Morgunblaðið - 23.10.2018, Blaðsíða 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. OKTÓBER 2018
AF HÖNNUN
Hjördís Sigurgísladóttir og
Dennis Davíð Jóhannesson
V&A Dundee er fyrsta hönnunar-
safn Skotlands og var það opnað um
miðjan síðasta mánuð. Við arkitekt-
arnir Hjördís og Dennis vorum
stödd í Dundee um þetta leyti og
fengum því tækifæri til að heim-
sækja safnið og skoða sýningarnar.
V&A Dundee er eina V&A safnið
utan London. Safnið í London, sem
margir þekkja, er 150 ára gamalt og
leiðandi á heimsvísu. Það dregur
nafn sitt af Viktoríu drottningu og
Alberti prins en hann var mjög
áhugasamur um að Bretar nýttu sér
hönnun í framleiðsluiðnaði.
Elstu dæmi um hönnun í
V-Evrópu eru á Orkneyjum
V&A Dundee er ætlað að vera
alþjóðleg miðstöð fyrir hönnun,
staður til að fá innblástur, að upp-
götva og fræðast. Gestum safnsins
er gefinn kostur á að kynnast hinni
stórmerku sögu skoskrar hönnunar
í fortíð, nútíð og framtíð og því lífs-
nauðsynlega framlagi sem hönnun
gefur lífi okkar allra. Þess má geta
að á Orkneyjum er að finna elstu
dæmi um hönnun sem fyrirfinnast í
Vestur-Evrópu. Þar eru rúmlega
5000 ára gamlar rústir steinaldar-
þorps sem kallast Scara Brae.
Híbýlin, sem eru ótrúlega vel varð-
veitt, eru með innréttingum úr
steini svo sem rúmum, skápum,
borðum, stólum svo og hreinlætis-
aðstöðu.
Íslensk hönnunarsaga
samofin þeirri skosku
Þess má geta að hönnunarsaga
Íslands er samofin þeirri skosku allt
frá landnámi og mörg mannvirki á
Íslandi eiga sér rætur í Skotlandi,
svo sem manngerðir hellar á Suður-
landi, hringlaga kirkjugarðar, fjár-
borgir og önnur borghlaðin hús.
Seinni tíma dæmi er Kastalastíllinn,
sem einkennir mörg þekkt hús í
Reykjavík, en hann barst til Íslands
frá Edinborg með skoskum kaup-
mönnum um aldamótin 1900. Báru-
járnsklæðningar og Nissen-braggar
bárust einnig frá Bretlandseyjum
og margt fleira mætti nefna.
Nýtt kennileiti fyrir Dundee
Þessi eftirtektarverða bygging
við fljótsbakka Tay er byggð eftir
verðlaunatillögu japanska arkitekts-
ins Kengo Kuma og er hluti af um-
fangsmikilli umbreytingu gamla
hafnarsvæðisins, þar sem áður voru
skipasmíðar og annar iðnaður. Við
hönnun hinnar flóknu geometríu
byggingarinnar fékk arkitektinn
innblástur frá stórbrotnum klettum
við austurströnd Skotlands. Bygg-
ingin teygir sig út yfir bakka árinn-
ar Tay og er nýtt kennileiti fyrir
Dundee sem tengir borgina við
árbakkann. Hún er jafnframt mik-
ilvægur hlekkur í menningarlegri
þróun Skotlands. Arkitektinn segir
að stóra hugmyndin að baki hönn-
uninni sé að tengja saman náttúru
og byggingarlist, jafnframt því að
skapa nýtt borgarrými eða „urban
living room“ fyrir borgarbúa.
Þetta nýja safn er með fastasýn-
ingu um skoska hönnun en einnig
metnaðarfulla alþjóðlega dagskrá af
breytilegum sýningum á því besta
sem heimurinn hefur upp á að
bjóða. Jafnframt eru til sýnis ný
hönnunarverkefni og verk upprenn-
andi hönnuða.
Merkasti arkitekt Skotlands
Fastasýningin Scottish Design
Galleries segir sögu skoskrar hönn-
unar og áhrifa hennar erlendis. Þar
eru til sýnis 300 sýningarmunir og
mátti þar sjá byggingarlist, leir-
muni og gler, verkfræðiafrek og
hátæknivörur, tísku og vefnað, hús-
gögn og innréttingar, vörur tengdar
heilbrigðisþjónustu, hönnun tölvu-
leikja og margt fleira. Sérstakt sýn-
ingarsvæði er tileinkað arkitekt-
inum Charles Rennie Mackintosh.
Hann er merkasti arkitekt Skot-
lands og hefur án efa haft mikil
áhrif á þá íslensku hönnuði og arki-
tekta sem stundað hafa nám í Skot-
landi.
Rannsaka áhrif stórra
farþegaskipa á hönnun
og menningu
Alþjóðlega sýningin Ocean
Liners: Speed and Style er sú
fyrsta sem rannsakar áhrif stóru
farþegaskipanna á hönnun og
menningu á alþjóðavísu. Hún end-
urskapar gullöld ferðalaga með
glæsilegum farþegaskipum og skoð-
ar allar hliðar skipahönnunar, allt
frá verkfræði, byggingarlist og inn-
réttingum að þeirri íburðamiklu
tísku og lífstíl sem þreifst um borð.
Mörg þessara skipa voru hönnuð og
smíðuð við ána Clyde í Glasgow sem
var miðstöð skipasmíða og er Queen
Elizbeth 2 eflaust þeirra þekktast.
Þess má geta að fyrsti togarinn,
sem Íslendingar eignuðust, var
smíðaður í Glasgow.
Byggingin tilnefnd til
umhverfisverðlauna
Margt fleira var um að vera í
byggingunni svo sem vinnustofur,
Alþjóðleg miðstöð fyrir hönnun
 V&A Dundee nefnist fyrsta hönnunar-
safn Skotlands sem nýverið var opnað
Verðlaunatillaga Stóra hugmyndin að baki hönnun V&A Dundee er að tengja saman náttúru og byggingarlist.
Ljósmynd/Hufton+Crow
Borgarstofa V&A Dundee er hugsuð sem borgarstofa eða „urban living
room“ sem er öllum opin. Í byggingunni eru meðal annars vinnustofur,
bókabúð, hönnunarverslun, veitingastaður og kaffistofa fyrir gesti.
Veronika Steinunn Magnúsdóttir
veronika@mbl.is
„Ég get sagt að þessi plata kom
þægilega á óvart vegna þess að ég
hélt að ég væri bara búin að gefa út
mína síðustu plötu, ég hélt að allir
væru hættir að gefa út,“ segir Guð-
rún Gunnarsdóttir söngkona um
plötuna Eilífa tungl sem er fyrsta
sólóplatan sem Guðrún gefur út í níu
ár. Guðrún fagnar plötunni með tón-
leikum í Salnum annað kvöld kl. 20.
Platan róleg á tilfinningarófinu
Titillinn Eilífa tungl hefur hlýjan
brag og lýsir innihaldi plötunnar að
sögn Guðrúnar. „Þessi titill leitaði
alltaf á mig, Eilífa tungl. Fyrir mér
merkir tungl tilfinningar, platan er
róleg á tilfinningarófinu og svo er
tunglið líka eilíft, það er alltaf með
okkur,“ segir Guðrún. Titillinn er
eftir laginu „Eilífa tungl“ sem er að
finna á plötunni, en það samdi org-
anistinn Sveinn Arnar Sæmundsson
við ljóð eftir Sigurbjörgu Þrastar-
dóttur.
Á Eilífu tungli eru íslensk söng-
ljóð í fyrirrúmi, ásamt völdum er-
lendum lögum með nýjum íslenskum
textum. Guðrún hefur verið upp-
tekin við að syngja um allt land með
ólíkum sönghópum þrátt fyrir að
vera í fullu starfi sem dagskrárgerð-
armaður á RÚV. Á ferðalaginu hefur
hún safnað saman lögum sem mörg
hver eiga sér mismunandi bakgrunn.
Hún segir að í ljósi þess að sala
geisladiska hafi farið mikið niður á
við sé landslagið breytt miðað við áð-
ur fyrr, svo að geisladiskaútgáfa hef-
ur ekki verið ofarlega í hennar huga.
Íslensk söngljóð í fyrirrúmi
„Líf tónlistarmannsins hefur
breyst að því leyti að nú er allt fólgið
í tónleikahaldi, frekar en plötuút-
gáfu. Allt þetta tónleikahald allan
ársins hring hér og þar, einn og með
öðrum er líklega nýi vettvangurinn
til að selja sína afurð. Ég hef verið að
taka eitt og eitt lag í fóstur, íslensk
og erlend lög sem ég hef verið að
flytja á tónleikum. Svo áttaði ég mig
á því að þau eru orðin þónokkur sem
„Kom þægi-
lega á óvart“
 Guðrún Gunnarsdóttur fagnar plöt-
unni Eilífa tungl í Salnum annað kvöld
Smiðjuvegi 4C | 200 Kópavogur | Sími 587 2202 | hagblikk@hagblikk.is | hagblikk.is
HAGBLIKK
Álþakrennur
& niðurföll
Þakrennurnar eru frá GRÖVIK VERK í Noregi
Þær eru einfaldar í uppsetningu
HAGBLIKK
Ryðga ekki
Brotna ekki
Litir á lager:
Svart, hvítt, ólitað, rautt
silfurgrátt og dökkgrátt