Morgunblaðið - 29.09.2018, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 2018
Pósað Þessi glaðbeitti ferðamaður tók fúslega að sér það hlutverk að stilla sér upp úti í náttúrunni fyrir ljósmyndarann. Kerið í Grímsnesi dregur að sér fjölda ferðafólks allan ársins hring.
Eggert
Hvalfjarðargöng eru
einstök framkvæmd í
íslenskri samgöngu-
sögu. Þessi mikla sam-
göngubót var tekin í
notkun 11. júlí 1998.
Nú, tuttugu árum síð-
ar, tekur íslenska ríkið
yfir rekstur Hvalfjarð-
arganga. Göngin eru
dæmi um vel heppnaða
framkvæmd og eru
mikil samgöngubót
fyrir íslenskt samfélag í heild. Hval-
fjarðargöng eru eign þjóðarinnar.
Gjaldtöku hefur verið hætt.
Ávinningur
Í dag er öllum ljóst að gerð Hval-
fjarðarganga var mikið gæfuspor í
samgöngum á landinu og gríðarleg
samgöngubót, um það verður ekki
deilt. Með tilkomu þeirra styttist
leiðin norður um land um 42 km og
milli Reykjavíkur og Akraness um
60 km. Möguleikarnir á
stærri vinnumarkaði
og skólavist urðu fleiri
og fjölbreyttari sem
leiddi til jákvæðrar
íbúaþróunar eftir að
bættum samgöngum
var komið á. Ávinn-
ingur íbúa á Vestur-
landi er þar einna
mestur og hleypur
væntanlega á millj-
örðum. Ferðakostn-
aður er lægri, atvinnu-
tækifærin eru fleiri,
vöruverð hagstæðara
og svona mætti áfram telja. Göngin
hafa styrkt byggð og búsetu.
Umdeild neðansjávargöng
Hvalfjarðargöng eru fyrstu sinnar
tegundar hér á landi, neðansjávar-
göng. Meðan á undirbúningi og
framkvæmd stóð voru margir tor-
tryggnir, eðlilega. Framkvæmdin
var afar umdeild og meirihluti þjóð-
arinnar sagðist aldrei myndu aka
um þau. En raunin er önnur. Á þeim
tæpu tuttugu árum sem liðin eru frá
opnun Hvalfjarðarganga hafa verið
farnar meira en 32 milljónir ferða
um göngin, sem hafa sparað akstur
sem nemur um 2.100 milljónum kíló-
metra og þannig lagt sitt á vogar-
skálarnar með minni losun gróður-
húsalofttegunda. Þá eru ótalin hin
jákvæðu áhrif á umferðaröryggi en
vegstyttingar eru afar mikilvægar
til að fækka slysum.
Hvalfjarðargangamódel
Þegar litið er til baka verður ekki
betur séð en reynslan af fyrirkomu-
lagi við byggingu og rekstur Hval-
fjarðarganga sé góð. Göngin sem
einkaframkvæmd hafa staðið undir
sér. Rekstur þeirra og greiðslur af
lánum hafa verið greidd með tekjum
af þeim sem aka í gegnum göngin.
Frekari framkvæmdir með sama
fyrirkomulagi, þ.e. Hvalfjarðar-
gangamódeli, ættu því, að öllu
óbreyttu, að vera fýsilegur kostur. Í
samgönguáætlun eru nokkrar fram-
kvæmdir sem geta farið fyrr af stað
ef Hvalfjarðargangamódelið yrði
yfirfært á fleiri svæði. Ég hef áður
nefnt nokkrar framkvæmdir, s.s.
brýr og göng sem væru vel til þess
fallin að verða fjármögnuð líkt og
Hvalfjarðargöngin. Önnur jarðgöng
og stórar vegaframkvæmdir sem
eru í samgönguáætlun, á svæðum
þar sem er markaðsbrestur, ættu í
því ljósi að byggjast fyrr.
Ný göng?
Umtalsverð aukning á umferð
hefur orðið um Hvalfjarðargöng síð-
ustu ár. Í kjölfarið hefur verið í um-
ræðunni hvort ekki þurfi að grafa
fyrir öðrum göngum, tvöfalda göng-
in sem þótti óhugsandi á sínum tíma.
Meðalumferð það sem af er ári er
um 7.200 bílar á dag Umferðar-
aukninguna má fyrst og fremst
rekja til innlendra vegfarenda en
minna en 10% ferða eru erlendir
ferðamenn. Miðað við umferðarspá
má gera ráð fyrir að ársdagsumferð
nái þessu marki um 8.000 bíla á
árinu 2020, en það er viðmiðunar-
markið á að tvöfalda þurfi Hvalfjarð-
argöng. Slík göng eru á samgöngu-
áætlun en gert ráð fyrir að fram-
kvæmdin verði fjármögnuð utan
fjárlaga. Gera má ráð fyrir að ferlið
frá ákvörðun til opnunar taki um
þrjú ár. Samhliða þarf að horfa til
lagningar Sundabrautar en í sam-
gönguáætlun er einnig gert ráð fyrir
að hún verði fjármögnuð utan fjár-
laga.
Fyrir hönd ráðuneytisins vil ég
þakka Speli ehf. fyrir árangursríkt
samstarf og óska landsmönnum öll-
um til hamingju með göngin sín.
Eftir Sigurð Inga
Jóhannsson » Göngin eru dæmi
um vel heppnaða
framkvæmd og eru
mikil samgöngubót
fyrir íslenskt samfélag
í heild. Gjaldtöku hefur
verið hætt.
Sigurður Ingi
Jóhannsson
Höfundur er samgöngu- og
sveitarstjórnarráðherra.
Þjóðareign
Sjálfstætt starfandi
grunnskólar hafa víða
sannað gildi sitt. Þeir
eru almennt litrík við-
bót við skólaflóru
hvers lands og hafa
gjarnan kynnt til leiks
nýstárlega hugmynda-
fræði og nýjar fram-
sæknar skólastefnur.
Þeir veita foreldrum
fleiri valkosti í skóla-
málum og tækifæri til að velja milli
ólíkra áherslna í uppeldi og mennt-
un barna sinna. Einkaframtakið er
víða leiðandi í framþróun skóla-
starfs.
Hérlendis eru starfræktir 13
sjálfstætt starfandi grunnskólar en
sex þeirra eru í Reykjavík. Nem-
endur í sjálfstætt
starfandi grunnskólum
eru 2,3% allra grunn-
skólabarna landsins en
4,9% allra grunnskóla-
barna Reykjavíkur.
Þetta eru afar lág hlut-
föll og niðurstaðan
leiðir til fábreytni í
skólakerfinu.
Í Hollandi er löng
hefð fyrir einkarekn-
um skólum en um 70%
allra grunnskólabarna
sækja nám í sjálf-
stæðum skólum. Skólarnir hafa víða
vakið athygli fyrir framúrskarandi
menntun og góðan rekstur. Skól-
arnir keppa um nemendur og hvat-
inn til framfara er mikill. Holland
mælist meðal efstu þjóða í PISA-
könnunum, jafnvel ofar en fyrir-
heitna landið Finnland. Sjálfstætt
starfandi grunnskólar í Hollandi
innheimta engin skólagjöld en nem-
endum þeirra eru tryggð sömu
framlög og nemendum opinberra
grunnskóla. Þannig er foreldrum af
ólíkum efnahag tryggt val milli op-
inberra skóla og sjálfstætt starfandi
skóla.
Rekstrarumhverfi sjálfstætt
starfandi skóla í Reykjavík er erfitt,
enda opinber framlög til skólanna
takmörkuð. Þannig greiðir borgar-
sjóður aðeins 75% af landsmeðaltali
með hverju reykvísku barni sem
sækir sjálfstætt starfandi skóla.
Þessi takmörkuðu framlög valda því
að skólarnir verða að innheimta
skólagjöld.
Það er réttlætismál að tryggja
jöfn opinber framlög með hverju
grunnskólabarni – framlögin eru
réttur barnanna og fjármagnið ætti
réttilega að fylgja þeim inn í skóla-
kerfið. Með jöfnum opinberum
framlögum kæmust sjálfstætt starf-
andi grunnskólar hjá innheimtu
skólagjalda – og þannig mætti
tryggja öllum börnum jöfn tækifæri
til þeirrar menntunar sem býðst í
borginni. Efnahagur foreldra yrði
ekki lengur ákvarðandi forsenda við
skólaval.
Undirrituð mun á þriðjudag flytja
tillögu í borgarstjórn um jöfn opin-
ber framlög með öllum reykvískum
grunnskólanemum, óháð því hvort
þau sækja sjálfstæða eða borgar-
rekna skóla. Þannig hverfi sjálf-
stætt starfandi skólar frá innheimtu
skólagjalda og börnum verði tryggð
jöfn tækifæri til náms í ólíkum
grunnskólum borgarinnar. Það er
ekkert sem útilokar framgang máls-
ins, annað en pólitískur vilji.
Það er mikilvægt að tryggja frelsi
og val í skólamálum. Lykilforsenda
valfrelsis er fjölbreyttara rekstrar-
form. Menntakerfi sem stuðlar að
nýsköpun og veitir kennurum aukið
sjálfstæði skilar gjarnan betur und-
irbúnum nemendum. Við þurfum
aukið valfrelsi foreldra og tryggari
starfsgrundvöll fyrir einkarekna
skóla – fjölbreytni og framþróun er
öllum til heilla. Jöfn tækifæri eru
öllum til heilla.
Eftir Hildi
Björnsdóttur » Það er mikilvægt að
tryggja frelsi og val í
skólamálum. Lykilfor-
senda valfrelsis er fjöl-
breyttara rekstrarform.
Hildur Björnsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í Reykjavík.
hildurb@reykjavik.is
Jöfn tækifæri öllum til heilla