Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.07.2018, Page 24

HEILSA Þess vegna finnst mér orðið lystarstol vera alveg fáránlegt. Því maðurer alltaf að hugsa um mat og er alltaf svangur. Maður er ekki með
neitt lystarstol, heldur er bara að neita sér um að borða.
Lystarstol ekki réttnefni
24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22.7. 2018
Fyrir nokkrum árum var KatrínÞóra Sigurbjörnsdóttir langtleidd af átröskunarsjúkdómn-
um anorexíu. Í dag er hún hreystin
uppmáluð og vinnur sem hóptíma-
kennari hjá Reebok Fitness ásamt
því að stunda meistaranám í íþrótta-
fræði við Háskóla Íslands.
Katrín æfði ballett fram á ung-
lingsár en ballettdansinn hefur ein-
mitt oft verið bendlaður við átrösk-
unarsjúkdóma. „Ég kenni honum
engan veginn um þetta en hann hafði
samt áhrif; það þykir betra að vera
grannur ballettdansari. Ég held bara
að það séu alltaf einhverjir persónu-
leikaþættir sem ýta undir þetta; full-
komnunarárátta og einhver þörf fyrir
að hafa stjórn. Og ég hef alveg haft
tilhneigingu til að vera með þrá-
hyggju,“ segir Katrín.
Hún segist oft hafa velt því fyrir
sér af hverju hún hafi fengið anorexíu
en á þessum tíma hafi orðið miklar
breytingar í lífi hennar á stuttum
tíma sem líklega höfðu áhrif. Hún
hætti í ballettinum sem hafði verið líf
hennar og yndi í mörg ár. Það voru
líka mikil viðbrigði að byrja í Mennta-
skólanum í Reykjavík, þar sem hún
skaraði ekki lengur fram úr í námi
eins og hún hafði gert í grunnskóla.
„Það eina sem ég gat haft stjórn á var
hvað ég lét ofan í mig. Ég lagði bara
allan minn metnað í það að borða sem
minnst.“
Borðaði einu sinni á dag
Átröskunin byrjaði þegar Katrín var
fimmtán ára en þá segist hún hafa
skrifað niður í litla bók hvað hún ætl-
aði að borða daginn eftir og áætlað
hvað það voru margar hitaeiningar.
„Auðvitað áætlaði ég þær langt um-
fram það sem þær voru í raun. Eitt
epli var alltaf tvö hundruð kaloríur í
minni bók. Síðan hugsaði ég að ég
gæti nú alveg sleppt einhverju á list-
anum og sleppti því næsta dag. Svo
jókst það.“
Katrín Þóra var farin að borða að-
eins eina máltíð á dag og foreldra
hennar grunaði ekkert til að byrja
með. „Ég var í skólanum og ballett
allan daginn og kom heim klukkan
níu á kvöldin. Þá borðaði ég kvöldmat
en ég hafði ekkert borðað allan dag-
inn. Þannig að mamma og pabbi sáu
mig alltaf borða kvöldmat. Mamma
sendi mig með nesti í skólann en ég
henti því nú bara einhvers staðar á
leiðinni í skólann.“ Og Katrín reyndi
alltaf að vera vöknuð fyrst á morgn-
ana til að geta þóst vera búin að borða
morgunmat á undan hinum í fjöl-
skyldunni.
„Fyrst fannst mér alveg frábært að
vera að grennast og fólk hrósaði mér
fyrir að líta vel út. En svo kom að því
að fólk var farið að hafa áhyggjur af
mér. Foreldrar mínir töluðu við mig
og systkini mín líka og vinkonur. En
þá fannst mér þau bara vera að skipta
sér af og varð pirruð og fór í vörn.
Mér fannst þau ekki skilja mig; að ég
hefði bara metnað fyrir dansinum og
þetta væri það sem ég þyrfti að gera
til að ná árangri.“
Katrín segir að margir átröskunar-
sjúklingar nái aldrei að losa sig við
þann hugsunarhátt en hann sé mjög
hættulegur. „Það fyrsta sem maður
þarf að gera áður en maður fer í bata
er að átta sig á því að maður glími við
vandamál. Maður verður að losa sig
við þann hugsunarhátt að maður sé
að gera rétt.“
Foreldrar Katrínar, systkini og
vinkonur gáfust þó ekki upp á að tala
um þetta við hana og það segir Katrín
hafa verið gríðarlega mikilvægt.
„Þótt ég hafi alltaf farið í vörn og ver-
ið bara hundleiðinleg, þá hafði það
áhrif að heyra þetta frá þeim. Fólk
má ekki gefast upp. Kannski halda
foreldrar að barnið þeirra hætti að
tala við þá ef þeir reyna að tala um
þetta en þetta síast inn.“
Lystarstol ekki rétta orðið
Katrín segist hafa gert sér grein fyrir
því að ástandið væri alvarlegt en
samt hafi hún haldið sveltinu áfram.
„Þegar ég var sem veikust, þá
snerist þetta ekkert um að verða mjó.
Mér fannst ég ógeðsleg og ég vissi að
ég væri allt of mjó. Ég sá hvernig fólk
horfði á mig. Strákar höfðu ekki
áhuga á mér í menntaskóla. Og ég
vissi að fólk hafði áhyggjur af mér.
Mér leið svakalega illa og fannst ég
algjör aumingi að geta ekki bara ver-
ið eðlileg. Samt hélt ég áfram. Þetta
snerist bara um að ég þurfti að hafa
stjórn á einhverju.“
Líkamlegt ástand Katrínar var
orðið mjög slæmt. „Ég gat ekki sofið
á nóttunni af því að ég var svo svöng.
Ég var farin að vakna í svitabaði,
sjálfsagt vegna einhverra hormóna-
breytinga. Mér var alltaf kalt og illt í
maganum, ég var alltaf þreytt og gat
aldrei gert neitt. Svo tekur þetta gríð-
arlega á mann að þurfa alltaf að
hugsa um hvernig maður ætlar að
sleppa því að borða. Þetta heltekur
mann alveg.“
Katrín segir að þessu hafi fylgt
mikið þunglyndi og á hana hafi leitað
sjálfsvígshugsanir. „Ég grét á
hverju einasta kvöldi og bað til Guðs
að hjálpa mér. Það er náttúrlega
ekkert meira niðurdrepandi en að
vera alltaf svangur. Þess vegna
finnst mér orðið lystarstol vera al-
veg fáránlegt. Því maður er alltaf að
hugsa um mat og er alltaf svangur.
Maður er ekki með neitt lystarstol,
heldur er bara að neita sér um að
borða.“
Setti sér afarkosti
Þegar Katrín var sautján ára, og orð-
in hvað veikust, vó hún aðeins fjörutíu
og þrjú kíló en hún er 178 sentimetr-
ar á hæð. Hún var því um þrjátíu og
fimm kílóum undir kjörþyngd. Hún
féllst loksins á að hitta geðlækni og
segir að það hafi verið upphafið á
bataferlinu þótt sér finnist það ekki
ástæða batans. Það hafi verið boot
camp-æfing sem gerði útslagið.
„Ég hef alltaf elskað hreyfingu en
hafði ekkert hreyft mig eftir að ég
hætti í ballettinum og saknaði þess
mjög mikið. Þegar ég byrjaði hjá geð-
lækninum var það alltaf takmarkið
hjá mér að fara að hreyfa mig á ný
þegar mér yrði batnað.“
Þyngdin hafði farið upp um örfá
kíló þegar eldri bróðir hennar, Frið-
rik, bað hana um að koma með sér á
æfingu í boot camp. „Ég fann að hann
hafði rosalegar áhyggjur af mér og
mér þótti ofboðslega vænt um að
hann skyldi bjóða mér með. Ég vissi
alveg hvað hann var að gera og ég er
honum mjög þakklát. Það að hafa far-
ið á þessa æfingu með honum er það
besta sem hefur komið fyrir mig,“
segir Katrín og brosir. Hún segir að
þjálfararnir hafi strax séð að hún
væri ekki í neinu ástandi til að fara í
þessar erfiðu brennsluæfingar sem
voru í boði. „Einn þjálfaranna, Arn-
aldur Birgir Konráðsson, Biggi, tók
mig bara að sér og við gerðum þetta í
samráði við geðlækninn, sem var
mjög efins um þetta í fyrstu. Venjan
er nefnilega að taka anorexíu-
sjúklinga úr allri hreyfingu, sem ég
er mjög ósammála. Sumir þurfa
kannski að hætta algjörlega í hreyf-
ingu á meðan þeir eru að ná bata, en
hjá mér hafði það þveröfug áhrif.
Þegar ég hætti að hreyfa mig þá
virkilega datt ég niður í þunglyndi.“
Katrín segist hafa sett sjálfri sér
afarkosti þegar hún byrjaði í þjálf-
uninni. „Ég sagði við sjálfa mig að ég
skyldi gefa þessu ár og ef þetta tæk-
ist ekki hjá mér í þetta sinn, þá mætti
ég drepa mig. En það að byrja hjá
Bigga hafði úrslitaáhrif. Hann bann-
aði mér að fara á boot camp-æfingar
og lét mig lyfta. Hann setti upp lyft-
ingaprógramm, lét mig skila inn mat-
ardagbók og vigtaði mig í hverri viku.
Mér fannst þetta geðveikt! Og loksins
gat ég sett metnað í að verða sterk og
kraftmikil.“
Biggi setti Katrínu ákveðið þyngd-
armarkmið og sagði að þegar því
væri náð mætti hún mæta á boot
camp-æfingu. „Þannig að það voru
alltaf einhverjar svona gulrætur svo
ég hélt áfram og vildi verða þyngri.“
Aldrei aftur í gamla farið
Katrín er lögfræðingur að mennt en
stundar nú meistaranám í íþrótta-
fræði við Háskóla Íslands. „Ég ætlaði
alltaf að verða læknir en hætti við það
og vissi ekkert hvað ég ætti að gera.
Svo ég skráði mig bara í lögfræði.
Það nám hentaði mér alls ekki, ég er
meira svona skapandi einstaklingur.
Ég ákvað samt að klára BA-gráðu því
hún kemur sér vel og ég gat til dæmis
farið beint í master í íþróttafræðinni
síðastliðið haust.“
Hún segist hafa fengið brennandi
áhuga á líkamsrækt og heilbrigðum
lífsstíl eftir að hún byrjaði að æfa
boot camp.
Óttastu einhvern tíma að sjúkdóm-
urinn geti tekið sig upp aftur?
„Ég held ég geti sagt með fullkom-
inni vissu að ég muni aldrei detta aft-
ur í þetta far. Af því að ég bara veit
hvað þetta er mikið helvíti. Ég myndi
ekki óska neinum að lenda í þessu.
Manni líður eins og maður sé í ein-
hverju svartholi og komist ekki út.“
Katrín segist eiga heilbrigt sam-
band við mat í dag. „Núna veit ég
hvað matur gerir manni gott. Hann
heldur í okkur lífi og mér finnst mik-
ilvægt að fólk líti ekki á mat sem ein-
hvern óvin. Ég fæ mér alveg nammi
og mér finnst pizza rosalega góð. Ég
held að ég sé alveg læknuð af anor-
exíunni en hins vegar veit ég að ég,
eins og svo margir, og sérstaklega
stelpur og konur, hugsa alveg að ég
hafi borðað of mikið og sé of feit í ein-
hverjum buxum. En munurinn á mér
núna og þá er að ég fer ekki í ein-
hverjar aðgerðir við þessum hugs-
unum. Þær bara koma og fara svo. Ef
ég hugsaði þetta þegar ég var veik,
þá bara borðaði ég ekki í þrjá daga.“
Katrín segist stolt af sjálfri sér fyr-
ir að hafa sigrast á veikindunum og
skammast sín ekki. „Þetta gerði mig
að sterkari einstaklingi og hefur gert
mig hæfari til að takast á við lífið.
Þetta var bara eitthvað sem ég þurfti
að ganga í gegnum, það var erfitt en
hefur líka gefið mér aðra sýn á
margt.“
Katrínu langar að starfa sem
einkaþjálfari í framtíðinni og segir að
reynsla hennar af sjúkdóminum muni
koma sér vel. „Ég held að þetta hjálpi
mér að takast á við þessa menningu
sem er í dag; að maður eigi að
skammast sín fyrir að borða. Skamm-
ast sín fyrir aukakílóin. Ég er algjör-
lega á móti þeirri hugsun. Mér finn-
ast allir fallegir og ég get sagt það
núna af því ég var að glíma við þetta.
Mér finnst að fólk eigi bara að fá að
vera eins og það er.“
Morgunblaðið/Valli
Úr svartholi
í ljósið
Katrín Þóra sigraði í glímunni við anorexíuna.
Hún segist engum óska að lenda í því svartholi
sem sjúkdómurinn er. Það sé hreint helvíti.
Guðrún Óla Jónsdóttir gudruno@mbl.is
Katrín henti flestum myndum af sér
því hún skammaðist sín fyrir þær.
Katrín segir hreyfinguna mikilvægasta
þáttinn í sínu bataferli og vinnur nú
sem hóptímaþjálfari í Reebok Fitness.