Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.04.2019, Blaðsíða 10

Dráttarbrautin í Keflavík fléttaðist inn í rannsókn málsins. Sást Geirfinnur síðast þar?
Boris Quatram, dr. Gísli Guðjónsson réttarsálfræðingur og dr. John Pearse, sálfræðingur og fyrr-
verandi rannsóknarlögreglumaður hjá Scotland Yard, spá í spilin.
samsæriskenningum og um þær einar og sér
mætti í þessu tilviki gera margar myndir.“
Í myndinni ræðir Boris við Hauk Guðmunds-
son lögreglumann, sem rannsakaði málið í
Keflavík á sínum tíma. „Það var mjög almenni-
legt af Hauki að taka á móti mér á heimili sínu.
Mér hefur hins vegar frá upphafi þótt ákveðnar
þverstæður í hans frásögn og ég gekk mjög hart
að honum í samtalinu. Spurði hann meðal ann-
ars um það hvers vegna hann hefði farið með
eiginkonu Geirfinns í ferðalag til Ísraels eftir að
rannsókninni lauk. Ég átti alveg eins von á því
að hann myndi henda mér út fyrir að færa þetta
í tal; hvað vill þessi þýski bjáni upp á dekk? En
það gerðist ekki. Haukur var alveg svellkaldur.
Satt best að segja veit ég ekki hvað ég á að
halda; mögulega veit Haukur meira en hann
lætur uppi, mögulega ekki. Það er erfitt að átta
sig á því. En eins og ég segi, best er að halda sig
við staðreyndir.“
Boris er jafnframt hugsi yfir aðkomu Karls
Schütz að málinu. „Honum er lýst eins og þeim
sem valdið hefur. Aðkomumaður sem vissi allt
og kunni allt betur en heimamenn.“
– Hann hlýtur að hafa verið hálfpartinn eins
og geimvera í augum þeirra sem stóðu að rann-
sókninni hér á Íslandi?
„Algjörlega. Það er eins og menn hafi verið
hálfhræddir við hann og ekki þorað að rengja
hann á neinn hátt. Mér finnst eins og hann hafi
ekki verið fenginn til að leysa málið, heldur til
að loka því.“
Við þetta má bæta að aðstandendur heimild-
armyndarinnar hafa undir höndum gögn sem
benda til þess að Schütz hafi fengið allt að þre-
falt hærri laun fyrir störf sín en ráðuneytis-
stjórar á Íslandi á þessum tíma. Það hefur
væntanlega ekki dregið úr vigt hans.
Vildi einhver hlífa elskhuganum?
Einn er sá þráður sem Boris furðar sig á að ekki
hafi verið fylgt eftir við rannsókn málsins í upp-
hafi. „Í lögregluskýrslum kemur fram að eigin-
kona Geirfinns hafi haldið við annan mann þeg-
ar maður hennar hvarf. Þessi maður var aldrei
skoðaður sérstaklega og ekki tekin af honum
formleg skýrsla. Nú er ég ekki að halda því
fram að hann hafi vitað eitthvað um málið en
hefði ekki í ljósi aðstæðna verið ástæða til að yf-
irheyra hann vandlega? Mér segir svo hugur að
flestir lögreglumenn hefðu gert það, til að eyða
allri óvissu. Í svona málum eru elskhugar sjálf-
sögð slóð að fylgja. Var þetta gáleysi eða vildi
einhver halda hlífiskildi yfir þessum manni?“
Í lögregluskýrslu, sem Sunnudagsblaðið hef-
ur undir höndum, kemur meðal annars fram að
téður maður hafi komið heim til eiginkonu Geir-
finns sunnudagskvöldið 17. nóvember 1974 eftir
að Geirfinnur hafði farið á dansleik í Klúbbnum.
Mun hann hafa verið hjá henni til kl. 2 um nótt-
ina en þá var von á Geirfinni til baka. Þá mun
elskhuginn hafa farið heim til vinkonu eigin-
konu Geirfinns.
Geirfinnur hvarf 19. nóvember 1974.
Sjálfur stóðst Boris ekki mátið og fór að
grennslast fyrir um manninn. Kom þá í ljós að
hann hafði flutt af landi brott árið 1976 og ekki
snúið aftur. Hófst nú leit að manninum sem eftir
japl, jaml og fuður skilaði árangri. Hann fannst í
Þýskalandi. Af öllum löndum.
„Við þurftum að kafa djúpt til að hafa uppi á
þessum manni og fá staðfest að þetta væri í raun
og veru hann. Leitin var mjög spennandi. Það er
mikilvægt að skoða alla fleti og möguleika þegar
svona mikið er í húfi og fyrir vikið mátti ég til
með að hitta hann. Veit hann eitthvað sem komið
gæti að gagni við rannsóknina?“
Maðurinn, sem verður hvorki nafngreindur
hér né í myndinni, veitti Boris og Ingvari Þórð-
arsyni áheyrn. „Hann kemur ekki fram í mynd
en við heyrum í honum.“
– Og?
„Það er ekki mitt hlutverk sem blaðamanns
að bera menn sökum og mögulega kemur ekk-
ert út úr því en nú er boltinn hjá lögreglu. Í ljósi
þess hvernig Geirfinnsmálið hefur þróast hlýtur
hún að vilja ná tali af þessum manni. Hvort sem
hann býr yfir gagnlegum upplýsingum eður ei.
Hann hefur aldrei verið yfirheyrður að neinu
gagni. Hér er augljóslega um nýja slóð að ræða
sem gæti verið tilefni til að opna málið að nýju.
Hvort það leiðir síðan til þess að málið leysist er
önnur saga.“
– Vonastu til að mynd þín skili einmitt því,
nýrri rannsókn?
„Já, svo sannarlega. Það er einhver sem veit
eitthvað. Jörðin gleypti ekki Geirfinn Einarsson,
svo mikið er víst. Og tíminn vinnur ekki beinlínis
með okkur, í ár eru 45 ár liðin frá hvarfi hans og
þeir sem mögulega vita eitthvað gætu farið að
týna tölunni, séu þeir ekki farnir nú þegar. Fjöl-
skylda Geirfinns á skilið svör, sexmenningarnir
sem sátu inni eiga skilið svör, íslenska þjóðin á
skilið svör. Þessu máli þarf að loka. Ég vona líka
að lögreglan sjái ástæðu til að rannsaka sjálfa
sig í þessu sambandi; ég veit að þetta voru aðrir
tímar en vinnubrögð lögreglunnar í þessu máli
geta eigi að síður ekki talist boðleg. Til þess að
læra og bæta sig þarf fólk að gangast við mistök-
um sínum. Þau hafa víðar verið gerð, mistökin.
Við Þjóðverjar vitum allt um það. Aðalatriðið er
að sjá til þess að þau endurtaki sig ekki. Það er
auðvitað ekki mitt hlutverk að leysa Geirfinns-
málið en vonandi hefur mér tekist með þessari
mynd að leggja eitthvað af mörkum.“
Væri til í að taka upp þráðinn
Boris bíður að vonum spenntur eftir viðtökum
og viðbrögðum frá íslensku þjóðinni. „Það verð-
ur mjög spennandi að sjá hvernig áhorfendur
taka myndinni. Ég er á kafi í öðrum verkefnum
en komi eitthvað nýtt fram væri gaman að
fylgja Geirfinnsmálinu áfram eftir; ég tala nú
ekki um ef skriður kemst á rannsóknina og mál-
ið leysist loksins.“
– Einn viðmælenda þinna í myndinni hefur á
orði að Geirfinnsmálið hafi tilhneigingu til að
gleypa þá sem sökkva sér á kaf í það. Og brögð
séu meira að segja að því að þeir hafi orðið
vænisjúkir. Henti það þig?
„Nei, ég er ekki týpan sem verður vænisjúk,“
svarar Boris hlæjandi, „en ég viðurkenni þó að
mér stóð ekki alltaf á sama meðan á gerð mynd-
arinnar stóð. Hvað ef einhver vill ekki að ég sé
með nefið ofan í þessu máli? Hvað ef valdamikil
öfl eru á bak við hvarf Geirfinns? Ég get þó ekki
sagt að ég hafi orðið smeykur enda held ég að
ég sé sanngjarn í garð allra sem við sögu koma.
Það er auðvelt að drukkna í svona rannsókn og
ég hitti fólk sem hefur gert það enda þótt það
komi ekki fram í myndinni. Maður má ekki kafa
of djúpt í einstaka þætti svona mála og gleyma
sér í smáatriðunum. Eins og ég segi, halda ber
sig við staðreyndirnar.“
– Þá stendur bara ein spurning út af: Hvað
kom fyrir Geirfinn Einarsson?
„Nú get ég auðvitað ekki verið viss, frekar en
aðrir, en mig grunar að lógískar skýringar séu á
hvarfi hans. Líklegast er að um slys hafi verið
að ræða; enginn hafi ætlað sér að myrða hann.
Mögulega leiddu slagsmál til dauða Geirfinns og
líkinu komið svo vandlega fyrir að það hefur
aldrei fundist.“
Hver veit?
Sævar Ciesielski og Ómar Ragnarsson fréttamaður í réttarsal.
Morgunblaðið/Emilía
Þýski afbrotafræðingurinn Karl Schütz var ekki
aðgengilegur fjölmiðlum á sínum tíma.
Morgunblaðið/RAX
Rannsókn Geirfinnsmálsins á fullum skriði. Fjöldi manns kom að málinu á ýmsum stigum.
Morgunblaðið/Friðþjófur Helgason
Boris Quatram ræðir við Erlu Bolladóttur sem hlaut dóm í Geirfinnsmálinu.
SAKAMÁL
10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14.4. 2019