Morgunblaðið - 18.12.2018, Síða 6

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Byggingarvísitalan hefur hækkað um
tæp 4% á síðustu 12 mánuðum.
Ingólfur Bender, aðalhagfræðing-
ur Samtaka iðnaðarins, segir horfur á
að hún hækki frekar á næsta ári.
„Gengisáhrifin á vísitöluna eru um-
talsverð. Stór hluti af byggingar-
kostnaðinum er innflutt hráefni.
Okkur reiknast til að þessi innflutti
kostnaður losi um fjórðung af vísitöl-
unni. Þá er horft til beinna og óbeinna
áhrifa. Krónan hefur lækkað umtals-
vert frá því síðastliðið haust. Sú lækk-
un mun birtast í hækkunum á vísitöl-
unni að mestu á 4-6 mánuðum en að
fullu á lengri tíma. Nákvæmlega
hversu hratt þetta gerist fer eftir
veltuhraða birgða. Hann hefur hins
vegar verið hraður undanfarið en
menn hafa verið að byggja nokkuð
mikið síðustu misseri. Áhrifin af
lækkun krónunnar frá því í haust eru
hins vegar ekki komin að fullu fram í
vísitölunni.“
Óvissa um launaþróun
Þá sé launaliðurinn á uppleið.
„Vísitalan er að stærstum hluta
launaliður. Launahækkanir koma því
beint inn til hækkunar. Það veltur á
niðurstöðum komandi kjarasamninga
hvað kemur út úr því en þar er tals-
verð óvissa,“ segir Ingólfur sem telur
aðra liði, þ.e. innlent byggingarefni,
ekki munu vega á móti þessu tvennu,
genginu og launum. Launahækkanir
hafi enda líka áhrif á innlendan kostn-
að. Vegna hækkandi byggingarkostn-
aðar muni arðsemin af íbúðabygging-
um að óbreyttu minnka.
„Undanfarið hefur verið byggt tals-
vert meira af íbúðum en var gert
fyrstu ár uppsveiflunnar. Það kemur
m.a. til af því að það er bil milli bygg-
ingarkostnaðar og íbúðaverðs. Það er
eitthvað upp úr því að hafa að byggja.
Það skilar sér í því að fleiri eru til-
búnir að byggja. Það er önnur staða
en í upphafi uppsveiflunnar, þegar fá-
ir vildu byggja, enda var byggingar-
kostnaður yfir markaðsverði. Það
hefur snúist við. Nú er byggingar-
kostnaður að hækka töluvert ört,
samtímis því sem það hægir á hækk-
un íbúðarhúsnæðis. Það er að draga
saman með þessum stærðum sem
hefur áhrif á hvatann,“ segir Ingólfur.
Með því sé áhættan í fjárfestingum í
byggingarframkvæmdum að aukast.
Það geti aftur dregið úr fjárfesting-
um, m.a. í íbúðum.
Jón Helgi Guðmundsson, forstjóri
Norvik, segir gengið hafa mikil áhrif á
byggingarkostnað. Því séu horfur á
að byggingarkostnaður muni aukast
vegna veikingar krónunnar.
„Það sem hefur drifið verðhækk-
anir í byggingariðnaði síðustu miss-
erin er innlendi kostnaðurinn. Vinnu-
liðurinn og innlent byggingarefni
hafa hækkað töluvert. Ég þekki ekki
einstaka undirliði en geri ráð fyrir að
verð á steypu hafi hækkað nokkuð
mikið. Hins vegar hefur innflutt
byggingarefni fylgt dálítið á eftir,“
segir Jón Helgi og bendir svo á annan
undirlið byggingarvísitölunnar, nánar
tiltekið undirliðinn innflutt efni. Sá
undirliður sé á svipuðum slóðum og í
árslok 2016.
Hefur áhrif á innfluttar vörur
Aðrir undirliðir hafi hins vegar
hækkað á tímabilinu. Vegna veiking-
ar krónu megi vænta þess að undir-
liðurinn innflutt efni muni hækka.
„Það er ljóst að gengið mun koma
inn í þessar tölur. Það er enda alltaf
seinkun í áhrifum gengisins. Þá hefur
verið verðbólga erlendis. Verð á
timbri og timburtengdum vörum
hækkaði til dæmis í fyrra. Nefna
mætti fleiri byggingarvörur. Það var
mikið byggt í Evrópu og eftirspurn
frá Kína þrýsti á verð. Styrking krónu
hefur haldið þessu niðri, þar til nú á
þessu ári,“ segir Jón Helgi sem telur
ýmsar leiðir færar til að lækka bygg-
ingarkostnað.
Áhersla á þéttingu byggðar auki
kostnað við byggingar, m.a. vegna
lengri framkvæmdatíma og meiri
launakostnaðar. Ódýrara sé að
byggja í úthverfum. Með því að auka
framleiðni og stytta byggingartíma
geti það dragið úr launakostnaði. Þá
geti notkun timburs spornað gegn
frekari hækkunum á byggingar-
kostnaði og losun gróðurhúsaloftteg-
unda. „Kolefnissporið er jákvætt í
timbri en lakara í steypu, stáli og öðru
byggingarefni,“ segir Jón Helgi.
Byggingarkostnaður er á uppleið
 Aukinn launakostnaður og veiking krónunnar þrýstir á kostnað  Meiri hækkun er spáð á næsta ári
Byggingar-
vísitala
2010-2018
Í nóvember
ár hvert
Jan. 2010=100
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Heimild:
Hagstofa
Íslands
141,0
130
120
110
100
3,8% árleg hækkun frá nóv. 2016
Vísitölur fyrir byggingariðnað
110
108
106
104
102
100
98
96
94
92
nóv. ’16 mars ’17 júlí ’17 nóv. ’17 mars ’18 júlí ’18 nóv. ’18
Heimild: Hagstofa Íslands
Heimild: Hagstofa Íslands
Byggingarvísitala
Vélar, flutningur
og orkunotkun
Nóvember 2016=100
Vinna
Innflutt efni
Innlent efni
Ingólfur
Bender
Jón Helgi
Guðmundsson
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 2018
Reykjavík • Hallarmúla 2 • 563 6900 | Akureyri • Undirhlíð 2 • 430 6900
27” SKJÁR
BenQ GW2780 IPS FHD skjár
29.990
ALLA DAGATIL JÓLA
OPIÐ10-19
VERÐ ÁÐ
UR
39.990
JÓLA
TILBOÐ
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Fulltrúar Þjóðminjasafns Íslands
munu næstkomandi fimmtudag af-
henda Háskóla Íslands húsið Set-
berg, sem stendur skammt norðan
við aðalbyggingu HÍ, aftur til af-
nota, en þar hafa aðalskrifstofur
safnsins verið undanfarin ár. Á veg-
um HÍ verður húsið nýtt fyrir
margvíslegt þróunarstarf í kennslu-
háttum.
Byggingin sem um ræðir hýsti
upphaflega svonefnt atvinnudeild-
arhús HÍ. Það var reist 1937 og var
vettvangur rannsókna tengdra land-
búnaði, sjávarútvegi og iðnaði svo
og efnafræðináms læknanema. Um
1970 var starfsemi jarðfræðideildar
háskólans flutt í húsið og var hún
þar fram yfir aldamót en fór þá í
Öskju, hús náttúruvísindasviðs í
Vatnsmýrinni.
Þétta raðir og lækka kostnað
Árið 2007 fékk Þjóðminjasafn
Íslands húsið, sem er um 1.100 fer-
metrar að flatarmáli, til afnota og
þar hafa verið skrifstofur yfirstjórn-
ar þess og ýmis rannsóknaraðstaða.
Að sögn Margrétar Hallgríms-
dóttur þjóðminjavarðar hefur margt
breyst í starfseminni á þeim rúma
áratug sem síðan er liðinn. Þar ber
hæst að árið 2016 var tekið í notkun
hús sem safnið hefur og er við
Tjarnarvelli í Hafnarfirði. Þar er
aðstaða til varðveislu og forvörslu
minja og gripa, rannsóknastofur,
kennslustofur og aðstaða fyrir
fræðimenn og fleira.
„Með aðstöðunni sem við höf-
um á Tjarnarvöllum nú getum við
þétt raðirnar, fækkað starfsstöðvum
og lækkað húsnæðiskostnað. Að láta
Setberg frá okkur sparar 15 millj-
ónir króna á ári, fjármuni sem við
höldum áfram og getum nýtt til al-
mennrar starfsemi safnsins. Hag-
ræðið er því mikið. Allt þurfti þetta
samþykki mennta- og menningar-
málaráðuneytisis, en ráðherrann
reyndist okkur og háskólanum
haukur í horni í þessu máli. Þetta
skref tökum við sömuleiðis vegna
þeirrar nánu samvinnu sem er milli
stofnana, en Þjóðminjasafnið hefur
verið háskólastofnun með sjálf-
stæðan fjárhag frá árinu 2013,“ seg-
ir Margrét Hallgrímsdóttir.
Nýjungar í háskólakennslu
Með breytingunni sem nú verð-
ur er starfsemi Þjóðminjasafnsins á
fjórum stöðum; á Tjarnarvöllum og
við Vesturvör í Kópavogi, þar sem
eru geymslur og ljósmyndasafn. Þá
tilheyrir Safnahúsið við Hverfisgötu
Þjóðminjasafninu, en grunnsýning
er í safnahúsinu við Suðurgötu í
Reykjavík. Þangað voru skrifstofur
safnsins fluttar úr Setbergi nú í
haust og eru í turni hússins, sem
hefur verið lítið notaður til þessa.
Að sögn Jóns Atla Benedikts-
sonar, rektors Háskóla Íslands, er
ætlunin að í Setbergi verði á vegum
skólans aðstaða fyrir kennara til að
kynna að sér nýjungar í háskóla-
kennslu og vinna saman að þróun-
arverkefnum. Í Setbergi verða m.a.
kennslustofur, hannaðar fyrir nú-
tímakennsluhætti, auk funda-
aðstöðu. Einnig verður þarna í boði
aðstoð fyrir kennara við að ná tök-
um á nýju námsumsjónarkerfi sem
tekið verður upp við skólann á
næsta ári. Sömuleiðis verður í hús-
inu aðstaða til að fræðast um og
setja á rafræn próf, en slík taka
annað yfir í skólanum innan tíðar.
Þá verður upptökuver í Setbergi
sem nýtast mun við gerð fjar-
kennsluefnis og opinna netnám-
skeiða.
Háskólinn fær Setberg
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Setberg Hús margra hlutverka sem var reist fyrir rúmum 80 árum.
 Þrengt að Þjóðminjasafninu  Gamla jarðfræðihúsinu
skilað aftur til HÍ  Verður miðstöð kennslu og nýjunga
Samráðshópur Hafrannsókna-
stofnunar og útgerða uppsjávar-
skipa hittist á fundi í vikulokin þar
sem m.a. verður rætt um framhald
loðnumælinga í janúar. Heimaey
VE lauk sínum leiðangri á sunnu-
dag, en ekki varð vart við loðnu
fyrir norðaustan land, en í viku-
löngum túr í samvinnu Hafrann-
sóknastofnunar og útgerða upp-
sjávarskipa var áhersla lögð á að
kanna svæðið austan við Kolbeins-
eyjarhrygg.
Að því loknu var var farið vestur
með landgrunnskantinum, en síðan
í haust hafa fregnir borist af loðnu
á Vestfjarðamiðum. Þorsteinn Sig-
urðsson, sviðsstjóri uppsjávarsviðs
hjá Hafrannsóknastofnun, segir að
það sé hefðbundið að loðna sé á
því svæði á
þessum árs-
tíma. Þarna
hafi verið eldri
og yngri loðna
í bland og verið
sé að vinna úr
gögnum.
Hins vegar
hafi niðurstöð-
ur úr þessum
leiðangri ekki
áhrif á forsendur um veiðikvóta í
vetur því leiðangurinn var fyrst og
fremst hugsaður til að afla upplýs-
inga um dreifingu loðnunnar og
mun nýtast við skipulag frekari
rannsókna í janúar. Farið verður
yfir þessar niðurstöður á samráðs-
fundinum. aij@mbl.is
Ræða skipulag
loðnurannsókna
Loðnuhrogn
Verðmæt afurð.