Morgunblaðið - 04.10.2018, Síða 24

24 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. OKTÓBER 2018
• Betri endurheimt
vöðva eftir átök
• dregur úr þreytu
• gefur aukna orku
Recover
Nánari upplýsingar á www.geosilica.is
Fæst í apótekum, heilsubúðum, Hagkaupum, Nettó, Fjarðarkaupum og geoSilica.is
Vöðvar og taugar
Unnið úr 100% náttúrulegum
jarðhitakísil og magnesíum
í hreinu íslensku vatni.
SVIÐSLJÓS
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Listin hefur leikið stórt hlutverk í
lífi Sigurþórs Jakobssonar
myndlistarmanns. Á yngri árum var
það knattspyrnan, sem átti hug
hans, og snilli hans með KR skilaði
honum í landsliðið snemma á sjö-
unda áratugnum. Síðan tók mynd-
listin við og nú er hann upptekinn
við að mála myndaröð sem hann
kallar „Málaðar minningar“.
Sigurþór var lykilmaður í sigur-
sælu knattspyrnuliði KR á sjöunda
áratugnum. Helsta fyrirmyndin var
Þórólfur Beck, sem var tveimur ár-
um eldri, og þeir náðu að spila sam-
an í landsliðinu áður en þeir héldu
hvor í sína áttina. Þórólfur hvarf
samt aldrei úr minningunni og er nú
kominn á mynd.
Besti knattspyrnumaðurinn
Þórólfur Beck var besti knatt-
spyrnumaður landsins á sínum tíma
og annar atvinnumaðurinn á eftir
Albert Guðmundssyni. Á árunum
1958 til 1961 skoraði hann 87 mörk í
90 leikjum KR. Hann setti marka-
met í efstu deild 1960 og bætti það
ári síðar, þegar hann skoraði 16
mörk í átta leikjum, auk þess sem
hann lék stórt hlutverk í landsliðinu
í nokkur ár. Hæfileikar hans fólust
ekki aðeins í markaskorun því hann
hafði sérlega næmt auga fyrir leikn-
um og hárnákvæmar sendingar hans
á samherja þóttu undrum sæta.
St. Mirren keypti Þórólf 1961 og
keppnistímabilið 1962 til 1963 var
hann kjörinn leikmaður ársins hjá
skoska félaginu. Þaðan fór hann til
Glasgow Rangers fyrir metfé 1964
og lék síðan í Frakklandi og Banda-
ríkjunum áður en hann kom aftur
heim og lauk ferlinum 1969.
Margar minningar
„Ég mála Þórólf eins og ég sé
hann,“ segir Sigurþór. „Þegar við ól-
umst upp í Vesturbænum var vítt til
allra átta og umhverfið við KR-
völlinn er eins og ég man það; gras-
ið, sjórinn, Akrafjall og Skarðsheiðin
auk Esjunnar.“ Hann horfir á mál-
verkið, þegir um stund og heldur svo
áfram: „Þórólfur var hæverskur, ró-
legur og fínn strákur og ég geri
mína útgáfu af myndatöku af hon-
um. Þegar mér sem krakka var
kennt að taka mynd á kassavél átti
sólin að vera uppi og í bakið. Svo átti
að smella. Þá vildi oft koma skuggi á
myndina og skugginn hérna undir-
strikar að þetta er mynd. Þetta er
mín útfærsla og ég er sáttur við
hana svona.“
Verk Sigurþórs á Vesturgötunni
eru mörg. „Það er svo margs að
minnast,“ segir hann og leggur
áherslu á að gott hafi verið að vaxa
úr grasi á Framnesvellinum, KR-
svæðinu, Tjörninni og í Myndlistar-
skólanum við Freyjugötu. „Við vor-
um tveir bræðurnir og ólumst upp
hjá einstæðri móður, fyrst í Vestur-
bænum og síðar í Þingholtunum.
Það var oft þröngt í búi en víðáttan
var samt mikil og stundum var
Tjörnin í Reykjavík helsta leiksvæði
okkar. Geturðu ímyndað þér meiri
mótsögn, við úr koti á Bergstaða-
strætinu út á Tjörnina.“ Hann bend-
ir á stórt málverk á vegg. „Svona var
þetta. Áhyggjulaust líf á Tjörninni.“
Vesturbærinn er honum hugleik-
inn. „Veiði- og síðar fótboltavinir í
æsku,“ rifjar hann upp. „Síðar kom
smá og saklaus rónantík, til dæmis
úti í Örfirisey eða í Hljómskálagarð-
inum.“
Listamaðurinn málar ekki aðeins
á striga og krossvið heldur býr til
skúlptúra. „Þetta er samtal tveggja
ólíkra heima, „díalóg“,“ segir hann
og gengur að máluðum steinum á
borði við gluggann. „Aftur á móti er
þessi minni orðinn að tveimur eftir
að hafa verið skorinn í tvennt. Klofin
þjóð.“
Innan um málverkin og skúlptúr-
ana eru verk sem minna á ástina.
„Enginn ræður sínum fæðingarstað
eða velur sér foreldra,“ segir lista-
maðurinn. „Lífið er eins og lítill eld-
hnöttur, sem skýst upp úr jörðinni,
ekki ósvipað og hjá okkur mannfólk-
inu sem kemur úr móðurkviði og
getur lítið gert í því hvar það lendir.
Náttúran á sínar fæðingarhríðir.
Það getur tekið þúsundir ára að líf
skapist kringum þennan litla eld-
hnött, fyrst vex kannski mosi, svo
annar gróður. Hann getur líka verið
óheppinn og lent á ís eða jökli.
Ómögulegt er að segja til um hvað
verður um hann. „Já, en hvað þetta
er fallegt,“ segir fólk þegar það
gengur um hraunið, sem myndaðist
kannski fyrir milljónum ára. Það sér
ekki eldhnöttinn sem skaust upp úr
gosinu en hann er uppsprettan, sem
á að njóta ástarinnar skilyrðislaust,
rétt eins og þú þegar þú fæðist.“
Hann þagnar. Horfir út í tómið.
Brosir. „Nú er ég kominn langt út
fyrir efnið, en listin er dásamleg.“
Frá Sigurði málara
Sigurþór segist núorðið hafa dálít-
ið gaman af ættfræði og er hreykinn
af því að vera skyldur Sigurði Guð-
mundssyni málara í 6. lið. Rétt utan
hefndarskyldu. „Hann var mikill
listamaður, fyrsti „professional“
málari okkar Íslendinga,“ segir
hann og bætir við að skyldleikinn
hafi skýrt ýmislegt. „Tilfellið er að
margir sem eiga ættir að rekja til
Sigurðar hafa verið mjög hagir og
góðir listamenn.“
Hann horfir aftur á myndina af
Þórólfi og heldur svo áfram: „Ís-
lensk skáld og söngvarar hafa notið
hylli um aldir en myndlistin hefur
aldrei náð eins langt í hugum okkar.
Skáld hafa flutt drápur fyrir kónga.
Sigurður málari átti heiðurinn af
allri umgjörð vegna hátíðarhaldanna
á Þingvöllum 1874, þó sársjúkur
væri, en þegar Kristján níundi
Danakonungur spurði hvort ekki
mætti gera eitthvað fyrir þennan
góða listamann svaraði Hilmar Fin-
sen landshöfðingi að hann verð-
skuldaði ekkert. Þannig kvöddu ráð-
andi öfl hann hinsta sinni, málarann
sem nýtti síðustu krafta sína til þess
að allt væri sem best fyrir þing-
fundinn.“
Sigurþór nær í bók um Sigurð
málara og les upphátt kafla eftir Jón
Auðuns, sem sá um útgáfuna 1950.
„Taktu eftir þessu: „Smekkvísi hans
var það fyrst og fremst að þakka,
hve allur ytri búnaður tókst vel.“
Hugsaðu þér. Þetta var allt gert fyr-
ir kónginn og þjóðina og hann bar
ekki annað úr býtum en sköpunar-
gleðina eina, eins og Jón skrifar.“
Listmálarinn er kominn í ham.
„Málaralistin hefur aldrei almenni-
lega notið sannmælis hérna á Ís-
landi. Listmálarar áttu að vera eins
og Sólon Íslandus, klikkaðir, skrýtn-
ir menn. Ég gleymi aldrei augntilliti
Jóns Engilberts, listmálara og vel-
gjörðarmanns míns, er hann horfði
fast á mig, ungan manninn, og
spurði: Veist þú nokkuð hvað þú ert
að fara út í? Ég hafði þá ákveðið að
verða myndlistarmaður.“
Viðurkenning
Honum hugnast ekki almennt
niðurtal og finnst enn eima eftir af
því. „Vissulega hefur mikið breyst til
batnaðar og við höfum eignast
stjörnur, einkum úti í heimi. Við ber-
um þær á höndum okkar, eins og
viðurkenningin verði að koma að ut-
an, eins og einhver sagði. Dóttir mín
og fjölskylda búa í New York og
þegar ég er hjá þeim kynni ég mér
hvað er helst í gangi í menningunni
og ræði við mann og annan. Þegar
talið berst að myndlist og upp úr
kafinu kemur að ég er myndlistar-
maður beinist umræðan oft að
straumum og stefnum. Fólk spyr
hvað ég aðhyllist, hvað hafi áhrif á
mig og hvað ég máli. Hérna meina
flestir vel en það sem helst brennur
á fólki er: selurðu eitthvað?
Skrýtið.“
Málaðar minningar Sigurþórs
 Margs að minnast úr Vesturbænum og myndlistarmaðurinn nýtir hverja mögulega stund
 Jón Engilberts spurði óharðnaðan manninn hvort hann vissi hvað hann væri að fara út í
Klofin þjóð Skúlptúr eftir Sigurþór.
Morgunblaðið/RAX
Leikvöllur Tjörnin í Reykjavík var oft helsta leiksvæði bræðranna í æsku á veturna og þangað fór einstæð móðirin með þá til þess að njóta lífsins.
Vinir Sú var tíð að ungir strákar fóru niður á höfn eða annað til að veiða.
MBirtan… »Baksíðan