflega frá-
brugðin þeim sem sjást í öðrum lönd-
um. Standi lið stórþjóðanna sig ekki
nógu vel fá leikmennirnir yfir sig
dembu af skömmum og hnjóðsyrðum
frá almenningi og fjölmiðlum. Það er
krafist uppstokkunar, brottvikningar
einstakra leikmanna og þjálfurunum
er úthúðað. Svo heitt verður útlend-
um knattspyrnuáhugamönnum
stundum í hamsi að leikmennirnir
áræða varla að snúa aftur heim! Og
yfirleitt er einhverjum fórnað ef illa
hefur gengið.
Eftir að íslensku knattspyrnu-
mennirnir duttu úr keppninni var
þeim heimkomnum hins vegar haldin
veisla þar sem forsetinn og ráðherrar
ríkisstjórnarnir kepptust við að
mæra þá. Fjölmiðlarnir hafa spilað
með og almenningsálitið. Að vísu eru
fagnaðarlætin ekki eins mikil og eftir
árangurinn á EM árið 2016, þegar
leikmennirnir voru hylltir sem þjóð-
hetjur af tugum þúsunda í mið-
bænum. En við erum öll afar hreykin
af strákunum okkar. Þeir sýndu að
þeir eru engir aukvisar, þótt þeir hafi
aðeins náð að spila þrjá leiki og ekki
komist í 16 liða undanúrslitin.
Er þetta hæfilegt eða of mikið
umburðarlyndi? Getur verið að við lít-
um enn á okkur sem „litla bróður“ á
vellinum og það dugi að „stóri bróðir“
hafi orðið að leyfa okkur að vera með?
Allt annað sé bónus? Ættum við ekki
að láta í ljós vonbrigði með að hafa
ekki náð lengra með áþreifanlegri
hætti en raun er á? Má kannski segja
að við getum ekki talist alvöru HM-
þjóð fyrr en við sýnum sömu viðbrögð
og reyndari knattspyrnuþjóðir, nei-
kvætt tuð og höfum í frammi óvægna
og harðneskjulega gagnrýni? Eða er-
um við hrædd við afleiðingar gagn-
rýninnar umfjöllunar og umræðu á
þessu sviði? Lítum við svo á að við
séum smáþjóð sem þurfi að standa
saman og „halda andlitinu“ út á við
þótt við séum innst inni ósátt og
spæld og trúum því að við getum gert
betur? Og hvaða áhrif hefur þetta á
„strákana okkar“? Verða þeir væru-
kærari og dugminni ef engin er gagn-
rýnin og aðhaldið frá almenningi og
fjölmiðlum? Dugir þeim að þjálfarinn
hvetji þá til að standa sig enn betur
næst?
Þessum spurningum verður
ekki svarað hér. Þeim er aðeins velt
upp til gamans og íhugunar.
Erum við ekki orðin
alvöru HM-þjóð?
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Þjóðarstolt Mikill fögnuður braust út þegar Íslendingar náðu að halda
jafntefli í leiknum við Argentínumenn á HM-mótinu í Rússlandi.
Guðmundur
Hálfdánarson