Fréttir - Eyjafréttir - 27.07.2016, Blaðsíða 20

20 Eyjafréttir / Miðvikudagur 27. júlí 2016
Í ár eru liðin 30 ár frá Þjóðhátíðinni
1986, sem oft er kölluð „stóra
Þjóðhátíðin“. Hún var stór á þeim
tíma og sú stærsta þar til Herjólfur
fór að sigla til Landeyjahafnar. Hún
er sú eftirminnilegasta í minni
minningu. Ég sá þá um fjármálin á
Þjóðhátíðinni sjálfri og annað eins
af peningum og ávísunum hafði ég
aldrei séð. Þá voru ekki komin
greiðslukort. Allt greitt með
peningum og ávísunum. Einhverra
hluta vegna var ekki farið með
innkomuna á Þjóðhátíðinni í banka
fyrr en á mánudeginum eftir. Hjónin
Axel Ó Lárusson og Sigurbjörg
Axelsdóttir, gegnheilir Þórarar,
höfðu ákveðið að fara ekki í Dalinn
þessa Þjóðhátíð, heldur vera heima.
Buðust þau til að geyma alla
peningana og ávísanirnar heima hjá
sér framyfir Þjóðhátíð. Fór ég því
til þeirra á nokkurra klukkustunda
fresti með það sem komið var í
peningakassann hverju sinni. Þau
sögðu mér það eftirá, að peningana
hefðu þau sett undir koddana á
hjónarúminu sínu. Þau hafi
hinsvegar átt erfitt með svefn, bæði
höfðu þau áhyggjur af að hugsan-
lega yrðu þau rænd, og svo hitt að
koddarnir hefðu verið svo háir, að
þau hefði nánast sofið upprétt, sem
var víst ekki þægilegt.
Hefðbundinn undirbúningur
Undirbúningur fyrir Þjóðhátíðina
1986 var með hefðbundnum hætti.
Það stefndi í þokkalegan gesta-
fjölda. Snemmsumars var að mestu
búið að ganga frá ráðningu
skemmtikrafta. Dagskráin var hefð-
bundin. Lúðrasveitin, hugvekja
prests Landakirkju, Þjóðhátíðar-
ræða sem Finnbogi Friðfinnsson átti
að flytja, íþróttir, bjargsig og
brúðubíllinn. Á kvölddagskránni
áttu að vera meðal annars, Ómar
Ragnarsson, frumflutningur á
Þjóðhátíðarlaginu, Halli og Laddi,
Bergþóra Árnadóttir, Siggi Gúmm,
Jóhannes Kristjánsson og Snigl-
arnir, bifhjólasamtök lýðveldisins.
Á litla pallinum átti hljómsveitin
Seðlar að spila og Sniglarnir og
Stuðmenn áttu að spila á stóra
pallinum. Og Árni Johnsen átti að
sjálfsögðu að sjá um brekkusönginn
á sunnudagskvöldinu og Bragi
Steingrímsson að sjá um varðeld-
inn, sem þá var leyfður framan við
stóra sviðið.
Þjóðhátíðarnefndina skipuðu Þór
Vilhjálmsson, formaður, sem
jafnframt var framkvæmdastjóri
hátíðarinnar. Með honum í
þjóðhátíðarnefndinni voru;
Þorsteinn Ingólfsson, Guðni
Valtýsson, Gunnar Andersen,
Sigurður A Sigurbjörnsson og
Ásmundur Friðriksson. Merki
Þjóðhátíðarinnar teiknaði Jói listó.
Samið við Stuðmenn um
prósentur af inngangseyri
Samningar við skemmtikraftanna
gengu þokkalega, það var helst að
þrefað var nokkuð við hljómsveitina
Stuðmenn. Þeir höfðu áður spilað á
Þjóðhátíðinni 1982, þeirri frægu
hátíð þegar kvikmyndin Með allt á
hreinu var að hluta til tekin upp. Þá
höfðu þeir þegar skrifað handritið
að myndinni með Þjóðhátíðina í
huga og voru því í þröngri stöðu að
semja um greiðslu fyrir að spila á
Þjóðhátíðinni sem Þjóðhátíðar-
nefndin nýtti sér.
Þótti Stuðmönnum þeir bera
skarðan hlut frá borði. Þeir kunnu
hinsvegar vel að meta velvild
Þjóðhátíðarnefndar að fá að taka
upp hluta kvikmyndarinnar í
Dalnum og þá aðstoð sem þeir
fengu. - Hljómsveitin var hinsvegar
í allt annarri stöðu árið 1986. Þá var
hún ein vinsælasta hljómsveit
landsins.
Þetta var árið þegar Gorbasjov og
Reagan funduðu í Höfða og
Stuðmenn nýttu sér þá athygli. Þá
um vorið hafði hljómsveitin verið á
ferð í Kína undir merkjum
hljómsveitarinnar Strax og fengið
mikið umtal.
Stuðmenn þóttu eitt heitasta
bandið um sumarið. Þeirra
samningsstaða gagnvart Þjóðhá-
tíðarnefnd þetta árið var því mjög
sterk, fóru þeir fram á mun hærri
greiðslu en Þjóðhátíðarnefnd var
tilbúin að greiða. Niðurstaðan varð
síðan sú, að þeir fengju fasta
greiðslu og síðan prósentur af
inngangseyri umfram 4500 gesti og
aðeins hærri prósentu eða 6% ef
gestafjöldinn færi yfir 6000.
Voru báðir aðilar sáttir við þá
niðurstöðu, þótt hún væri mjög
óvenjuleg. Síðar átti Þjóðhátíðar-
nefndin eftir að naga sig í handar-
bökin yfir þessum samningi, en
Stuðmenn hinsvegar í skýjunum af
ánægju.
Smyrill tekin á leigu
Um mitt sumar fóru flutningsaðilar,
Herjólfur og flugfélögin að verða
varir við auknar pantanir á
Þjóðhátíðina. Meiri eftirspurn en
áður hafði verið. - Það var svo í
byrjun júlí að Ferðaskrifstofa
Vestmannaeyja gerði samning um
leigu á Smyrli, farþegaskipi, sem
var í eigu Strandfaraskipa landsins í
Færeyjum. Var Smyrli ætlað að
sigla milli Eyja og Þorlákshafnar
fyrir og eftir Þjóðhátíðina.
Engilbert Gíslason, framkvæmda-
stjóri ferðaskrifstofunnar, sagði í
viðtali við Fréttir að afhending
skipsins yrði 30. júlí og því skilað
aftur að kvöldi 6. ágúst. „Við fáum
skipið afhent í Færeyjum og
hyggjumst þar selja miða til Íslands,
á Þjóðhátíðina. Lagt verður af stað
kl. 20.00 um kvöldið og komið 17
tímum síðar til Seyðisfjarðar. Þar
verður selt í skipið og eigum við
von á að fylla það af Austfirðingum
þar sem engin Atlavíkurhátíð er í ár.
Frá Seyðisfirði verður farið beint til
Eyja. Síðan er ætlunin að skipið
verði í stanslausum ferðum á milli
Vestmannaeyja og Þorlákshafnar á
meðan á Þjóðhátíðinni stendur. Á
sunnudeginum er síðan ætlunin að
bjóða gestum upp á a.m.k. tvær
áhugaverðar skemmtisiglingar
kringum Surtsey."
Engilbert sagði að Smyrill tæki
800 farþega í einu og yrði tvo tíma
að fara á milli lands og Eyja enda
gangmikið skip. Engilbert bjóst við
að farþegar með Smyrli yrðu allt að
6.000 manns.
Stefndi í stóra Þjóðhátíð
með tilkomu Smyrils
Það var þá orðið ljóst, að allt stefndi
í stóra Þjóðhátíð. Betri samgöngur
hafa alltaf leitt til meiri ferða-
mannastraums. Tilkoma Smyrils
myndi örugglega leiða til þess að
fólk sem hefði ekki hugleitt áður
að koma á Þjóðhátíð vegna þess hve
erfitt væri að komast á milli, kæmi
nú. Einnig opnaði þetta fólki
annarsstaðar en af SV-horni
landsins, að koma hingað. Sér-
staklega var þetta gott fyrir
Austfirðinga, því dýrt væri að fljúga
frá Austfjörðum til Vestmannaeyja
og mikið fyrir því haft. Einnig væri
þetta mikið öryggi ef flug félli niður
vegna veðurs. Um 300 manns komu
með Smyrli frá Austfjörðum.
Það mátti líka finna á Vestmanna-
eyingum vegna umræðunnar um
þann fjölda sem von var á, að þeim
fannst mörgum spennandi Þjóðhátíð
framundan, og það sýndi sig líka að
Vestmannaeyingar urðu óvenju
margir á þessari Þjóðhátíð og
hústjöldin hafa aldrei fleiri.
Vegna þess fjölmennis sem búist
var við á þessa Þjóðhátíð, kallaði
sýslumaðurinn til fundar með
Þjóðhátíðarnefnd. Vildi hann að
fyrir lægi plan B, ef veður yrði
slæmt þannig að hægt væri þá að
hýsa alla þessa þjóðhátíðargesti sem
ekki hefðu annað húsaskjól.
Niðurstaðan varð sú að gera
Völundarhúsið svokallaða við
Tangaveg, sem þá stóð autt, klárt til
að það gæti hýst veðurhrakta
þjóðhátíðargesti ef þannig viðraði.
Þá var talið að ef svo margt fólk
yrði á Þjóðhátíðinni eins og stefndi
í, yrði að dreifa fólkinu eins og
hægt væri um Dalinn. Var því sett
upp diskótek inn við vatnspóstinn,
þar sem nú eru hús Palla Schevings
og Hafdísar Kristjánsdóttur. Gömlu
stýrishúsi af Þórunni Sveinsdóttur
VE 401, var komið þar fyrir og
Ragnar Sigurjónsson ráðinn
diskótekari.
Urgur í Herjólfsmönnum
En leigan á Smyrli hafði sínar
afleiðingar. Stjórn Herjólfs var ekki
hrifin af þessari leigu. Á fundi í
stjórn Herjólfs 15. júlí var ákveðið
að segja upp samkomulagi við
Ferðaskrifstofu Vestmannaeyja, sem
gert var 1984.
Magnús Jónasson framkvæmda-
stjóri Herjólfs h/f staðfesti í samtali
við Fréttir að stjórnin hefði
samþykkt að segja upp samningi
þessum á fundi sínum. Ekki vissi
hann um framhaldið en sagði að
allavega yrði um breytt fyrirkomu-
lag að ræða í framtíðinni. Að-
spurður hvort leigan á Smyrli hefði
haft einhver áhrif á þessa ákvörðun
stjórnarinnar, sagði hann það ekki
hafa verið ótrúlegt að það hefði haft
einhver áhrif. Einhverjir samskipta-
örðuleikar hefðu verið þarna á milli
og þetta hefði e.t.v. fyllt mælinn.
Tekið skal fram að Herjólfur hf. var
hluthafi í Ferðaskrifstofu Vest-
mannaeyja.
Engilbert Gíslason og Ásmundur
Friðriksson hjá Ferðaskrifstofu
Þjóðhátíðin 1986 fyrsta risahátíðin :: Fór langt fram úr björtustu vonum
Gott veður, Stuðmenn og
síðast en ekki síst Smyrill
gerðu gæfumuninn
GÍSLi VaLTýSSon
gisli@eyjafrettir.is
Þau voru ófá tjöldin í Herjólfsdal á Þjóðhátíðinni 1986. Mynd Sigurgeir Jónasson