Morgunblaðið - 10.10.2018, Síða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. OKTÓBER 2018
FRÉTTASKÝRING
Magnús Heimir Jónasson
mhj@mbl.is
Pálmi Haraldsson, kenndur við Fons
hf., sagði árið 2011 að það væri bæði
„fáránlegt“ og „absúrd“ að hann væri
að taka lán til að borga skuldir Jóns
Ásgeirs Jóhannessonar við Glitni
banka í tengslum við Aurum-málið
svokallaða. Einn milljarður króna af
lánsfjárhæðinni frá Glitni, sem fór í
gegnum FS38 hf., eignalaust félag sem
keypti hlut Fons hf. í skartgripafélag-
inu Aurum Holding Limited, fór í að
borga 705 milljóna króna yfirdrátt
Jóns Ásgeirs.
Þetta kemur fram í skýrslutöku
Pálma hjá sérstökum saksóknara hinn
8. ágúst 2011 sem Morgunblaðið hefur
undir höndum. Þar segir Pálmi m.a. að
hefði hann vitað af þessari ráðstöfun
hefði hann aldrei tekið þátt í þessum
viðskiptum. Hann hafi komist að því
einu til einu og hálfu ári seinna, þegar
hann fór að vinna í greinargerð sinni í
málinu, að Jón Ásgeir hafi notað millj-
arðinn í að greiða yfirdrátt sinn.
Við skýrslutökuna var Pálmi með
réttarstöðu sakbornings en hann er
vitni í málinu í dag.
Aurum-málið hefur nú verið í rúm
sex ár í réttarkerfinu og hafa verið
kveðnir upp 10 dómar og úrskurðir því
tengdir. Lárus Welding, fv. banka-
stjóri Glitnis, og Magnús Arnar Arn-
grímsson, fv. framkvæmdastjóri fyrir-
tækjasviðs Glitnis, voru sakfelldir fyrir
umboðssvik í héraðsdómi 2016, en
bankinn lánaði sex milljarða króna til
félagsins FS38 til að kaupa 25,7% hlut
Fons hf. í Aurum. Bókfært virði hlut-
arins hjá Fons hf. var undir tveimur
milljörðum en Pálmi segist hafa fært
virðið niður sjálfur.
Jón Ásgeir var ákærður fyrir hlut-
deild í brotum Lárusar og Magnúsar
með því að hafa beitt sér sem stærsti
eigandi bankans fyrir lánveitingunni,
sem hann hagnaðist persónulega á.
Jón Ásgeir var sýknaður í héraði en
dómsuppkvaðning í Landsrétti er
væntanleg í þessum mánuði.
„Alveg geggjuð hérna
viðskiptatækifæri“
Pálmi segir í skýrslutöku sinni að
hann taldi sig hafa keypt skuldabréf í
félaginu Þú Blásól ehf. fyrir milljarð-
inn sem Jón Ásgeir fékk í tengslum við
Aurum-málið. Samningur á milli Jóns
Ásgeirs [Þú Blásól ehf.] og Pálma
[Fons hf.] segir að það hafi átt sér stað
18. júlí 2008, tveimur dögum eftir und-
irritun Lárusar á láni Glitnis til FS38
ehf. Í samningi þeirra segir að „hinn
18. júlí sl. greiddi Fons til Blásólar kr.
milljarð og var gefið út skuldabréf í
tengslum við greiðsluna. Nú hafa að-
ilar komið sér saman um að fjárhæðin
hafi verið notuð til greiðslu Blásólar og
hluta af enska formúlu 1-kappakst-
ursliðinu Williams en Blásól hefur
unnið að kaupum á liðinu“.
Í samningnum kemur einnig fram
að forsvarsmaður Blásólar [Jón Ásgeir
á þeim tíma] fær heimild til að nota
fjármunina til fjárfestingar í „öðrum
viðskiptatækifærum, sem hann skal þó
upplýsa Fons um áður en ákvörðun er
tekin“.
Pálmi segir í skýrslutökunni að
hann hafi ekki verið upplýstur um að
féð hafi verið nýtt í önnur viðskipta-
tækifæri og gefur lítið fyrir einhver
tækifæri sem felist í að borga niður yf-
irdrátt Jón Ásgeirs. „Já, þú sérð hvað
það er frábært og hvað það var … var
það að greiða yfirdrátt í Glitni […] Al-
veg geggjuð hérna viðskiptafækifæri.
Nei þú veist þú, því miður var það ekki
svoleiðis, vegna þess að þá hefði þetta
aldrei gerst […]“
Af tölvupóstssamskiptum milli
starfsmanna í lánanefnd Glitnis, sem
Morgunblaðið hefur einnig undir
höndum, virtist bankinn hins vegar
fullmeðvitaður um að milljarðurinn
sem Jón Ásgeir fengi úr Aurum-
málinu myndi fara í að borga yfirdrátt
hans. Jón Ásgeir fékk á árinu 2008 sí-
fellt að hækka yfirdrátt sinn hjá bank-
anum, m.a. á þeim grundvelli að einn
milljarður vegna Aurum myndi greiða
hann. Í málflutningi í Landsrétti tók
Ólafur Þór Hauksson héraðssaksókn-
ari fram að vegna kaupa Glitnis á eig-
in hlutabréfum, eignarhlut Stím ehf. í
bankanum, væri hlutur Jón Ásgeirs
og félaga tengdra honum í bankanum
nærri 54% og réði því í reynd yfir
bankanum og meirihluta stjórnar
hans.
Lausafjárkrísa ársins 2008 er vel
þekkt í dag en í eigin þjóðhagsspá
Glitnis frá maí 2008 segir að lausa-
fjárkrísa ársins myndi gera það að
verkum að aðgengi að lánsfé yrði
þrengra en áður. Af lestri tölvupósts-
samskipta innan úr Glitni verður ekki
annað séð en lausafjárkrísan hafi haft
veruleg áhrif á Jón Ásgeir, sem
hækkar ítrekað yfirdráttinn til að
greiða ýmsa gjalddaga hjá sér eða
tengdum félögum.
Hærri upphæð en flestir
eignast alla sína lífstíð
Jón Ásgeir byrjar snemma árið
2008 að sækjast eftir láni hjá bank-
anum. Bjarni Jóhannesson, fyrrver-
andi viðskiptastjóri Glitnis og við-
skiptastjóri Jóns Ásgeirs, sendir hinn
1. febrúar 2008 póst á starfsmenn
lánanefndar um að „lán 101 Capital
ehf. er með vaxtagjalddaga í dag ca.
220 mkr. á langtímaláni. Jón Ásgeir
Jóhannesson, eiginmaður Ingibjargar
Pálmadóttur, eiganda 101 capital ehf.,
hefur óskað eftir því að hann fái yfir-
drátt að fjárhæð allt að 220 mkr á
reikning sinn nr. 680 í Skútuvogi til
2ja vikna og nota hann til að greiða
vaxtagjalddagann. Óskað er eftir því
að þetta verði samþykkt milli funda (í
dag)“.
Erlendur Magnússon, fram-
kvæmdastjóri hjá Glitni, sem átti sæti
í efnahagsnefnd bankans á hluta
ákærutímabilsins og vitni í Aurum-
málinu, er meðal þeirra sem sam-
þykkja yfirdráttinn að því gefnu að
„JAJ er ráðandi hluthafi í Gaumi, þá
þarf þetta að rýmast innan marka
Baugs-samstæðunnar“. Bjarni bendir
Erlendi á að hingað til hafi Jón Ásgeir
ekki verið með í samstæðu Baugs og
viðrar Erlendur þá efasemdir um lán-
veitinguna „[…] þegar einstaklingur
biður um lán upp á 220m kr. (það er
hærri upphæð en flestir íbúar þessa
lands munu eignast yfir alla sína lífs-
tíð), þá getum við vart haldið áfram að
telja fjármál hans alls ótengd Gaumi
og Baugi – eða hvar myndum við vilja
draga mörkin, yfir milljarð? […]“
Hann samþykkir engu að síður yfir-
dráttinn en minnir starfsmenn á að
„við verðum að halda okkur við þær
reglur sem okkur eru settar og leysa
mál innan þeirra“.
Hinn 10. febrúar 2008 sendir Jón
Ásgeir póst á Bjarna með titlinum
„getum við klárað PH-málið í dag
need to get that out of way“. Bjarni
svarar að hann muni hitta PH [Pálma
Haraldsson] daginn eftir og málið
verði tekið fyrir á miðvikudag en spyr
Jón Ásgeir jafnframt: „Ætlardu ad
nota tennan pen til ad greida 101 og
mism i innlan? Kvedja BJ.“ Svarar
Jón Ásgeir honum sama dag: „Ég
legg nú ekki í vana minn að segja hvað
ég ætla að gera við peninga mína. PH
hefur rúllað þessu á undan sér í of
langan tíma. Ég get sagt þér að 800 af
þessum 1000 lenda hjá þér og 101
verður klárað. Klára á morgun. Kv.
JÁJ“
Sama dag sendir Bjarni póst á Lár-
us þar sem hann segir „JAJ“ og „PH“
vera „aggressífa“ og spyr Lárus hvort
þeir séu ekki sammála um að þeir
þurfi tryggingar ef þeir eiga að lána
Fons meiri peninga.
Á fundi áhættunefndar Glitnis nr.
650, hinn 13. febrúar 2008, segir í
fundargerð, að Fons eigi óuppgerð við-
skipti við Jón Ásgeir að fjárhæð kr.
einn milljarður. Fons óskar eftir láni
til að gera þessi viðskipti upp og að
Jón Ásgeir myndi lána 101 capital til
að standa skil á vaxtagreiðslu sem
gjaldféll í byrjun mánaðar. Skuldabréf
milli Pálma og Jóns er þó ekki undir-
ritað fyrr en mörgum mánuðum
seinna. Í skýrslutöku kannast Pálmi
ekkert við að skulda Jóni Ásgeiri „eitt
eða neitt“ þegar hann er spurður um
þetta.
Hinn 23. júní 2008 sendir Bjarni
póst á Jón Ásgeir sem sýnir yfirlit yfir
skuldir Gaums [félag m.a. í eigu Jón
Ásgeirs] sem standa í 543 mkr. og að
yfirdráttur hans hjá bankanum stend-
ur í 242 mkr., sem samkvæmt fyrri
póstum átti einungis að vera til
tveggja vikna. Jón Ásgeir svarar:
„Þetta er í lagi ef ég fæ 1 mio frá PH.
Þá er ég góður fram á næsta ár.“
Sjö dögum seinna, 30. júní 2008,
sendir Jón Ásgeir póst á Bjarna sem
ber titilinn „2. júlí“ og segir: „Sæll.
Verðum að ganga frá G málum á
morgun ég verð að ganga frá þessum
persónulegu málum þann 2. júlí og það
má ekki klikka, annars fer ég í Jóla-
köttinn […] Treysti á þig.“
Næsta dag, 1. júlí 2008 sendir
Bjarni póst á Lárus og setur Magnús
Arnar í cc þar sem segir: „J er á bak-
inu á mér en hann verður að greiða ca.
320 mkr á morgun. Þurfum að hækka
yfirdrátt sem því nemur. Það er DD í
gangi og áætlað að viðskiptin klárist í
júlí/ágúst. Tímafaktorinn er ekki
langur.“
Þegar kominn er 2. júlí 2008 sendir
Bjarni póst á starfsmenn lánanefndar
að nýju og segir: „Þar sem ekki sér
fyrir enda á Gullsmiðnum [Aurum
Holding] er óskað eftir heimild til að
hækka yfirdrátt hjá Jóni Ásgeiri um
320 mkr. Hann stendur nú í 246 mkr.,
samtals 566 mkr. Yfirdráttinn á að
gera upp með 1.000 mkr til JÁ sem á
að koma út úr Gullsmiðnum. Það hafa
safnast upp ýmsar skuldir hjá honum
sem er orðið mjög aðkallandi að
greiða. Óskað er eftir að þetta verði
samþykkt.“
Hinn 11. júlí 2008 sendir Jón Ásgeir
aftur póst á Bjarna sem heitir „must
að klára í dag“ og segir: „Frétti að
málið væri klárt hjá Einari viltu ganga
frá þessum greiðslum í dag annars er
ég í mjög djúpum skít. Þegar búið er
að klára þetta uppsóp þá ætti ég að
vera góður næstu 9 mánuði.“ Bjarni
svarar Jóni Ásgeiri með: „Þegar pen-
ingar flæða þá fara þeir til Fons og
þaðan til Þú Blásól.“ Jón Ásgeir svarar
stuttu seinna að peningarnir eigi að
ekki að fara inn í Þú Blásól heldur
beint inn á ákveðinn reikning.
Einungis þremur dögum seinna, 14.
júlí 2008, þarf að hækka yfirdrátt Jóns
Ásgeirs aftur og sendir Bjarni póst á
starfsmenn lánanefndar sem ber titil-
inn „Gullsmiðurinn“ og segir: „Sælir.
Það er verið að ganga frá pappírs-
vinnu. JÁJ þarf að ganga frá
greiðslum í dag. Óskað er eftir að yfir-
dráttarheimild hans verði hækkuð
tímabundið í 720 mkr. (úr 566 kr.)“
Hér ber að nefna að í skýrslutöku
Jóns Ásgeirs hjá sérstökum saksókn-
ara 4. júlí 2011 neitar hann að svara
fyrir tölvupóstssamskipti úr netfang-
inu jon.asgeir@baugurgroup.com sem
er í þessum samskiptum. Spyr hann
saksóknara hvort embættið hafi fengið
tölvupóstana úr tölvunni sinni og segir
sérstakur að þeir komi úr tölvu Lár-
usar Welding. „Ég get ekki sagt hvað
fer fram í tölvunni hans Lárusar
Welding,“ svarar Jón Ásgeir. Hélt Jón
Ásgeir uppi sambærilegum vörnum í
Baugsmálinu svokallaða. Í aðal-
meðferð á málinu 2007 létu lögmenn
Jóns Ásgeirs sérfræðinga sýna dóm-
endum hversu auðvelt það væri að
falsa tölvupóst. Hefur Jón Ásgeir hýst
tölvupósta sína hjá æskuvini sínum,
Guðmundi Inga Hjartarsyni hjá tölvu-
Morgunblaðið/Styrmir Kári
 Aurum Holding-málið hefur verið í
sex ár fyrir íslenskum dómstólum
 Niðurstaða í Landsrétti er væntanleg
Þar sem sakir eru svæfðar Í norrænni goðafræði var Glitnir heimili ássins
Forseta, höll þakin gulli og silfri. Glitnir kemur fyrir í bæði Snorra-Eddu
og Grímnismálum en oft gleymist að Glitnir var einnig dómsstaður og
gengu þeir sem voru í sakarvandræðum þangað inn. Segir í Snorra- Eddu
að „allir, er til hans komu með sakarvandræði“ og í niðurlagi Grímnismáls
segir að „þar Forseti, byggir flestan dag, og svæfir allar sakir“.
Þingfesting Jón Ásgeir í Héraðsdómi Reykjavíkur við þingfestingu í Aurum Holding-málinu árið 2013.
Meðal tölvupósta sem Morgun-
blaðið hefur undir höndum eru
samskipti Guðnýjar Sigurðardóttur,
fyrrverandi lánastjóra Glitnis, og
Pálma Haraldssonar, kennds við
Fons hf., frá 15. nóvember 2007.
Póstarnir þeirra á milli bera titil-
inn „Project Stím“ en þar sendir
Guðný samantekt yfir Project Stím
og „heildarstrúktúr vegna kaupa á
4.3% láns í GLB [Glitni] og 4.1%
láns í FL.“
Lántaki er Stím ehf. (áður FS37
ehf) og er um að ræða senior Mezz-
anine lán upp á 1.5 milljarða, junior
Mezzanine lán upp á 1 milljarð og
tveggja ára kúlulán. Þá er 7% vaxta-
álag sem greiðist í lok lánstímans. Í
pósti Guðnýjar kemur einn-
ig fram að á þessu er 2%
„upfront fee“.
Pálmi er upphaflega
ósáttur við tímalengd-
ina á láninu og nefnir
að formlega þurfi að
taka málið fyrir innan
Fons. Stuttu seinna
sendir hann síðan
Guðnýju póst þar
sem hann er afar ósáttur við fyri-
framgreiddu 2% í „upfront fee“ og
skrifar: „[...] ég get ekki skilið af
hverju bankinn þarf 2% upfront. Ég
er bara lítill fjárfestir á Suðurgötu.
Þið getið gert betur!!!“
Guðný svarar Pálma 2 mínútum
seinna og segir: „Nú get ég glatt
thig, thu faerd 2% upfront thar sem
thu ert lanveitandinn.“
Það líða rúmar 20 mínútur þang-
að til Pálmi svarar Guðnýju með að
hann hafi áttað sig á þessu um leið
og hann „ýtti á takkann“. Lán Glitn-
is fór þannig í gegnum félagið FS38
ehf. og er þaðan lánað áfram til
Stím ehf. (áður FS37 ehf.). Pálmi
fær þannig 2% í fyrirframgreiðslu
vegna lántökunnar greidd til sín.
„Nú get ég glatt þig [...] þar
sem þú ert lánveitandinn“
FW: PROJECT STÍM
Jón Ásgeir og Pálmi Haraldsson
á aðalfundi FL Group, árið 2008.
Auðvelt aðgengi að lánsfé