Gerðir kirkjuþings - 01.01.2016, Qupperneq 9

9
Ávarp biskups Íslands, Agnesar M. Sigurðardóttur
Forseti kirkjuþings, kirkjuþingsfulltrúar, vígslubiskup, tónlistarfólk, góðir gestir.
Þegar saga kristinnar kirkju er skoðuð sést að staða hennar hefur verið með ýmsu
móti hér í heimi. Nokkrir atburðir og mannanna verk hafa mótað hana, sveigt hana af
leið, siðbætt hana og breytt stöðu hennar. Ber þar hæst sá atburður er við minnumst á
næsta ári þegar munkurinn Marteinn Lúter mótmælti aflátssölu kirkju sinnar sem leiddi
til þess að kirkjudeild sú er við tilheyrum er við hann kennd. Það var árið 1517 og hófst
500 ára minning siðbótarinnar með sameiginlegri bænastund kaþólskra og lúterskra
í dómkirkjunni í Lundi á mánudaginn var, 31. október, siðbótardaginn. Í Lundi var
lúterska heimssambandið stofnað árið 1947 og er íslenska þjóðkirkjan ein af stofnendum
sambandsins sem telur núna 145 kirkjur í 98 löndum.
Á vegferð lútersku kirkjunnar hafa ýmsar ákvarðanir verið teknar sem leitt hafa hana
áfram á veginum. Hér á landi hafði kirkjuskipan Kristján III. Danakonungs sem lögtekin
var árið 1541 mikil áhrif. Þá hófst þátttaka veraldlega valdsins á stjórn kirkjunnar, en það
fyrirkomulag var við lýði í mismunandi myndum þó, til ársins 1997 er þjóðkirkjan tók við
stjórn innri mála sinna.
Þjóðkirkjuhugtakið er fyrst nefnt í stjórnarskránni sem staðfest var hér á landi árið
1874. Ákvæði hennar um þjóðkirkjuna hafði mikil áhrif vegna ákvæða hennar um vernd
og stuðning ríkisvaldsins við kirkjuna. Það ákvæði er enn í gildi eins og kunnugt er og
samkvæmt þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 vill meiri hluti þjóðarinnar að svo verði áfram.
Hlýtur það að benda til þess að þjóðin vilji enn um sinn láta kristin gildi og lífsskoðun
ráða för í mótun samfélagsins. Á meðan núverandi stjórnarskrá gildir hlýtur sá skilningur
að ríkja, að það sé viljayfirlýsing ríkisins að það vilji standa á kristnum grunni, viðurkenni
að þjóðmenningin byggir á kristnum verðmætum og vilji styðja kirkjuna til áhrifa á fólkið
í landinu hvað varðar hugsunarhátt og framkomu.
En hvað merkir það að hin lúterska kirkja okkar sé þjóðkirkja? Það merkir ekki eitthvað
eitt. Það getur merkt það að meirihluti þjóðarinnar tilheyri henni. Sá skilningur hefur
verið útbreiddur og finnst sumum þeim er ekki vilja tilheyra henni að það geti ekki gengið
lengur að ríkisvaldið styðji og verndi kirkju sem fækkar í ár frá ári. Þjóðkirkja getur líka
þýtt það að þjóðin og kirkjan séu nátengd, eigi samfylgd á stórum stundum í lífi fólks.
Sú skoðun sem þó mest er haldið á lofti nú er að þjóðkirkjan sé þjóðkirkja vegna þess að
hún vill þjóna öllum þeim er hér búa. Spyr ekki um skilríki þegar þjónustunnar er óskað.
Þjóðkirkjan er kirkja sem hefur þéttriðið net um land allt og þjónar fólki í nærsamfélaginu.
Boðar ekki aðeins í orði heldur einnig í verki. Það er kirkja sem er samhljóma þó raddirnar
séu margar. Þá skilgreiningu vil ég nota um þá kirkju sem ég leiði sem biskup.
Eins og kunnugt er setti Lúter fram kenningar sem hafa haft mótandi áhrif á kirkjuna
sem við hann er kennd. Hann setti fram kenninguna um hinn almenna prestsdóm sem
er ástæðan fyrir því að við erum hér saman komin. Kenningin gengur út á það að enginn
munur sé á mönnum, allir séu jafnir. Skírnin sem sé hin eina vígsla. „Sá sem stígur upp úr
skírnarvatninu, getur hrósað sér af því að vera nú þegar prestur, biskup og páfi“ sagði Lúter.
Allir skírðir eiga að virða meginþætti almenns prestsdóms, sem eru boðun, fyrirgefning