Morgunblaðið - 03.12.2018, Qupperneq 14

14 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 3. DESEMBER 2018
Suðurlandsbraut 26 Sími: 587 2700
Opið: 11-18 virka daga, 11-16 laugardaga www.alno.is
BAKSVIÐ
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Það mátti greina óvenju mikinn óró-
leika í samfélaginu í lok sumars og
virtist eins og hálf þjóðin óttaðist að
ýmsar neikvæðar fréttir, s.s. af
erfiðleikum í rekstri WOW air og
spennu í kjarasamningsviðræðum,
væru fyrirboði þess að annað hrun
væri handan við hornið. Sérfræðing-
ar hafa bent á að veiking krónunnar
í haust hafi ekki verið í samræmi við
ástand og horfur í efnahagslífinu og
stafi ef til vill að verulegum hluta af
taugaveiklun
Einkennin má sjá víðar og t.d.
virðast heimilin í landinu farin að
hamstra gjaldeyri. Samkvæmt nýj-
ustu samantekt Seðlabanka Íslands
hafa innlán heimila í erlendum
gjaldmiðlum aukist töluvert á und-
anförnum mánuðum; voru um 32,5
milljarða króna virði í júlí en námu
jafnvirði u.þ.b. 45,7 milljarða í lok
október. Eru innistæður á gjald-
eyrisreikningum heimila langt yfir
meðaltali undanfarinna ára og hafa
ekki verið hærri, mælt í krónum,
síðan í nóvember 2008.
Flökt á fámennum markaði
Ásgeir Jónsson, deildarforseti
hagfræðideildar HÍ, segir flesta
fjármálamarkaði á Íslandi vera því
marki brennda að oft hreyfist verð
mjög skarpt í tiltölulega lítilli veltu.
Þetta skýrist að hluta af því að búið
er að takmarka umsvif veltubóka
bankanna sem áður stunduðu mjög
öfluga markaðsvakt og jöfnuðu
sveiflur í verði – s.s. innan dags –
með því að kaupa verðbréf ef æsing-
ur á markaði ýtti verði lengra niður
en í raun væri tilefni til. „Veltan á
hlutabréfamarkaði er ekki mikil, fá-
ir aðilar í viðskiptum, og þarf því lít-
ið til að gengi hlutabréfa hækki eða
lækki töluvert, jafnvel á einum við-
skiptadegi. Sama á að einhverju
leyti við um gjaldeyrismarkaðinn;
gengi krónunnar hreyfist mjög mik-
ið í mjög lítilli veltu innan dags,“
segir hann.
Ásgeir bætir því við að ein af af-
leiðingum hrunsins hafi verið að al-
menningur glataði miklu trausti á
íslenska markaði og stofnanir, s.s.
hlutabréfamarkaðinn og krónuna,
og jafnvel hagkerfið í heild. Segir
hann að á síðustu árum virðist sem
almennir fjárfestar hafi tekið tiltölu-
lega lítinn þátt í helstu mörkuðum
landsins og æskilegt væri að hvetja
fleiri aðila til að vera með og fá
þannig fjölbreyttari hóp til að
stunda viðskipti. „Í þessu samhengi
eru innflæðishöft Seðlabankans sér-
staklega slæm þar sem þau tak-
marka þátttöku erlendra fjárfesta í
markaðinum.“
Sveiflur hækka
fjármagnskostnað
Stefán Broddi Guðjónson, for-
stöðumaður greiningardeildar Ar-
ion banka, segir að þótt krónan hafi
verið fullsterk framan af ári hafi
skörp veiking krónunnar fyrr í
haust komið á
óvart miðað við
hvernig undir-
stöður efnahags-
lífsins standa, og
gæti verið til
marks um ein-
hvers konar titr-
ing. „En í sögu-
legu tilliti hefur
krónan tilhneig-
ingu til að styrkj-
ast hægt og sígandi en svo veikjast
mjög hratt þegar hún veikist á ann-
að borð.“
Að mati Stefáns er samt lítið til-
efni til að hafa miklar áhyggjur af
því t.d. að geðshræring og óðagot
skapist á markaði, þótt sveiflurnar
geti stundum verið töluverðar. „Það
er ekki raunin að fólk sé í dag í mikl-
um mæli að fjármagna hlutabréfa-
kaup með lántökum, en við þær
kringumstæður væri meiri hætta á
að fjárfestar örvæntu, seldu við
fyrstu neikvæðu merki og hrintu af
stað keðjuverkun lækkana.“
Hann bendir þó á að æskilegt
væri að ná fram meiri dýpt á verð-
bréfamarkaði með fleiri og fjöl-
breyttari þátttakendum, enda geta
miklar sveiflur af litlu tilefni verið
dýrar. „Eftir því sem eign sveiflast
meira í verði, því áhættumeiri verð-
ur hún, og hefur t.d. sveiflukenndur
markaður í raun þau áhrif að fjár-
magnskostnaður fyrirtækja og
heimila í landinu verður meiri en
ella.“
Kvíðinn heldur hruni í skefjum
Að sögn Más Wolfgangs Mixa,
lektors við Háskólann í Reykjavík,
ætti einmitt óróleikinn að hug-
hreysta þá sem óttast að nýtt hrun
sé á næsta leiti. „Hæfileg tauga-
veiklun er af hinu góða, því hættan
er mest á að bóla blási út einmitt
þegar fólk hefur tröllatrú á ráða-
mönnum og fyrirtækjum, og meiri
líkur eru á að markaðurinn sé of-
metinn þegar fáir tala um að verð
verðbréfa sé hærra en tilefni sé til,“
segir hann. „Það á ennþá við, og hef-
ur haldist nánast alveg frá hruni, að
sumir stunda það hér um bil eins
reglulega og morgunleikfimina að
koma fram og segja að annað hrun
sé alveg að koma.“
Már bætir því þó við að taka verði
stöðugleika fram yfir sveiflur og það
sé skaðlegt ef t.d. ótti við að bóla sé
að blása út dragi úr áhuga almenn-
ings og fjárfesta á hlutabréfakaup-
um. „Það þýðir að fyrirtæki geta átt
erfitt um vik með að fjármagna
starfsemi sína með útgáfu hluta-
bréfa og hafa úr fáum öðrum kost-
um að velja en skuldabréfaútgáfu.“
Taugaveiklun getur
verið góð í hófi
Morgunblaðið/Kristinn
Óviss Veiking krónunnar í haust virðist ekki endurspegla ástandið í hag-
kerfinu og skýrist mögulega af trekktum taugum frekar en staðreyndum.
 Vísbendingar um að heimilin séu að hamstra gjaldeyri
Ásgeir
Jónsson
Stefán Broddi
Guðjónson
Már Wolfgang
Mixa
Wang Yi, utanríkisráðherra
Kína, segir að viðræður þjóðar-
leiðtoganna tveggja hafi ein-
kennst af einlægni og vinskap:
„Kína er reiðubúið að auka inn-
flutning í samræmi við þarfir
innanlandsmarkaðar og þarfir
almennings, þar með talið að
flytja inn meira af söluhæfum
vörum frá Bandaríkjunum svo að
megi jafnt og þétt draga úr því
ójafnvægi sem er á viðskiptum á
milli þjóðanna,“ sagði hann og
bætti við að stefnt væri að því að
setja aukinn kraft í viðræður
sem miða eiga að því að gagn-
kvæm hækkun tolla á þessu ári
gangi til baka.
Fjárfestar höfðu beðið með
hjartað í buxunum eftir tíðindum
af fundi forsetanna og má reikna
með jákvæðum viðbrögðum þeg-
ar markaðir verða opnaðir á
mánudag. FT bendir þó á að
Buenos Aires-samkomulagið
leggi aðeins línurnar fyrir frek-
ari samningaviðræður á komandi
mánuðum þar sem fulltrúar þjóð-
anna munu útfæra ákvæði samn-
ingsins í smáatriðum. ai@mbl.is
Samkomulag náðist á laugardag
á milli Donalds Trumps Banda-
ríkjaforseta og Xis Jinpings
Kínaforseta um að Bandaríkin
hækki ekki enn frekar tolla á
varning sem fluttur er inn frá
Kína. Í staðinn mun Kína auka
innflutning á bandarískum iðn-
aðar-, orku- og landbúnaðar-
vörum.
Hefur Kína 90 daga til að full-
nægja skilyrðum samkomulags-
ins en að öðrum kosti munu
bandarísk stjórnvöld hækka tolla
á 200 milljarða dala virði af kín-
verskum varningi úr 10% upp í
25%.
Trump og Xi sóttu samkomu
leiðtoga G20-ríkjanna í Buenos
Aires um helgina og notuðu
tækifærið til að eiga saman
kvöldverðarfund og reyna að
leysa úr deilum landanna. Að
sögn Reuters sammæltust þeir
um að hefja strax samninga-
viðræður um breyttar reglur og
vinnubrögð hvað varðar m.a.
verndun hugverkaréttinda og
gagnastuld og afnám tæknilegra
viðskiptahindrana.
Semja um vopna-
hlé í tollastríði
 Kína mun auka innflutning á banda-
rískum varningi og Trump mun bíða
með fyrirhugaða hækkun tolla
AFP
Samtal Frá kvöldverðarfundi Xis Jinpings og Donalds Trumps. Buenos
Aires-samkomulagið verður útfært nánar á komandi mánuðum.
Atvinna