Skessuhorn - 13.07.2000, Blaðsíða 16

16
FIMMTUDAGUR 13. JULI 2000
SS1SSUH©BM
Vinnuaflsnotkun atvinnulífsins
Nýlega komu nýjustu tölur yfir
ársverk íslensks efiiahagslífs í
hús hjá Atvinnuráðgjöf Vestur-
lands. Þá var búið að vinna þær
tál ársins 1997. Gagnasöfiiunin
átti sér stað hjá Þjóðhagsstofnun
og eru gögnin síðan sérstaklega
unnin fýrir Byggðastoínun.
Að þessu sinni var litið til
ársverka í einstaka atvinnuvegum í
Vesturlandskjördæmi. Til hliðsjó-
nar var litið til landsins alls. Um
var að ræða tölur á tímabilinu 1988
til 1997.
Eins og kemur fram í ritum
Þjóðhagsstofnunar þá eru ársverk
skilgreind sem eitt mannár. Það
“jafngildir vinnuframlagi eins
manns í fullu starfi í eitt ár, en getur
einnig átt við hlutastörf fleiri
manna, sem samanla^t inna af
hendi eitt ársverk.” Arsverk lýsir
því hvað atvinnuvegirnir nota af
vinnuafli í starfsemi sirmi.
Fyrst má nefna að á árinu 1988
eru atvinnuvegirnir þjónusta, land-
búnaður og iðnaður að nota hlut-
fallslega mest af vinnuafli á Vestur-
landi. Þegar litið er til landsins alls
eru það hins vegar þjónusta,
iðnaður og verslun sem nota hlut-
fallslega mest af vinnuaflinu.
Breyting á ársverkum einstakra atvinnuvega á Vesturlandi
í samanburði við landið allt frá árinu 1988 til 1997.
20,00^|^p~|:-'
Þó dró meira úr notkun vinnuafls í
Vesturlandskjördæmi heldur en á
landinu öllu. Þróunin sneri við
árið 1995 og var fjöldi ársverka árið
1996 í fyrsta skipti orðinn jafn því
sem átti sér stað 1988 á landinu
öllu. Þó átti kjördæmið töluvert í
land ennþá árið 1997 því fjöldi
ársverka var þá aðeins tæp 89% af
því sem það var árið 1988.
Ef rýnt er betur í breytingar á
notkun vinnuafls í einstaka atvinnu-
vegum á árunum 1988 og 1997, þá
landinu öllu árið 1988 eða 16,48%
á móti 6,03%. Annars má segja
almennt um þróunina í kjördæminu
í samanburði við landið allt að
breyting á notkun vinnuafls sé
allsstaðar minni heldur en á landinu
öllu, nema í iðnaði. A tímabilinu
eykst notkun vinnuafls í iðnaði um
3,5% í kjördæminu á meðan
notkun dregst saman um tæp 5,3%
á landinu öllu. Þess má geta að
notkun vinnuafls í iðnaði vó örlítið
þyngra í Vesturlandskjördæmi hel-
Þróun ársverka árin 1988-1997 þar sem 1900 er grunnár.

1 Uj

\ —♦—Vesturlanc —s*—Landid allt
X . . ♦ .

80-
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
Eins og kunnugt er, hægði all
verulega á hjólum atvinnulífsins á
árunum sem komu í kjölfarið.
Verulega dró úr vinnuaflsþörf
atvinnulífsins líkt og gerist gjaman
í slíku árferði. Eins og kemur fram
í tölum Byggðastofunar, sem sýndar
era í mynd 1, dró jafnt og þétt úr
notkun vinnuafls á þessum árum.
sker landbúnaður sig úr. Þar
dregst notkun vinnuafls saman um
tæp 32% á landinu öllu en tæp 48%
í kjördæminu, eins og sjá má í mynd
2. Þetta eru merkilegar tölur þegar
haft er í huga að notkun vinnuafls í
landbúnaði vegur mun þyngra í
Vesturlandskjördæmi heldur en á
hefur komið fram að breytingar
sem átt hafa sér stað í rekstrar-
umhverfi landbúnaðar og sjá-
varútvegs hafa þar nokkuð að segja.
Leggja verður áherslu á að færri
ársverk eru ekki endilega neikvæð
vísbending. Þau kunna að benda
til þess að tæknivæðing hafi átt sér
stað í atvinnuvegunum sem gjarnan
leiðir til meiri framleiðni og svig-
rúms til launahækkana. Það vinnu-
afl sem losnar við tæknivæðingu
leitar í aðrar greinar, gjarnan
þjónustugreinar, til þess að sinna
aukinni neyslu þeirra betur launuðu
sem héldu vinnunni eftir tækni-
landið allt. Vitað er að búferla-
flutningar hafa verið kjördæminu í
óhag á tímabilinu, og í stað þess að
vinnuafl sem losnar á svæðinu leiti í
þjónustugreinar þar, virðist það
leita út fyrir kjördæmið. Þó er ekki
ljóst hvort um orsök eða afleiðingu
sé að ræða þar. Vnnuaflið laðast
að atvinnutækifærunum. Eins má
segja að ný fyrirtæki með ný at-
vinnutækifæri skjóti ekki upp koll-
inum ef vinnuafl er ekki til staðar.
Enn sem komið er liggja ekki
fýrir tölur um ársverk á Vesturlandi
ffá 1998 og erfitt er að spá fýrir um
það. Ymislegt bendir þó til að
þeim hafi fjölgað, samanber stór-
iðjuframkvæmdir á Grundartanga,
nýlegar og fýrirhugaðar vega-
framkvæmdir, fjöldi nýbygginga á
Akranesi, lóðaskortur í Borgarnesi,
fyrirhugaðir flutningar fýrirtækja í
mannaflsfrekri starfsemi á borð við
Reykjagarð og Garðastál til Borgar-
ness.
Menntun meðal vinnandi stétta
hefur oft verið talin vísbending um
hærri meðallaun, fjölbreyttari
atvinnutækifæri og þar með sveiflu-
dempandi þátt í þróun á notkun
vinnuafls. Mjög erfitt er að verða
sér úti um gögn sem varpa ljósi á
hversu mikið af vinnuaflinu hefur
framhaldsskóla- eða háskólamennt-
un og hversu mikla. Eitt sem kann
Svæði Hlutfall íbúa sem skulda námslán
Höfuðborgarsvæðið 13%
Suðurnes 4%
Vesturland 7%
Vestfirðir 5%
Norðurland vestra 6%
Norðurland eystra 8%
Austurland 6%
Suðurland 6%
dur en á landinu öllu árið 1988, eða
14,72% ámóti 13,92%.
Ekki er gott að gera sér grein
fýrir ástæðum fýrir minni þróun á
notkun vinnuafls í Vesturland-
skjördæmi heldur en á landinu öllu.
Til þess þyrfti nánari rannsóknir.
Þó má ljóst vera af því sem áður
væðingu. Almennt má segja lítið
beri á slíkri þróun, einkum vegna
þess hve langan tíma hún tekur.
Ein skýrasta vísbending um
tæknivæðingu atvinnuveganna er sú
tölvuþróun og aukna almenna
tölvuþekking sem átt hefur sér stað
einkum á síðustu 10 til 20 árum
hérlendis.
Það sem kann að vera áhyggju-
efiii er sá munur sem er á Vestur-
landskjördæmi í samanburði við
að gefa okkur vísbendingu um þetta
er hversu hátt hlutfall íbúa skulda
námslán.
Upplýsingar sem fengust um
þetta hjá Lánasjóði íslenskra náms-
manna 21. janúar 2000 má sjá í
töflu 1. Þær sýna m.a. að aðeins
höfuðborgarsvæðið og Norður-
landskjördæmi eystra hafa hlutfalls-
lega fleiri íbúa sem skulda námslán
en Vesturland.
Vífill Karlsson
Mynd: Ema Rós Aðalsteinsdóttir
Hvaða íugl er þetta?
-Upplýsingaskilti afhjúpuð við Rifsós
Þótt krían sé opinber fugl Snæ-
fellsbæjar er hún ekki eini fugl-
inn í sveitafélaginu. Snæfellsbær
státar af fjölskrúðugu fuglalífi
sem laðar að sér fjölda áhuga-
manna um fuglaskoðun.
Síðastliðinn mánudag voru af-
hjúpuð við Rifsós þrjú upplýsinga-
skilti sem eiga að auðvelda þeim
sem þangað leggja leið sína að
þekkja þá fugla sem þar er að fmna.
A skiltunum eru myndir af 24 fugl-
um sem helst eru áberandi á svæð-
inu ásamt helstu upplýsingum um
þá íslensku og ensku.
Upplýsingaskiltin eru sett upp að
frumkvæði Sigurveigar Maríu
Kjartansdóttur og fleiri fuglaá-
hugamanna í Snæfellsbæ. Verkefh-
ið er styrkt af Menningarsjóði
Sparisjóðs Ólafsvíkur og íýrirtækj-
um á Rifi og Hellissandi.
„Þegar ég fluttist hingað í sveit-
arfélagið fýrir fjórum árum ók ég í
Rifsós á hverjum degi yfir sumarið
til að fýlgjast með fuglalífinu. Mér
fannst hinsvegar vanta upplýsingar
um það sem fyrir augu bar og
þannig fæddist þessi hugmynd,”
segir Sigurveig.
Sigurveig kveðst vona að upplýs-
ingaskiltin verði stuðningur við
ferðaþjónustu í Snæfellsbæ og um
leið ffamlag til líffræðikennslu í
grunnskólunum í sveitarfélaginu.
„Því meira sem maður veit um
fugla því skemmtilegri finnst
manni þeir og ég vona að sem flest-
ir eigi eftir að uppgötva þetta heil-
brigða og skemmtilega tóm-
stundagaman,” segir Sigurveig.
GE