Skessuhorn - 20.07.2000, Blaðsíða 7

*»*3»uHÖ2E!
FIMMTUDAGUR 20. JULI 2000
7
íslenskur æðardúnn
er hágæðavara
-Segir Jón Sveinsson dúnverkandi í Miðhúsum
Nýverið mátti heyra auglýsingu í
útvarpi þar sem óskað var efrir æð-
ardún til kaups. Jafriframt kom fram
að hreinsun dúnsins væri innifalin
og að seljendur fengju 40 þúsund
krónur fyrir innlagt kíló. I ljós kom
að auglýsingin var frá Jóni Sveins-
syni í Miðhúsum á Króksfjarðar-
nesi. Blaðamaður Skessuhorns
sló á þráðinn til Jóns til að for-
vitnast um dúntekjuna í ár og
vinnslu og markaðssetningu
þessarar efrirsóttu og dýru vöru.
Tíföldun
verðmæta erlendis
Jón Sveinsson í Miðhúsum
hefur stundað dúnverkun í nokk-
ur ár og er þriðji ættliðurinn í
Miðhúsum sem sinnir dúntekju
og verkun. Harm segir að efrir-
spum eftir góðum æðardún sé
mikil. A bænum em afkastamikl-
ar vélar til dúnhreinsunar sem
þýðir aukinn vinnsluhraða og
betri þjónustu við erlenda kaup-
endur. “Japanir kaupa mest af ís-
lenskum, hreinsuðum dún, era
bestu kaupendurnir og greiða
hæsta verðið,” segir Jón og bætir
við að þeir séu einnig fljótastir að
borga. “Þjóðverjar kaupa einnig
nokkuð magn en Þýskaland er
erfiðari markaður sem gerir auk
þess minni gæðakröfur. Islend-
ingar flytja árlega út dún fyrir 100
milljónir en sú upphæð tífaldast í
vinnslunni áður en endanlegur
kaupandi fær fullunna vöra í hend-
urnar. Því þurfum við Islendingar
að auka áhersluna á vöruþróun og
vinnslu og bæta þannig um leið
framlegð okkar af vinnslunni heima
fyrir.”
Jón segir að horfur séu góðar á
sölu æðardúns í ár. “Eg er nú búinn
að selja fyrsta holl og er að kaupa
dún til að safria í næstu sendingu.
Dúnninn er hreinsaður hér í Mið-
húsum í fullkomnasta tækjabúnaði í
heimi. Við verkunina vinna auk þess
5 starfsmenn.”
Góður dúnn
Islenski æðardúnninn er eini
“villti” dúnninn á markaðinum í dag
og á alþjóðamarkaði er hann flokk-
aður sem hágæðadúnn enda era
vörur unnar úr honum keyptar af
munaðarástæðum. Þannig seljast
æðardúnssængur með um 1200
grömmum af dún fyrir 400 til 1300
þúsund krónur en meðalverðið er
um 800 þúsund krónur.
“Dúnninn í ár er góður þar sem
vorið var þurrt og kalt en slík veður-
skilyrði eru kjörin fyrir æðarfuglinn.
Vætutíð er að sama skapi verstu
veðuraðstæðurnar. Dúnmagnið í ár
er þó 10% minna en í meðalári. ís-
lendingar eru í ár að framleiða um
2,8 tonn af hreinsuðum dún og þar
af segist Jón verka um hálft tonn.
Hlýjasti brúðarkjóll í hámi? A myndinni er rúss-
neska fyrirsœtan Katya umvafin í íslenska æðar-
dúnssæng. Ljósmyndarinn sem tók þessa mynd,
Vladimir Dudin, er samstarfsmaðtir Jóns í Mið-
húsum í vöruþróun og markaðssetningu æðar-
dúnsvara.
Aðrir dúnverkendur hér á landi eru
t.d. Exco, Kjötumboðið, Þórunn á
Skarði á Skarðsströnd og Sæmund-
ur á Læk í Dýrafirði.”
Deyjandi iðnaður
Þrátt fyrir að nú sé nægur mark-
aður fyrir íslenskan æðardún segir
Jón að þessi atvinnugrein sé á und-
anhaldi á Islandi. “Magnið sem við
Islendingar seljum er sífellt að
minnka. Fólk sinnir ekki æðarvarpi
eins og fyrrum þar sem jarðir fara í
eyði og þéttbýlisbúar sem eignast
þær sinna ekki æðarfuglinum. Auk
þess hafa þeir veiðimenn sem sinna
t.d. minkaveiðum ekki undan og því
gerir minkur og annar vargur sífellt
meiri usla í varpinu. Einnig má
segja að undanfarin ár hafa sveiflur
á markaði fyrir æðardún valdið því
að færri stunda dúntekju en áður.
Selt magn í ár af hreinsuðum dún
verður því nokkuð minna en undan-
farin ár.”
Vermir yfirklerkinn
Jón Sveinsson hefur undanfarin
ár lagt mikið fjármagn í vöruþróun
og markaðssetningu á íslenskum
æðardún. “Eg hef meðal annars
þróað jakka og kápur úr dún sem
saumaðar hafa verið erlendis. Aukin
fullvinnsla eykur framlegðina úr
hverju kílói æðardúns um leið og
sölutíminn er lengdur. Þannig vil ég
smám saman þróa fullvinnslu og
sölu dúnsins og færa heim að
Miðhúsum.” Þetta hefur Jón
meðal annars gert með því að
nýta sér nútíma upplýsingatækni
og á vefslóðinni www.eider-
down.com má sjá samstarfsverk-
efni hans og rússneskra aðila þar
sem varan er kynnt og henni
komið á ffamfæri. “Eg hef selt
eina sæng til Bandaríkjanna um
Netið og fékk fyrir hana 380 þús-
und krónur. I henni voru 1300
grömm af dún og klætt utanum
með silki. Slíka vöru og aðrar
framleiðsluvörur úr íslenskum
dún þarf að kynna sem hágæða
vöru þar sem verðið á að sjálf-
sögðu að fara eftir gæðum.
Kynningarstarfið þarf að sama
skapi að vera vandað en slíkt
sölustarf krefst sérhæfni. Fram að
þessu hafa rússneskir aðilar verið
mér mest innan handar um sölu-
mál,” segir Jón og bætir við til
gamans að fyrstu dúnsængina
sem hann seldi í Rússlandi hafi
þarlendur yfirklerkur keypt.
Styrkja ferðaþjónustu
Á Miðhúsum var áður fyrr hefð-
bundinn búskapur og um sauðfjár-
ræktina segir Jón: “Eg sá aldrei lit-
inn á peningum, hvað þá meir, þeg-
ar ég var með sauðfjárbúskap og á-
kvað því að einbeita mér að æðar-
fuglinum og vinnslu dúns. Við vor-
um með kindur og kýr en höfum
komið okkur upp hreinsunarstöð í
fjárhúsunum og fjósinu. Einnig
stendur til hjá okkur að innrétta
verslun með dúnafurðir þannig að
ferðamenn geti skoðað og keypt af-
urðimar um leið og þeir sjá vinnsl-
una eins og hún raunverulega er.
Slíkt mun um leið styrkja ferða-
þjónustu á svæðinu."
Jón segir að tæknileg vandamál
við hreinsunina séu nú yfirstigin.
“Næst á döfinni hjá okkur er að
þróa aukna vélvæðingu og finna ný
þvottaeftii. Það er nauðsynlegt að
þvo dúninn og fjarlægja þannig um
leið oftiæmisvaldandi ryk sem alltaf
er í honum. Næsta skref hjá mér til
aukinnar þróunar og fullvinnslu
verður því að ftnna rétta hreinsiefti-
ið,” segir Jón Sveinsson í Miðhús-
um að lokum. MM
Teldð jákvætt í viðbyggingu
Bæjarráð Akraness hefur tekið
jákvætt í hugmyndir þeirra
Hilmars Bjömssonar og Hönnu
Rúnu Jóhannsdóttur, sem reka
Hótel Barbró á Akranesi, um
verulega stækkun hótelsins með
sex hæða viðbyggingu.
Eins og fram hefur komið í
Skessuhorni töldu eigendurnir að
ef ekki yrði veitt heimild til stækk-
unar væri grundvöllurinn fyrir
framtíðarrekstri brostinn. Bæjarráð
hefur falið skipulagsneftid að gera
tillögu til bæjarstjómar að breyttu
skipulagi sem heimilar umræddar
ffamkvæmdir.
Bygginga- og skipulagsyfirvöld
höfðu áður lýst efasemdum um
bygginguna, m.a. vegna reglna um
nýtingarhlutfall lóða, bifreiðastæði
o. fl. Þegar málið kom til kasta
bygginga- og skipulagsnefnda
Akraneskaupstaðar á ný vora bók-
arnir þeirra misvísandi. I kjölfarið
lagði Gunnar Sigurðsson, bæjar-
fulltrúi Sjálfstæðisflokksins, til að
nefndirnar yrðu sameinaðar í eina.
-SSv.
Hótel Barbró
Feðgar huga að komvexti. F.v. Haraldur Magnússtm bóndi í Belgsholti og Hevmir
Haraldsson.
Ný yrki lofa góðu
Horfur á góðri kornsprettu
Hér á Vesturlandi hefur kom-
rækt farið vaxandi undanfarin ár
og hefur rækmnin yfirleitt
gengið vel hjá þeim sem hafa
prófað. Kombændum hefur
verið að fjölga og flestir hafa
bætt við sig ár frá ári. Svo virð-
ist því sem bændur hér um slóð-
ir sjái sér hag í því að rækta
sjálfir kom til kúafóðurs en
einnig em þess dæmi að kom sé
ræktað til svínafóðurs. Að sögn
Guðmundar Sigurðssonar
ráðunautar hjá Búnaðarsamtök-
um Vesturlands em menn
bjartsýnir á komsprettuna í ár.
„Spretta lítur vel út hér á Vest-
urlandi í sumar. Þó að mikil væta
snemma í vor og síðan mikil
þurrkatíð snemmsumars gæfti ekki
tileftii til bjartsýni hefur veðurfar-
ið nú síðustu vikurnar verið hag-
stætt fyrir kornsprettu,” Sagði
Guðmundur. Að sögn hans virðist
þetta ár almennt ekki mikill mun-
ur á því hvort menn sáðu í endað-
an apríl eða ekki fyrr en um miðj-
an maí, nær alls staðar um Vestur-
land er korn skriðið eða við það að
skríða. “Mér virðist sem spretta sé
heldur fyrr á ferðinni en í fyrra,”
bætti Guðmundur við.
Víða góð skilyrði
til komræktar
Kornrækt er stunduð víða um
Vesturland. Að sögn Guðmundar
eru svæðin í kringum Akrafjall og í
Leirár- og Melasveit líklega
heppilegustu svæðin en víða ann-
ars staðar eru skilyrði góð svo sem
í uppsveitum Borgarfjarðar og í
Breiðuvík á Snæfellsnesi. I fyrra
var ræktað korn í um 300 hektur-
um á Vesturlandi en í ár er um
töluverða aukningu að ræða.
„Góður árangur í kornrækt byggir
mikið á reynslu og því að þekkja
landið sitt. Bóndinn þarf að hafa
tilfinningu fyrir ræktuninni,” sagði
Guðmundur. Tveir bændur í
Borgarfirði hafa nú komið sér upp
sérstökum búnaði til komþurrk-
unar en einnig er Búhöldur ehf.
sem er félag bænda í suður Borg-
arfirði að koma sér upp færanlegri
þurrk aðstöðu.
Sáð óvenju snemma
í Belgsholti
Haraldur Magnússon bóndi í
Belgsholti í Leirár- og Melasveit
er einn þeirra bænda á Vesturlandi
sem hefúr hvað mesta reynslu af
kornrækt. “Eg byrjaði á þessu fyr-
ir alvöru 1996 en þá sáði ég byggi
í um 5 hektara. Núna er ég með
mismunandi yTki í 30-35 hektur-
um,” segir Haraldur. “Kornið hef-
ur öll sumrin náð nokkuð góðum
þroska hjá mér. í vor sáði ég ó-
venju snemma í hluta landsins eða
í kringum 15. apríl. Það korn var
skriðið tun mánaðamótin júnf -
júlí.” Að sögn Haraldar reiknar
hann með að uppskera um eða upp
úr mánaðamótum ágúst - septem-
ber en það er nokkuð hefðbundinn
uppskerutími.
Ræktar eigið sáðkom
Haraldur ræktar sjálfur hluta
þess sáðkorns sem hann notar.
“Spírunarhlutfallið er ekki eins
gott í heimaræktaða sáðkominu
og því aðkeypta. Eg þarf upp í
50% meira af því heimaræktaða.
Engu að síður tel ég að það borgi
sig fyrir mig að rækta sem mest af
þessu sjálfur,” Hann segir þó
meðferð sáðkornsins nokkuð
vandasama og passa þarf að kom-
ið lendi ekki í næturfrosti áður en
það er uppskorið því við það eyði-
leggjast eiginleikar þess til spírun-
ar þó svo að hægt sé að nota það
til fóðurs. Haraldur verkar sitt
kom sjálfur en hann er annar
þeirra bænda í Borgarfirði sem
komið hefur sér upp sérstökum
búnaði til að þurrka korn en
einnig súrsar hann hluta uppsker-
unnar.
Kynbótastarf
skilar árangri
„Eg er með nýtt íslenskt yrki,
xl23-l, í rúmlega fjórum hektur-
um en þetta yrki á að vera harð-
gerðara og fljótsprottnara og
þannig hentar það betur íslenskum
aðstæðum. Eg get ekki sagt annað
en það lofi góðu. Það skreið um
fjórum dögum á undan sex raða
Arve sem ég sáði á sama tíma,”
sagði Haraldur. Að sögn Guð-
mundar ráðunautar hefur þetta
nýja yrki verið að skríða allt að
viku á undan öðrum yrkjum.
Einnig kom það vel út í prófunum
hvað varðar uppskerumagn. „Það
er því ljóst að kynbótastarf í korn-
ræktinni er að skila árangri og
mikilvægt að haldið sé áfram á
sömu braut,” bætir Guðmundur
við að lokum.
Þó að horfur séu góðar í kom-
ræktinni á Vesturlandi f sumar er
ljóst að veðurfar það sem eftir lifir
sumars hefur mikið að segja. Það
er að sjálfsögðu eins í kornrækt-
inni og í öðrum búskap, tíðarfarið
skiptir sköpum.
EA