Morgunblaðið - 03.12.2018, Síða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 3. DESEMBER 2018
Fullveldi fagnað Laugardaginn 1. desember síðastliðinn fögnuðu Íslendingar því að öld var liðin frá því að Ísland varð fullvalda ríki. Mátti sjá íslenska fánann víða í mannhafinu á Austurvelli.
Kristinn Magnússon
Mikil framtíðar-
tækifæri liggja í sjálf-
bærri þróun og um-
hverfismálum á
Íslandi þar sem nátt-
úruauðlindir Íslands
eru einstakar og fjöl-
breyttar og verðmæti
þeirra munu aukast
verulega horft til
næstu áratuga. Að
mörgu leyti er furðu-
legt að Ísland sé ekki skuldlaust
og í kjörstöðu meðal ríkja ef horft
er til mikilla verðmæta í náttúru-
auðlindum og hæfileikaríku fólki á
mörgum sviðum. Dýr yfirbygging
opinbers rekstrar og stjórnkerfis
og slæm meðferð almannafjár hef-
ur leitt til þess að Ísland er ekki í
kjörstöðu. Á næstu árum mun Ís-
land með metnaðarfullri efnahags-
stefnu sem tekur tilliti til um-
hverfismála, náttúruverndar og
skynsamlegrar nýtingar á auðlind-
um landsins skapa mörg fram-
tíðartækifæri í verðmætasköpun.
Fullveldi landsins og kraftur frum-
herjanna hefur komið Íslandi í
fremstu röð og tækifæri framtíðar-
innar eru í raun mikil ef vel er
haldið á spöðunum. Ísland getur
tekið forystu í þessum málaflokki.
Með sjálfbærni ætti Ísland auð-
veldlega að geta náð hámarks-
árangri í rekstri opinberra aðila og
fyrirtækja á einka-
markaði. Erlendis er
algengt að fjárfestar
og fjárfestingaraðilar
hafi vegvísi til leið-
sagnar við fjárfest-
ingar þar sem sjálf-
bærni er skoðuð m.t.t.
til kostgæfni. Sjálf-
bærni, stafrænar
lausnir og gildismat
eru þeir þættir sem
munu hafa mest áhrif
á fyrirtækjarekstur
og opinberan rekstur
á næstu áratugum. Stafræn tækni,
gervigreind og gildismat eru að
breyta viðskiptamódelum fyrir-
tækjareksturs og lifnaðarháttum
fólks um allan heim. Fyrirtækja-
rekstur sem á ábyrgan hátt skapar
verðmæti til langs tíma með sjálf-
bærum vexti, viðskiptaþróun og
hagnaðarmöguleikum eykur líkur
á að ná langtímamarkmiðum
sínum.
Fyrirtæki sem starfa á ábyrgan
og siðferðilegan hátt eiga meiri
möguleika á að bjóða vöru eða
þjónustu sem mætir eftirspurn
viðskiptavina. Sjálfbærni í rekstri
er verðmætasköpun til hluthafa og
þjóðfélagsins í heild með jákvæð-
um hætti. Gildismat fyrirtækja
hefur mikil áhrif á hversu vel tekst
til við að innleiða sjálfbærni í við-
skiptamódel sem getur náð há-
marksárangri. Alþjóðleg fyrirtæki
sem ná mestum árangri leggja
mikla áherslu á góða stjórnar-
hætti, viðskiptahætti og sjálfbærni
með efnahagslegan árangur sem
mælikvarða. Fjárfestingarfyrir-
tæki og fjárfestar um allan heim
leggja mat á fjárfestingavalkosti
með áherslu á sjálfbærni og
umhverfismál til aukinnar verð-
mætasköpunar.
100 ára fullveldisafmæli og at-
lagan að auðlindum landsins
Ísland varð frjálst og fullvalda
ríki 1. desember 1918. Þetta er
einn merkasti áfanginn í sjálf-
stæðisbaráttu landsins, sem hafði
þá staðið í nær eina öld. Mikilvæg-
asta hagsmunamál Íslands á nú-
verandi öld er að gæta hagsmuna
einstakra náttúruauðlinda landsins
sem eru t.a.m. ómenguð fiski-
auðlind, hreinar og ómengaðar
landbúnaðarafurðir, hreint vatn,
heitt vatn, endurnýjanlegir orku-
gjafar, auðlindir í náttúru Íslands,
fossar, ómengaðar laxveiðiár,
hreint loft, gjöfular jarðir o.s.frv.
Atlaga erlendra aðila að eignarétti
Íslands og Íslendinga mun aukast
jafnt og þétt á næstu árum og
þess vegna er mikilvægt að Ísland
tryggi eignarétt sinn þar sem
verðmætasköpun á eftir að aukast
verulega. Mikilvægt er að tryggja
rétt Íslands og gæta hagsmuna Ís-
lendinga til fulls í allri samninga-
gerð þar sem atlagan að náttúru-
auðlindum Íslands mun aðeins
aukast. Alþjóðleg stórfyrirtæki
leggja nú meiri áherslu í stefnu-
mörkun sinni að auka hagnað sinn
með því að leita leiða sem lág-
marka slæm áhrif á umhverfi
jarðarinnar. Í ljósi þess munu þau
horfa til Íslands sem getur tekið
forystu á alþjóðlegum vettvangi í
umhverfis- og náttúruverndar-
málum. Í ljósi þess er mikilvægt
að Ísland hrindi atlögu erlendra
aðila sem vilja eingöngu horfa til
skemmri tíma og skyndigróða.
Framúrskarandi alþjóðleg fyrir-
tæki sem urðu til í íslensku um-
hverfi fyrir rúmlega 30-40 árum
eins og t.a.m. Marel á rannsóknar-
stofu í Háskóla Íslands 1983, Öss-
ur í bílskúr í Kópavogi 1974 og
Samherji á Akureyri 1983 hafa náð
framúrskarandi árangri á alþjóð-
legum mörkuðum. Þessi fyrirtæki
urðu til í íslensku umhverfi og
hafa þróast í að verða öflugustu
útflutningsfyrirtæki landsins á al-
þjóðlegum mörkuðum. Mikilvægt
er að stofnendur og eigendur
fyrirtækjanna og leiðtogar þeirra
gleymi aldrei uppruna sínum og úr
hvaða jarðvegi þau komu. Verð-
mætasköpun fyrirtækjanna varð til
á Íslandi vegna lausna sem tengj-
ast náttúruauðlindum landsins og
framúrskarandi hæfileikaríkum
einstaklingum sem veittu fyrir-
tækjunum forystu. Sú gæfuríka
ákvörðun var tekin árið 1969 af að-
ilum vinnumarkaðarins að setja á
stofn lífeyrissjóði sem byggðust á
skylduaðild og fullri sjóðsöfnun.
Íslenskir lífeyrissjóðir hafa á þess-
um tæpu 50 árum verið mikilvægir
fjárfestar við uppbyggingu ís-
lenskra fyrirtækja og atvinnulífs.
Íslenskir lífeyrissjóðir eru klárlega
ein af mikilvægustu auðlindum Ís-
lands og munu gegna mikilvægu
hlutverki í atvinnu- og verðmæta-
sköpun Íslands horft til langrar
framtíðar. Í þessu ljósi þurfa
stjórnmálamenn og embættismenn
landsins að gæta hagsmuna Ís-
lands þegar verðmætasköpun sem
byggist á náttúruauðlindum lands-
ins er til umræðu. Stjórnmála-
menn og embættismenn þurfa að
sjá skóginn fyrir trjám þegar
horfa þarf til mjög langs tíma.
Eftir Albert Þór
Jónsson » Verðmætasköpun
fyrirtækjanna varð
til á Íslandi vegna
lausna sem tengjast
náttúruauðlindum
landsins og framúrskar-
andi hæfileikaríkum
einstaklingum sem
veittu fyrirtækjunum
forystu. Albert Þór Jónsson
Höfundur er viðskiptafræðingur með
MCF í fjármálum fyrirtækja og 30
ára starfsreynslu á fjármálamarkaði.
albertj@simnet.is
Sjálfbærni er framtíðartækifæri í verðmætasköpun