Morgunblaðið - 11.09.2018, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. SEPTEMBER 2018
VANTAR ÞIG STARFSFÓLK?
Suðurlandsbraut 6, 108 Rvk. | SÍMI 419 9000 | info@handafl.is | handafl.is
Við útvegum hæfa
starfskrafta í flestar
greinar atvinnulífsins
Handafl er traust
og fagleg
starfsmannaveita
með margra ára reynslu
á markaði þar sem við
þjónustum jafnt stór
sem smá fyrirtæki.
Fundur sjálfstæð-
ismanna um Þriðja
orkupakkann fimmtu-
daginn 30. ágúst sl. var
athyglisverður, sér-
staklega að því leyti að
ekki kom fram ein ein-
asta jákvæð setning í
garð pakkans. Hins
vegar vantaði ekki nei-
kvæðnina og menn
höfðu fjörugt ímynd-
unarafl um skelfilegar afleiðingar ef
pakkinn væri samþykktur. Hróp og
köll komu frá framsögumönnum við
góðar undirtektir áheyrenda. Sum
framsöguerindin, sérstaklega hjá
sérfræðingunum, voru óskiljanleg
jafnvel fyrir vana menn. Allt var
þetta á einn veg: allir skulu vera á
móti, þar á meðal þingmenn flokks-
ins, annars fái þeir fyrir ferðina.
Þetta minnti mann á heiftúðuga
trúarsamkomu í Bandaríkjunum.
Á fundinum komu fram nokkur at-
riði sem vöktu undrun. Eitt var að
það væri stórhættulegt að skilgreina
rafmagn sem vöru, en sú skilgrein-
ing hefur almennt verið viðurkennd
um allan heim í viðskiptum. Ég bara
á ekki orð. Annað var að Lands-
virkjun skuli fá kjölfestuhlutverk við
að tryggja landsmönnum orku-
öryggi, í stað þess að notast við hinn
frjálsa raforkumarkað, eins og tíðk-
ast í öllum löndum sem við berum
okkur saman við. Og svo kom margt
annað fáránlegt fram í þessum dúr,
sem óþarfi er að tíunda.
Ég öfunda ekki
flokksforystu Sjálf-
stæðisflokksins að
þurfa að ná tökum á
ástandinu eftir að búið
er að kljúfa flokkinn í
herðar niður, með
vaskri framgöngu
nokkurra tæknimanna
innan flokksins.
Það er áhyggjuefni
að með því að hafna
Þriðja orkupakkanum
skuli stefnt að „harð-
línu sósíalisma“ í raforkumálum. Þá
munu kumpánar ríkisvaldsins í einu
og öllu halda áfram að ráðskast með
stefnumótun og ákvarðanir í raf-
orkumálum og jafnframt ríghalda í
gjaldskrárkerfin gömlu. Þá munu
líklega verða teknar ákvarðanir sem
augljóslega væru óskynsamlegar og
jafnt og þétt horfið frá því sem best
hefur reynst erlendis og myndi
henta vel á Íslandi. Í nafni hug-
myndafræði sem hvergi hefur gengið
upp.
Ég held að hugmyndir um sæ-
strenginn IceLink frá Íslandi til
Bretlands og tilheyrandi styrking á
flutningskerfinu flæki bara málið á
þessu stigi, sérstaklega í málflutn-
ingi lögfræðinga, en þeir ráða alls
ekki við þennan þátt málsins.
Einnig flækir umfjöllunina um
IceLink sú staðreynd að ennþá ligg-
ur ekki fyrir hönnun með teikningum
og tilheyrandi kostnaðaráætlun, en á
meðan svo er þá er lítið hægt að
gera. Það þarf að skoða miklu betur
áhættuna við að þvera úthaf eða Atl-
antshafið í fyrsta sinn með 1.100 km
löngum raforkusæstreng á allt að
1.100 metra dýpi. Það þarf að skoða
vel nýlegar bilanir á löngum köplum
svo sem á Basslink-strengnum árið
2016, sem varð á 80 metra dýpi milli
Tasmaníu og Ástralíu, en viðgerð tók
sex mánuði. Það þarf varla að gera
ráð fyrir að IceLink komi nokkurn
tíma, alla vega ekki fyrr en ef til vill í
fjarlægðri framtíð og þá kannski sem
hluti af fjölþjóðlegum kapli sem næði
um Evrópu-Ísland-Grænland-
Kanada. Eða þá að ný tækni í raf-
orkuöflun verði komin til sögunnar
t.d. með umhverfisvænni nýtingu á
kjarnorku, sem gæti verið á næsta
leiti.
Við skulum bara hugsa Þriðja
orkupakkann sem hluta af lagalegri
umgjörð fyrir raforkukerfið án sæ-
strengs. Það er svo sannarlega þörf á
aðferðafræðinni.
Bagalegt er að aðalþátttakend-
urnir í málefnum Þriðja orkupakk-
ans, þ.e. Landsvirkjun og Landsnet,
hafa lítið sem ekkert tjáð sig, utan
einnar greinar eftir Rögnu Árna-
dóttur, aðstoðarforstjóra Lands-
virkjunar, í vefriti Úlfljóts, félags
laganema í Háskóla Íslands. Það vef-
rit lesa fáir. Ekki hefur komið fram
hvort viðhorfin í greininni eru við-
horf Landsvirkjunar eða persónuleg
skoðun Rögnu. Er það hugsanlegt að
Landsvirkjun og Landsnet telji að
þau eigi ekki tjá sig vegna þess að
þau eru í opinberri eigu? Það væri þá
ekki í samræmi við anda raforkulag-
anna frá 2003, en með þeim var hug-
myndin að minnka áhrif stjórnmála-
og embættismanna á starfsemi fyr-
irtækjanna.
Ég er þeirrar skoðunar að sam-
þykkja eigi Þriðja orkupakkann á Al-
þingi.
Fundur sjálfstæðismanna
um Þriðja orkupakkann
Eftir Skúla
Jóhannsson »Ég er þeirrar skoð-
unar að samþykkja
eigi Þriðja orkupakkann
á Alþingi.
Skúli Jóhannsson
Höfundur er verkfræðingur.
skuli@veldi.is
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VANTAR ÞIG
PÍPARA?
Vert er að þakka
Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands fyrir vandaða og
áhugaverða tónleika
sem sjónvarpað var
föstudagskvöldið 31.
ágúst. Þá tóku hljóm-
sveitin og RÚV í
þriðja sinn höndum
saman og gáfu þjóð-
inni kost á að ráða efn-
isskránni á fyrstu tón-
leikum hljómsveitarinnar á
nýbyrjuðu starfsári. Almenningi
gafst færi á að velja uppáhalds ís-
lensku tónsmíðina sína. Meðal þess
sem vakti athygli mína, og kannski
fleiri áheyrenda, var hvað mörg
verkin voru flutt við texta (ljóð) eftir
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi. Af
verkunum á dagskránni voru fimm
með textum eftir hann. Tveir voru
eftir Halldór Laxness. Önnur skáld
á efnisskránni áttu einn texta hvert.
Vel má túlka þetta sem svo að enn sé
Davíð „lifandi“ skáld, að minnsta
kosti sýnir þetta hvað hlutur hans í
tónmennta- og ljóðlistarsögu Íslend-
inga á 20. öld var mikill.
Tveir textanna eftir Davíð voru úr
Alþingiskantötu hans, Að Þingvöll-
um 930-1930: „Brennið þið vitar“ og
„Sjá dagar koma“. Í tilefni þess að
árið 1930 yrðu liðin þúsund ár frá
stofnun alþingis var árið 1927 efnt til
samkeppni um ljóð til flutnings á há-
tíð sem halda átti á Þingvöllum árið
1930. Dómnefndin veitti tveimur
höfundum, Davíð og Einari Bene-
diktssyni, fyrstu verðlaun en við
nánari athugun kom í ljós að kantata
Davíðs hentaði mun betur til söngs
en ljóð Einars. Sérstaklega hafði
verið tekið fram í auglýsingu um
samkeppnina að sigurljóðið yrði að
vera sönghæft. Ljóðabálkur Davíðs
var því valinn til flutnings við tónlist
Páls Ísólfssonar en hann bar sigur
úr býtum í samkeppni um tónlist við
ljóðin. Fullyrða má að hátíðin hafi
verið einn mesti aflvaki í íslenskri
tónlistarsögu 20. aldar. Flutningur
kórs og hljómsveitar á kantötunni
tókst vel. Norska skáldið Nordahl
Grieg var meðal áheyrenda og hann
lýsti þeim hughrifum sem hann varð
fyrir í grein í blaðinu Tidens Tegn:
„En samt sem áður fer viðbragð
gegn um mannþyrpinguna, þegar
bergið tekur að hrópa það, sem öll-
um er í huga. Það er þegar hinni
glæsilegu kantötu Davíðs Stef-
ánssonar er slöngvað mót berg-
veggnum og berst í máttugum sam-
hljómi út yfir vellina: „Hér hafa
björgin mannamál.“ Fjöllin renna
saman við ljóðið, landið og lífið fara
saman: vér erum eitt, vér erum þús-
und ár.“
Einar Benediktsson og Davíð
Stefánsson hafa báðir verið kallaðir
þjóðskáld en þeir voru ólík skáld.
Davíð var lýrískt skáld, í ljóðum
hans er mikil músík, rytmi og hrynj-
andi og þess vegna byrjuðu tónskáld
snemma að semja lög við kvæði
hans. Strax á Kaupmannahafnarár-
unum um miðjan annan áratug 20.
aldar voru vinir Davíðs byrjaðir að
syngja kvæði hans, líklegast oftast
við erlend lög. En á þriðja áratugn-
um tók íslenskt tónlistarfólk að
semja lög við ljóðin. Guðrún Böðv-
arsdóttir var meðal þeirra fyrstu og
á páskum 1925 var sálmurinn „Á
föstudaginn langa“ (Ég kveiki á
kertum mínum) frumfluttur í messu
hjá IOGT á Akureyri. Einu eða
tveimur árum seinna
samdi upprennandi tón-
skáld, Páll Ísólfsson,
lag við ljóðið „Í dag
skein sól“ sem þó birtist
ekki á prenti í bók fyrr
en árið 1929. Þeir Davíð
voru vinir og Páll fékk
ljóðið á handskrifuðu
blaði frá skáldinu. Af
frétt í Morgunblaðinu
15. maí 1927 að dæma
varð Sigurður Birkis
fyrstur til að flytja lagið
opinberlega á tónleikum í Reykjavík
þá um vorið. Það var kynnt sem nýtt
einsöngslag eftir Pál.
Árið 1930 söng Sigurður Skagfield
„Í dag skein sól“ inn á tveggja laga
hljómplötu. Á b-hliðinni var Vöggu-
vísa við texta Davíðs (Nú læðist nótt
um lönd og sæ.) Seinna erindið er
svona:
Og sofðu, barn mitt, vært og vel.
Ég vagga ungum sveini.
Í draumi fær þú fjöruskel
og fugl úr ýsubeini.
Og hvað sem verður kalt og hljótt
og hvað sem verður dimmt í nótt,
og hvað sem villt af vegi fer,
þá vakir drottinn yfir þér.
Það var Fálkinn sem stóð fyrir
hljóðrituninni og var ætlunin að taka
líka Alþingiskantötuna upp en af því
gat ekki orðið vegna þess að hentugt
húsnæði fyrir kór og hljómsveit
fannst ekki. Sigurður var meðal
fyrstu íslenskra söngvara til að
syngja inn á plötur. Aðrir brautryðj-
endur voru Pétur A. Jónsson, Einar
Hjaltested, Einar Markan, María
Markan og Hreinn Pálsson. Hreinn
byrjaði snemma að syngja fyrir
norðan en hóf feril sinn með tón-
leikum í Reykjavík árið 1926 þar
sem Páll Ísólfsson lék á píanó.
Hreinn söng fyrst inn á hljómplötu
árið 1930 en tveimur árum seinna
kom út plata með söng hans með
textum eftir Davíð Stefánsson:
„Dalakofinn“ og „Í dag skein sól.“
Hún seldist sérstaklega vel og hefur
verið kölluð fyrsta metsöluplatan á
Íslandi. Sérstaklega varð Dalakof-
inn vinsælt lag.
Eftir þetta fjölgaði þeim tón-
skáldum og lagahöfundum sem
sömdu lög við ljóð Davíðs. Við sum
þeirra eru til lög eftir marga höf-
unda. Væri gaman að sjá lista yfir
ljóðin sem tónlist hefur verið samin
við. Hann yrði æði langur því enn er
verið að semja og gefa út tónlist við
ljóðin. Ætli nokkurt annað íslenskt
skáld eigi fleiri ljóð með lagi en Dav-
íð Stefánsson?
Dagskráin föstudagskvöldið 31.
ágúst var í hæsta gæðaflokki. Gam-
an væri að tónleikum Sinfón-
íuhljómsveitar Íslands væri sjón-
varpað oftar, tónlist eftir bæði
íslensk og erlend tónskáld.
Lifandi þjóðskáld
Eftir Friðrik G.
Olgeirsson
Friðrik G. Olgeirsson
» Þetta má túlka þann-
ig að enn sé Davíð
lifandi skáld, að minnsta
kosti sýnir það hvað
hlutur hans í tón-
mennta- og ljóðlist-
arsögu Íslendinga er
mikill.
Höfundur er sagnfræðingur og hefur
ritað ævisögu Davíðs Stefánssonar:
Snert hörpu mína.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.