Fréttablaðið - 18.10.2018, Blaðsíða 8

155
145
135
125
115
105
95 18.04.2018 18.05.2018 18.06.2018 18.07.2018 18.08.2018 18.09.2018
n Breskt pund n Evra n Bandaríkjadalur 10,5%
11,5%
19,3%
✿ Gengisveiking krónunnar síðasta hálfa árið
Forseti hagfræðideildar Háskóla Íslands segist telja að ótti um að kom-andi kjarasamningar fari úr böndunum sé meginskýringin á skarpri
gengis lækkun krónunnar undanfar-
ið. „Við höfum ekki séð svona sverar
kröfugerðir frá verkalýðsfélögunum
lengi,“ segir Ásgeir Jónsson í samtali
við Fréttablaðið.
Stefán Broddi Guðjónsson, for-
stöðumaður greiningardeildar
Arion banka, segir það hafa komið
sér á óvart hvað krónan hélst sterk í
langan tíma. Veikingin nú í haust sé
hins vegar mjög snörp.
Gengi krónunnar hefur haldið
áfram að gefa eftir undanfarið gagn-
vart helstu viðskiptamyntum sínum.
Gengisvísitalan, sem hækkar þegar
krónan veikist, hefur til að mynda
hækkað um ríflega 6,2 prósent það
sem af er mánuði en sé litið til síð-
ustu sex mánaða nemur hækkunin
tæplega 13 prósentum. Hefur vísi-
talan ekki verið hærri frá því í ágúst
árið 2016.
Bandaríkjadalurinn kostaði um
105 krónur í byrjun ágúst síðast-
liðins en kostaði í gær 119 krónur.
Á sama tíma hefur gengi evrunnar
farið úr 123 krónum í 137 krónur.
Ásgeir telur einkum tvennt skýra
veikingu krónunnar. „Annars vegar
hefur afgangur á vöru- og þjónustu-
viðskiptum dregist heldur hratt
saman undanfarið, eftir því sem
hægst hefur á vexti ferðaþjónust-
unnar, og hefur það að einhverju
leyti grafið undan gengi krónunnar.
Hins vegar eru blikur á lofti víða og
farið að bera á svartsýni. Væntingar
stjórnenda fyrirtækja til næstu sex
mánaða – mælt af Gallup – hafa til
dæmis fallið að undanförnu og eru
nú lægri en eftir hrunið,“ nefnir
Ásgeir og heldur áfram:
„Margir óttast að ferðaþjónustan
sé brothætt og jafnframt hafa kröfu-
gerðir verkalýðsfélaganna í komandi
kjaraviðræðum vakið ugg en þar er
beðið um miklar launahækkanir –
mun meiri hækkanir en atvinnulífið
getur staðið undir án þess að veru-
legar verðhækkanir komi til.
Sagan kennir okkur að í hvert sinn
sem laun eru snarhækkuð um tugi
prósenta fellur gengið og verðbólgan
fer úr böndunum. Eldri kynslóðir í
verkalýðshreyfingunni voru farnar
að átta sig á þessu samhengi en nú
virðist vera komin fram ný kyn-
slóð verkalýðsleiðtoga sem virðist
ekki gera sér grein fyrir þessu,“ segir
Ásgeir.
Krónan var fullsterk
Stefán Broddi bendir á að það sem af
er ári hafi viðskiptaafgangur minnk-
að verulega og ekkert lát virðist hafa
verið á fjárfestingum lífeyrissjóða í
gjaldeyri.
„Ég hef því verið þeirrar skoðunar
að krónan hafi verið fullsterk og í
raun kom mér á óvart að hún skuli
hafa haldist þetta sterk svona lengi.
Veikingin nú í haust er hins vegar
mjög snörp sem hefur nú iðulega
verið raunin með krónuna,“ segir
hann og bætir við:
„Framan af hugsa ég að veikingin
hafi aðallega verið vegna þess að
horfur voru á minni vexti eða sam-
drætti í flugframboði til landsins.
Það hefur svo smám saman verið að
raungerast. Síðustu dagana hugsa
ég að tíðindi af vinnumarkaði vegi
þungt.
Það virðist vera breið gjá á milli
væntinga aðila á vinnumarkaði.
Því miður leitar hækkun kostnaðar
umfram framleiðni út í veikari krónu
Krónan ekki veikari í meira en tvö ár
Hagfræðingar segja tíðindi af vinnumarkaði vega þungt í gengisveikingu krónunnar síðustu daga. Forseti hagfræðideildar Háskóla
Íslands segir að ótti sé um að kjarasamningar fari úr böndunum í vetur. Gengi krónunnar hefur veikst um sex prósent í mánuðinum.
Gengissveiflurnar hafa hækkað áhættuálag
Agnar Tómas Möller, fram-
kvæmdastjóri sjóða hjá GAMMA
Capital Management, segist óttast
að þær miklu sveiflur á gengi
krónunnar og skuldabréfa sem
innflæðishöft Seðlabankans hafi
ýtt undir hafi hækkað áhættuálag
hér á landi allverulega.
„Þess vegna er ég hræddur um
að þó svo að höftin verði tekin
af muni áhugi erlendra fjárfesta
á Íslandi vera áfram lítill. Og þó
svo að áhuginn yrði einhver, þá
myndi hann engan veginn duga til
þess að vega á móti útflæði inn-
lendra fjárfesta og yrði í besta falli
lítið hlutfall af þeim 150 til 200
milljörðum króna sem innlendir
fjárfestar taka út úr hagkerfinu nú
árlega,“ segir hann.
Það sé því miður að höftin
hafi ekki verið afnumin fyrr til
þess að vega þó ekki nema að
hluta á móti miklu ójafnvægi í
gjaldeyrisflæði á markaðnum,
en vöru- og þjónustujöfnuður
hrökkvi nú mjög skammt til á
móti sterku útflæði inn-
lendra fjármagnseig-
enda.
„Önnur mjög
slæm hliðar-
verkun,“ út-
skýrir Agnar
Tómas, „er
að verð-
bólgu- og
áhættuálag
á skuldabréfamarkaði hefur hækk-
að mjög hratt samhliða hraðri
veikingu krónunnar og auknum
vísbendingum um að hagkerfið
muni kólna mjög hratt á næstu
misserum.
Það eykur svo líkur á að Seðla-
bankinn muni telja sig þurfa að
beita aðhaldssamari peninga-
stefnu en hagkerfið muni kalla á
horft fram á veginn. Vandamálið
er þó að hluta til heimatilbúið,
bæði í Seðlabankanum en auð-
vitað líka vegna vinnumarkaðar-
ins, en það er spurning hvort
skaðinn sé ekki nú þegar skeður,“
nefnir hann.
Hann segir það þó afar jákvætt
að þrátt fyrir að verð
skuldabréfa og krónunn-
ar hafi hríðfallið síðustu
misseri séu engar sér-
stakar vísbendingar um
að þeir erlendu fjár-
festar sem hafi keypt
löng ríkisskuldabréf séu
að selja bréf sín. Þeir séu
greinilega að fjárfesta til
langs tíma.
Gengisveiking íslensku krónunnar
og kostnaðarhækkanir hafa brotist
fram í verðlagningu íslenskra heild-
verslana. Innnes, sem er ein af
stærstu matvöruheildverslunum
landsins, sendi tilkynningu þess
efnis til viðskiptavina sinna í
síðustu viku.
Um er að ræða fjögurra prósenta
hækkun á vörum sem eru keyptar
til landsins í evrum, fimm prósenta
hækkun á vörum sem keyptar eru í
pundum og sex prósenta hækkun í
Bandaríkjadölum. Breytingin tekur
gildi á föstudaginn í næstu viku.
„Verðbreytingin er komin til
vegna veikingar krónunnar annars
vegar, og hækkana á launum og ið-
gjöldum hins vegar,“ segir Magnús
Óli Ólafsson, forstjóri Innness, í
samtali við Markaðinn. Hann tekur
fram að meginástæðan sé veiking
krónunnar. Fyrirtækið hafi ákveðið
að bregðast ekki við nýju kjara-
samningunum í vor með verðhækk-
unum heldur bíða og sjá.
„Við höfum reynt að sýna
stöðugleika og breytum sjaldan
verðum þó svo að krónan flökti
innan vikmarka en veikingin hefur
verið mikil á skömmum tíma. Ef
við horfum á evruna þá hefur hún
styrkst gagnvart krónunni um 25
prósent á rúmu ári.“
Magnús Óli segir óvíst hversu
lengi verðið muni standa óhreyft
eftir hækkunina.
„Ég er búinn að starfa í innflutn-
ingi í 35 ár og á þeim tíma hefur
verðlagning í greininni alla jafna
fært sig eftir því hvernig gengið
þróast. Ef fram heldur sem horfir
get ég ekki séð betur en svo að lík-
lega sé önnur hækkun í kortunum.“
– tfh
Veikari króna hækkar verð innfluttra vara og eykur verðbólgu en á hinn bóginn er gengisveiking krónunnar til þess fallin að styrkja samkeppnisstöðu íslenskra
fyrirtækja, sér í lagi ferðaþjónustufyrirtækja sem hafa liðið fyrir hátt gengi. Gengisvísitalan hefur ekki verið hærri frá því í ágúst árið 2016. Fréttablaðið/Eyþór
agnar tómas
Möller, fram-
kvæmda-
stjóri sjóða
hjá GaMMa.
og hækkun verðlags. Hið dæmigerða
íslenska hjólfar er nokkurn veginn
þannig að kostnaður fyrirtækja
hækkar, neysla og innflutningur
eykst tímabundið, samkeppnis-
staða við útlönd versnar sem leiðir
bæði til aðhalds hjá fyrirtækjum
og að krónan veikist. Í framhaldinu
hækkar svo verðbólgan, verðtryggð
lán hækka og Seðlabankinn hækkar
vexti og óverðtryggð lán hækka.
Síðan byrjum við hringrásina á
nýjan leik. Ég vona auðvitað að þetta
verði ekki raunin enda algjörlega á
skjön við allt tal um stöðugleika en
mér sýnist krónan vera að búa sig
undir þennan hring,“ segir Stefán
Broddi.
13%
er gengisveiking krónunnar
síðustu sex mánuði.
Því miður leitar
hækkun kostnaðar
umfram framleiðni út í
veikari krónu og hækkun
verðlags.
Stefán Broddi
Guðjónsson,
forstöðumaður
greiningardeildar
Arion banka
Við höfum ekki séð
svona sverar kröfu-
gerðir frá verkalýðsfélög-
unum lengi.
Ásgeir Jónsson,
dósent í hagfræði
við Háskóla
Íslands
✿ Innnes hækkar verð
vegna gengisþróunar
Kristinn
Ingi Jónsson
kristinningi@frettabladid.is
markaðurinn
1 8 . o k t ó b e r 2 0 1 8 F I M M t U D A G U r8 F r é t t I r ∙ F r é t t A b L A ð I ð
1
8
-1
0
-2
0
1
8

0
4
:4
4
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
1
1
B
-6
3
3
4
2
1
1
B
-6
1
F
8
2
1
1
B
-6
0
B
C
2
1
1
B
-5
F
8
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
7
B

F
B
0
6
4
s
_
1
7
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K