Morgunblaðið - Sunnudagur - 02.12.2018, Blaðsíða 17

2.12. 2018 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17
Evrópusambandinu á stefnuskrá sinni og að því
leyti henti núverandi stjórnarsamstarf VG bet-
ur en það síðasta með Samfylkingunni, þegar
flokkurinn þurfti, þvert á geð sitt og vilja, að
greiða fyrir aðildarumsókn.
Önnur áberandi átakalína í stjórnmálum á
heimsvísu er þjóðernisstefna andspænis
alþjóðastefnu. Hér heima hefur ekki farið mikið
fyrir þeirri rimmu enda segir Stefanía stutt á
milli flokka hvað þetta varðar og allir ættu að
geta unnið saman.
Stjórnarflokkarnir þrír hafa djúpar rætur í
íslensku samfélagi og heyrst hefur að samstarf
þeirra sé bandalag um óbreytt kerfi, ekki síst
þegar kemur að grunnstoðum eins og sjávar-
útvegi og landbúnaði. „Það er alveg rétt, gömlu
gildin eru varin í þessu samstarfi. Hvort maður
svo kallar það afturhald eða jafnrétti er önnur
saga,“ segir Birgir. „Ég bý á Akureyri og heyri
á fólki hér að því hugnast þessar áherslur og
held raunar að almenn jákvæðni ríki í garð
ríkisstjórnarinnar á landsbyggðinni hvað þetta
varðar.“
Gamlir gegn nýjum?
Að dómi Birgis er erfitt að meta hvort víglínan í
íslenskum stjórnmálum hafi þokast til vegna
núverandi stjórnarmynsturs. Að hluta til sé
hægt að stilla upp gamla fjórflokknum gegn
nýju flokkunum en það skekki þó myndina að
einn af gömlu flokkunum, Samfylkingin, er í
stjórnarandstöðu og hefur verið að endurskil-
greina sig að undanförnu. Þá megi með gildum
rökum halda því fram að einn nýju flokkanna,
Miðflokkurinn, sé í eðli sínu íhaldssamari en
allir stjórnarflokkarnir.
Stefanía er þeirrar skoðunar að um þessar
mundir sé VG frekar að keppa um hylli kjós-
enda við hinn nýstofnaða Sósíalistaflokk en
Samfylkinguna. Sósíalistar hafi náð góðum ár-
angri í borgarstjórnarkosningunum síðasta vor
og fengið mann kjörinn. Þá sé flokkurinn aug-
ljóslega kominn með ítök innan verkalýðs-
hreyfingarinnar og nefnir hún formannskjör
Sólveigar Önnu Jónsdóttur í Eflingu í því sam-
bandi.
„Annars er merkilegt að Samfylkingin hefur
ekki bætt eins miklu fylgi við sig í könnunum
og maður hefði getað átt von á vegna stjórnar-
þátttöku VG. Það helgast mögulega af því að
flokkurinn er að bítast um fylgi við Viðreisn,“
segir Stefanía.
Atvinnumenn í brúarsmíði
Birgir og Stefanía eru bæði þeirrar skoðunar
að Framsóknarflokkurinn skipti miklu máli í
stjórnarsamstarfinu. „Eins og ég kom inn á áð-
an þá eru framsóknarmenn atvinnumenn í
málamiðlunum og brúarsmíði. Það skiptir klár-
lega máli að þeir eigi aðild að þessari rík-
isstjórn,“ segir Birgir.
Stefanía bendir á, að Framsóknarflokkurinn
hafi mikla reynslu af samstarfi við Sjálfstæð-
isflokkinn og eftir að Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson ásamt hans fólki gekk úr flokknum og
stofnaði Miðflokkinn standi Framsókn nær VG
en áður.
Það er gömul saga og ný að persónur helstu
gerenda á hinu pólitíska sviði skipti máli þegar
kemur að stjórnarsamstarfi. „Það er mikilvægt
að gott sé á milli manna og að þeir geti talað
saman opinskátt og verið hreinskiptnir. Auð-
vitað hafa formenn stjórnarflokkanna tekist á
gegnum árin en ekki er annað að sjá en að
traust ríki á milli þeirra sem skiptir öllu máli í
svona samstarfi. Þau virðast ná vel saman. Þess
utan eru þau öll orðin frekar reynslumikil í
pólitík og uppalin í flokksstofnunum með fast
skipulag og það er aldrei verra; þá minnka
nefnilega líkurnar á því að fólk rjúki upp til
handa og fóta af litlu tilefni,“ segir Birgir.
Stefanía tekur í sama streng. „Flest af þessu
fólki hefur þekkst í nokkurn tíma og dýnamíkin
innan stjórnarinnar virðist vera ágæt þrátt
fyrir að formennirnir komi úr ólíkum áttum,“
segir hún.
Stefaníu þykir verkstjórn Katrínar hafa
gengið ágætlega en hún virðist til að mynda
vera flink að lempa mál. Nefnir hún stjórnar-
skrármálið í því sambandi. „Píratar gerðu það
mál sem kunnugt er að ágreiningi eftir að þver-
pólitísk samstaða hafði náðst um tilteknar
breytingar í stjórnarskrárnefndinni árið 2016,
töluðu um bútasaum og fleira, en Katrín hefur
brugðist ágætlega við með því að setja málið í
samráðsferli. Það er ljóst að Katrín nýtur mik-
illar virðingar, ekki bara í eigin flokki, heldur
almennt í samfélaginu.“
Mikið og verðugt verkefni
En eru einhver ljón á veginum þegar reykurinn
af fyrsta afmæliskertinu verður sestur?
„Kjaraviðræðurnar sem nú standa fyrir dyr-
um munu reyna á stjórnina. Á því leikur ekki
nokkur vafi,“ segir Birgir. „Það er auðvitað
ekki hægt að kalla þessa stjórn vinstristjórn en
þegar vinstriflokkar, Alþýðubandalagið, hafa
verið við völd hafa þær stjórnir oftar en ekki
sprungið vegna efnahags- eða kjaramála. Það
gerðist 1956, 1971, 1978 og 1979. Núna erum
við að sigla inn í vetur þar sem ríkisstjórnin
þarf að vera í lykilhlutverki gagnvart atvinnu-
rekendum og vekalýðsfélögunum. Hvað eru
menn tilbúnir að ganga langt, þegar kemur að
því að miðla málum? Þarna má segja að reyna
muni á ólíka hugmyndafræði flokkanna, órói
gæti komið upp í baklandinu á alla kanta. Að
því sögðu þá hef ég á tilfinningunni að styttra
sé á milli manna en margur heldur og fyrir vik-
ið geti þeir komið sér saman um lausn.“
Að mati Birgis lítur út fyrir að ríkisstjórnin
geri sér grein fyrir ábyrgð sinni í þessum efn-
um enda hafi hún snemma byrjað að eiga sam-
töl við aðila vinnumarkaðarins og búi að því nú,
þegar mest á reynir.
Stefanía er sammála því að kjarasamning-
arnir verði mikið og verðugt verkefni fyrir
ríkisstjórnina; hún hafi þó haldið rétt á spil-
unum fram að þessu með því að hefja samtöl
snemma við aðila vinnumarkaðarins til að
kanna hvernig landið liggur. „Síðan er að vísu
komin ný forysta á marga pósta í verkalýðs-
hreyfingunni og ljóst að kröfurnar verða miklar
á ríkið. Það er því erfitt að segja hver niður-
staðan verður, jafnvel þótt ríkisstjórnin hafi
gefið í skyn að hún hafi vilja til að koma til móts
við kröfur verkalýðshreyfingarinnar. Það er
ekki spennandi valkostur fyrir neina ríkisstjórn
að setja verðbólgu af stað og ógna stöðugleika í
samfélaginu. Miklir hagsmunir munu togast á í
þessum viðræðum og hver verður prísinn?“
Kemur eitthvað við kjarnann?
Eins og við þekkjum er vika langur tími í
pólitík, hvað þá mánuður eða ár. Landslagið
getur verið fljótt að breytast og erfiðleikar
knúið dyra með litlum sem engum fyrirvara.
„Enginn veit hvað verður og fari að gefa á
bátinn hjá stjórninni gæti orðið ólga í grasrót
flokkanna þriggja,“ segir Stefanía. „Það á ekki
síst við um VG; maður hefur á tilfinningunni að
þolinmæðin yrði minnst á þeim bænum lenti
stjórnin í erfiðum málum. Það fer þó vitaskuld
eftir eðli vandans en gerist eitthvað sem kemur
við kjarna VG gæti snurða hlaupið á þráðinn.
Grasrótin gæti við einhverjar aðstæður metið
það svo að fórnarkostnaðurinn af þessu sam-
starfi væri of mikill; flokkurinn væri að færa sig
of langt til hægri. Það er þó erfitt að segja hvað
það gæti orðið.“
Morgunblaðið/Eggert
Líftími ríkisstjórna
Önnur ríkisstjórn Geirs H. Haarde
Frá 24. maí 2007 til 26. janúar 2009
1 ár, 8 mánuðir og 2 dagar
613 dagar
Fyrsta ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur
Frá 1. febrúar 2009 til 10. maí 2009
98 dagar
3 mánuðir og 9 dagar
Önnur ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur
Frá 10. maí 2009 til 26. apríl 2013
1.447 dagar
3 ár, 11 mánuðir og 16 dagar
Ríkisstjórn Sigurðar Inga Jóhannssonar
Frá 7. apríl 2016 til 11. janúar 2017
279 dagar
9 mánuðir og 4 dagar
Ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar
Frá 11. janúar 2017 til 30. nóvember 2017
323 dagar
10 mánuðir og 19 dagar
Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur
Frá 30. nóvember 2017
367 dagar
1 ár og 2 dagar
1.050 dagar
2 ár, 10 mánuðir og 15 dagar
Ríkisstjórn Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar
Frá 23. maí 2013 til 7. apríl 2016
’ Það er alveg rétt, gömlugildin eru varin í þessusamstarfi. Hvort maður svokallar það afturhald eða
jafnrétti er önnur saga.