Morgunblaðið - 22.01.2019, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. JANÚAR 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Seint verðurþví haldiðfram að
May, forsætisráð-
herra Breta, hafi
haldið af festu og
öryggi á sínum
málstað gagnvart
valdblokkum ESB í Brussel.
Við bætist að forsætisráð-
herranum virðist ómögulegt að
leggja mat á stöðuna heima
fyrir. Það sést best á því að hún
gerði samning við ESB, sem
hún sagði að væri í senn eini
samningurinn sem fáanlegur
væri og jafnframt besti samn-
ingurinn sem hægt væri að ná.
Eins og Corbyn, leiðtogi
Verkamannaflokksins, benti á
þá fólst í fullyrðingu um að ein-
ungis einn samningur fengist
við Brussel að þá hlyti sá um
leið að vera besti (eða versti)
samningur sem fáanlegur væri!
En hefði það átt að felast í orð-
um ráðherrans að þessi eini
samningur væri jafnframt
mjög góður samningur, þá
sýndi framhaldið að forsætis-
ráðherrann skynjaði hvorki
vilja stjórnarandstöðu né síns
eigin flokks því að þingmenn
felldu hann með 230 atkvæða
meirihluta, sem er fordæma-
laus hrakför þegar forsætis-
ráðherra meirihlutastjórnar á í
hlut.
En löngum hefur verið bent
á „að engum sé alls varnað“ og
þá gildir það sama og um samn-
inginn eina, að Theresu May sé
ekki alls varnað. Þeir sem vilja
eyðileggja niðurstöðu lands-
manna sem birtist í þjóðar-
atkvæðinu gera nú ýmsar kröf-
ur. Ekki eru þó allir í þeim hópi
samstiga um tvær þær helstu.
Önnur er sú að ekki skuli geng-
ið úr ESB nema staðfestur
samningur um fyrirkomulag
útgöngunnar liggi fyrir. Hin er
um það að efna skuli til nýs
þjóðaratkvæðis því nú liggi
fyrir upplýsingar um erfiðleika
útgöngunnar sem sáust ekki
svart á hvítu fyrr en útgöngu-
samningurinn var birtur. Þess-
ir aðilar láta eins og þeir muni
ekki hinn magnaða hræðslu-
áróður, sem margir þeirra tóku
þó þátt í í aðdraganda þjóðar-
atkvæðis. Þá var sá hryllingur-
inn sem verða myndi ef út-
ganga yrði samþykkt málaður
sterkum litum. May forsætis-
ráðherra bendir á að það myndi
taka tvö ár að undirbúa og efna
til slíkrar atkvæðagreiðslu.
Það sé þó hreint aukaatriði hjá
því skaðræði sem af hlytist fyr-
ir stjórnmálalegan trúverðug-
leika reyndi „elítan“ að mis-
nota vald sitt til að eyðileggja
niðurstöðu þjóðarinnar.
Fyrri tillagan sem nefnd var
um að ekki megi fara út nema
fyrir liggi stað-
festur útgöngu-
samningur þýðir
auðvitað að ESB í
Brussel er fært
neitunarvald um
það hvort Bretar
fylgi þjóðarvilj-
anum sem kom fram í atkvæð-
inu, sem allir leiðtogar landsins
höfðu heitið að standa við, hver
svo sem úrslitin yrðu.
Áróðursdeildir í Brussel og
Bretlandi hafa haldið því að al-
menningi að áhættan af því að
Bretar skerist úr leik í ESB
liggi öll hjá þeim. Eftir í sam-
starfinu verði 27 þjóðir sem
Bretar þurfi að fara bónarleið
til um viðskipti og samstarf.
Þessi uppsetning var fyrirsján-
leg en er villandi. Á þetta bend-
ir Gunnar Rögnvaldsson í pistli
sínum. Það, að Bretar yfirgefi
ESB, þýðir í íbúafjölda talið að:
„Malta
Lúxemborg
Kýpur
Eistland
Lettland
Slóvenía
Litháen
Króatía
Írland
Slóvakía
Finnland
Danmörk
Búlgaría
Austurríki
Ungverjaland, plús einn
þriðji hluti Svía“ myndu yfir-
gefa ESB samtímis. Það er
meira en helmingur þeirra
þjóða sem eftir sitja við brott-
för Stóra-Bretlands. Og sé
horft til stærðar hagkerfisins
samsvarar brottför Bretlands
því að öll hagkerfi eftirfarandi
19 landa Evrópusambandsins
yfirgæfu það á einu bretti:
„Malta
Kýpur
Eistland
Lettland
Litháen
Slóvenía
Króatía
Búlgaría
Lúxemborg
Slóvakía
Ungverjaland
Grikkland
Rúmenía
Tékkland
Portúgal
Finnland
Danmörk
Írland
og Austurríki.“
Þetta eru auðvitað sláandi
myndir. Svo sláandi að þær
gera skiljanlega óboðlega
framkomu ESB gagnvart þjóð
sem vill ráða því sjálf hvort hún
fari eða veri áfram í þessu sam-
bandi, en þær afsaka hana
ekki.
Áfallið af brottför
Breta er meira en
látið er. Bætist Ítalía
við sem ekki er ólík-
legt er lítið eftir}
Óheilindi og undirróður
gefast illa
Í
gær lagði þingflokkur Pírata fram frum-
varp um nýja stjórnarskrá. Ein helsta
ástæðan fyrir því er óljós staða stjórn-
arskrármálsins í höndum núverandi
ríkisstjórnar.
Krafan um nýja stjórnarskrá var ein af helstu
kröfum búsáhaldabyltingarinnar árið 2009. Í
kjölfar hennar var ný stjórnarskrá samin af
þjóðinni á þjóðfundum og í samráðsferli stjórn-
lagaráðs. Þjóðin samþykkti í þjóðaratkvæða-
greiðslu árið 2012 að sú vinna skyldi verða
grundvöllurinn að nýrri stjórnarskrá. Nú rúm-
um sex árum seinna hefur lítið gerst.
Frumvarp Pírata er grundvallað á tillögu
stjórnlagaráðs en felur einnig í sér að tekið hef-
ur verið tillit til þeirra umsagna og álita sem
bárust við meðferð málsins á Alþingi ásamt
þeirri vinnu sem fram fór í kjölfarið. Frum-
varpið felur í sér rökrétt framhald af nýju stjórnar-
skránni eins og frá var horfið árið 2013. Með þessu móti
er staða málsins dregin skýrt fram.
Umræða um nýju stjórnarskrána fer yfirleitt fljótlega
í sama farið, deilur um útfærslur og orðalag einstakra
ákvæða og hvort uppi verði einhver lagaleg óvissa. Um-
ræðan er mikilvæg, en hún á ekki að standa í vegi fyrir
lýðræðinu. Þjóðin kaus. Niðurstaðan var að aukinn
meirihluti vildi nýja stjórnarskrá sem grundvallast á
frumvarpi stjórnlagaráðs. Það er staðan sem við búum
við og það eina sem breytir einhverju þar um er önnur
atkvæðagreiðsla.
Þingmenn bera skyldu til að bregðast við
niðurstöðum þjóðaratkvæðagreiðslunnar
vegna þess að valdið til að velja sér stjórn-
arskrá er hjá þjóðinni. Ríkisstjórnir hafa
síðastliðin ár beitt þjóðina málþófi með því
að festa stjórnarskrármálið í nefnd eða
neita því um afgreiðslu á þingi og með því
komið í veg fyrir frekari aðkomu þjóðar-
innar.
Það á ekki að þurfa að sannfæra neinn
um að þingið eigi að staðfesta breytingar á
stjórnarskránni. Þjóðin er búin að kjósa og
samþykkja það með auknum meirihluta.
Þinginu ber að fylgja vilja þjóðarinnar,
enda starfar það í umboði hennar. Því hefur
verið haldið uppi að skera verði úr um
ákveðin álitaefni á hinum pólitíska vett-
vangi fyrst en staðreyndin er sú að það hef-
ur þegar verið gert í þjóðaratkvæðagreiðslu. Nýja
stjórnarskráin getur aldrei orðið önnur en sú sem grund-
vallast á frumvarpi stjórnlagaráðs, enda er það sú sem
þjóðin kaus að skyldi liggja til grundvallar nýrri stjórn-
arskrá. Pólitískur ágreiningur um tiltekin úrlausnarefni
verður að víkja fyrir frumvarpi stjórnlagaráðs. Það þarf
pólitíska sátt til þess að breyta frumvarpinu en ekki til
þess að breyta stjórnarskránni. Sú sátt er komin frá
þjóðinni.
bjornlevi@althingi.is
Höfundur er þingmaður Pírata.
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Það er komin sátt í stjórnarskrármálinu
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Flótta- og farandfólk geturborið með sér heilsuvá tilþess lands sem förinni erheitið og það kann að verða
útsett fyrir nýjum áhættuþáttum á
leiðinni eða á áfangastað. Flutningur-
inn og reynslan af honum getur
breytt tíðni ákveðinna sjúkdóma,
gert hana annaðhvort betri eða verri
en í upprunalandinu. Eftir því sem
flótta- og farandfólk dvelur lengur á
áfangastað kann heilsan að líkjast
heilsu gestgjafanna.“
Segir frá þessu í nýrri skýrslu
sem Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
(WHO) hefur birt, en skýrslan, sem
tekur til heilsu flótta- og farandfólks,
nefnist Report on the health of refu-
gees and migrants in the WHO Euro-
pean Region.
Skýrsluhöfundar benda á að
slæmt heilbrigðiskerfi í uppruna-
landi, skortur á hreinum vistarverum
og mengað vatn, áður eða eftir að lagt
er af stað til nýrra heimkynna, auka
líkur á alls kyns sýkingum, þ.m.t.
sjúkdómum sem hægt er að koma í
veg fyrir með almennum bólusetn-
ingum. Vegna þessa segir
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
nauðsynlegt að verja þetta fólk fyrir
sjúkdómum, s.s. berklum, HIV og
lifrarbólgu.
Skortur á bólusetningum
Í skýrslunni er bent á að flótta-
og farandfólk sé almennt við góða
heilsu og eru því litlar líkur á því að
íbúar móttökuríkisins smitist af ein-
hverjum smitsjúkdómum vegna
komu þessa fólks til Evrópu. Skortur
á bólusetningum er hins vegar
áhyggjuefni að mati Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunarinnar.
„Af ýmsum ástæðum gæti flótta-
og farandfólk komið til Evrópu með
ókláraða eða truflaða bólusetninga-
skrá, sem gerir það um leið ber-
skjaldað fyrir sjúkdómum sem koma
má í veg fyrir með bólusetningum,“
segir í skýrslu WHO, en þetta gæti
einnig ógnað heilsu þeirra sem óbólu-
settir eru í móttökuríkinu.
„Börn eru um 25% flóttamanna
og farandfólks og eru þau sá hópur
sem er í mestri hættu á að fá sjúk-
dóma sem bólusett er fyrir þar sem
þau gætu hafa farið á mis við bólu-
setningar. Sem dæmi, börn sem
fluttust búferlum til Þýskalands voru
þrisvar sinnum líklegri til að vera
óbólusett fyrir mislingum en börn
móttökuríkisins,“ segir í skýrslu
WHO, en sambærilegar tölur eru
einnig yfir þau börn sem fluttu til
Ítalíu og Spánar.
Í skýrslunni er einnig bent á að
um 40% þeirra sem greinast með
HIV innan Evrópusambandsins eru
einstaklingar fæddir utan þess. Um-
talsverður hluti þeirra farand- og
flóttamanna sem greinast með HIV
eru aftur á móti sagðir hafa smitast í
móttökuríkinu. Á þetta einnig við um
þá sem koma frá ríkjum þar sem
HIV-smit er algengt meðal fólks.
Einnig ber mikið á þunglyndi og
kvíða meðal þessa hóps og er það
sagt tengjast tímafreku hælisferli,
atvinnuleysi og einangrun.
„Áfallastreituröskun virðist
vera útbreiddari meðal flóttamanna
og hælisleitenda en íbúa móttökurík-
isins. Reglulega er tilkynnt um dep-
urð og kvíða meðal flótta- og farand-
fólks í tímafreku hælisferli og lélegu
félagslegu umhverfi, s.s. atvinnuleysi
og einangrun,“ segir einnig í skýrslu
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunar.
Þá er þar einnig bent á að
áfengis- og fíkniefnaneysla meðal
þessa hóps er almennt mun minni en
meðal íbúa móttökuríkisins, einkum í
Norður-Evrópu.
WHO segir heilsuna
almennt vera góða
AFP
Bjargað Hópur flóttamanna sést hér um borð í bát sem fannst vélarvana við
strendur Líbíu um síðastliðna helgi. Fólkið var í kjölfarið flutt í gæsluskip.
Árið 2017 voru á heimsvísu 258
milljón manns sem bjuggu utan
síns heimalands. Á starfssvæði
WHO í Evrópu búa 920 milljónir
manna og um 10% þeirra eru
einstaklingar sem flutt höfðu
þangað frá heimalandinu.
„Fólksflutningar eru eitt af
því sem einkennir okkar tíma. Í
heimi nútímans, sem markast
af fjárhagslegum ójöfnuði, upp-
lýsingaflæði og góðum sam-
göngum, eru sífellt fleiri sem
flytjast búferlum í leit að
bættu lífi fyrir sig og fjölskyld-
una,“ segir Zsuzsanna Jakab,
yfirmaður svæðisskrifstofu
WHO í Evrópu, í formála skýrsl-
unnar.
Langflestir flytja til annars
lands í leit að atvinnu. Ofbeldi,
vopnuð átök, náttúruhamfarir
og brot á mannréttindum eru
einnig ástæða þess að fólk
flyst búferlum, að sögn Al-
þjóðaheilbrigðismálastofnunar.
258 milljónir
í öðru landi
FÓLKSFLUTNINGAR