Skessuhorn - 22.06.2005, Page 10

10
MIÐVIKUDAGUR 22. JUNI 2005
■S.tl ■». «L 1
Litrík og fjölær starísemi
Spjallað við Sædísi í gróðrarstöðinni Gleym-mér-ei í Borgarnesi
„Þetta er alveg ótxúlegt,“ segir
Sædís Guðlaugsdóttir meðan hún
heldur uppi bleiku og hvítu blómi.
„Hvemig getur blóm orðið svona
marglitt, af hverju er auga í þessari
stjúpu, en ekki þessari?" Blaðamaður
viðurkennir umsvifalaust vanmátt
sinn gegn þessum spumingum Sæ-
dísar enda aldrei verið mikið fyrir
blómarækt. Eg er þó ekki ffá því að
með reglulegum heimsóknum í
gróðrarstöðina hennar væri hægur
leikur að smitast af blómaræktunar-
bakteríunni því svo mikil er ákefð
hennar og væntumþykja fyrir h'frík-
inu. Það er kannski engin furða að
hún hafi ákveðið að gerast plöntu-
ræktandi þegar hún var tólf ára
gömul, því hún virðist svo sannar-
lega vera á réttum starfsvettvangi.
Haninn gólar á móti
Starf Sædísar er árstíðabundið þar
sem ein töm leiðir af annarri. „Eg
byrja í janúar að sá til sumar-
blómanna. Svo er priklað og pottað,
en þetta er allt ffá því að vera smá-
plöntur í smápottum í mjög stórar
plöntur í stórum pottum," lýsir Sæ-
dís. Við sitjum inni í gróðurhúsi í
sumarhitanum umkringdar dýrindis
bleikum petomum og fleiri forvitni-
legum plöntum sem heita jafh ffam-
andi nöfnum. Nú er söluvertíðin í
Gleym-mér-ei í algleymi en sem
betur fer fær Sædís næði í smá stund
til að rabba um lífið og blómin.
„Maðurinn minn smíðar gróðurhús-
in mín og tæknivæðir mig, hann er
búinn að kippa mér inn í 21. öldina.
Hann er minn vélakall, en honum
þykir ég heldur þung í taumi með
allt þetta tæknilega dót. Eg viður-
kenni þó fúslega að það er rosalega
gott að nýta sér tæknina, til dæmis
redduðu sjálfvirkir hitablásarar okk-
ur í gegnum kuldakastið núna í vor.
En ég veit að ég ræð alltaf við
stunguskófluna," bætir hún við glöð
í bragði.
Sædís býr í Reykjavík ásamt eigin-
manni sínum, Þráni Omari Svans-
syni og sonunum Aroni Inga 8 ára
og Amóri Una 5 ára. Þau eiga þó
líka heimili í gróðrarstöðinni þar
sem allir taka tdl hendinni og segir
Sædís strákana ekki kannast við neitt
annað en að vera hjá sér og hjálpa til.
Ef lagt er við hlustir má þó einnig
heyra í fleiri ábúendum enda eiga
þau ffíðan flokk íslenskra pútna.
„Þær eru fólki til mikillar gleði. Þeg-
ar ég er að skamma syni mína og næ
ákveðinni tónhæð byrjar haninn að
góla á mótd mér. Eg held því stund-
um ffam að maðurinn minn hafi
keypt þær tdl að lækka í mér gólið,“
segir hún og hlær dátt.
Helgiathöfii
að planta í beð
Nú er söluvertíð hjá Sædísi en
hún byrjar venjulega að selja plöntur
í maí og júní. „Þá er allt á fullu og
opið ffá morgni tdl kvölds alla daga.
I júlí leyfi ég mér að loka á sunnu-
dögum.“ Þó að salan sé auðvitað
mikilvæg í rekstri hennar eins og öll-
um öðrum rekstri hefur hún þó sín-
ar skoðanir á því hvað er réttlát sölu-
mennska: „Hér hefst ekld blómasala
fyrr en lauf eru komin á trén og fugl-
ar byrja að verpa. Eg sel ekki blóm
hér í apríl eins og tíðkast í bænum
því mér finnst það síðasta sort af fé-
græðgi. Fólk á að horfa á náttúruna
og hlusta á innri mann frekar en að
láta glymjandi auglýsingar segja sér
fyrir verkum. Eg vil ekki selja mín-
um viðskiptavinum blóm meðan enn
eru næturffost og blómin ekki tdlbú-
in til að ráða við hitafallið. Mér
finnst sorglegt hvað þetta er orðið
mikið sjálfsafgreiðslukerfi í stóru
búðunum í Reykjavík þar sem upp-
lýsingastreymið er ekki neitt.“ Sædís
er mjög ákveðin hvað þetta varðar
og skefur ekkert af hlutunum. Það er
sennilega vegna þess hve mikla um-
hyggju hún hefur fyrir gróðrinum
og þeim verkum sem honum fylgja.
Hún lítur tdl dæmis mjög hátíðleg-
um augum á það sem margir líta á
sem hvert annað skylduverk, svo
sem að klára garðinn sinn að vori:
„Það er helgiathöfn að setja niður
plöntur í beð. Fyrst á að gera beðið
klárt og leggja grunrúnn að því sem
þar á að koma. Sumar þessar plönt-
ur eiga eftir að standa allt þitt líf.“
Góður undirbúningur
Gróðrarstöðin Gleym-mér-ei á
20 ára affnæh á næsta ári. „Ég byrj-
aði 1. júlí fyrir 19 árum síðan með
einn fimmtíukall og stunguskófluna
hans pabba. Eg var bara 23 ára stelpa
þá og bæjaryfirvöld voru mjög hissa
á þessu öllu saman. Það kom þó
aldrei til greina annað en að hafa
gróðrarstöðina mína héma.“ Þó að
Sædís tali alltaf um Borgamesið sem
sinn heimabæ er hún ekki þaðan.
Hún er fædd og uppalin tdl þriggja
ára aldurs í Njarðvíkunum, dóttir
Guðlaugs Borgarssonar og Guð-
bjargar Svavarsdóttur, en fluttist svo
í Álftatungukot á Mýrum með móð-
ur sinni og systrum. „Karl Agúst O-
lafsson, uppeldisfaðir minn, er teng-
ing mín við þetta svæði. Bæði hann
og móðir mín hafa stutt mig við
þetta alveg frá byrjun, vel og dyggi-
lega og unnið mikið með mér hér.
Þegar ég var 12 ára fluttd ég í Borg-
ames og ákvað þá að fara út í garð-
yrkju.“
Hér er Sœdts að rœkta afleggjara fyrir fólk sem það biöur hana að koma tiljýrir sig. Oft
eru þessar plöntur frá fjarUgum slóðum.
Það er fáheyrt að ff étta af einstak-
lingum sem em búnir að ákveða sitt
ævistarf við tólf ára aldurinn en Sæ-
dís var einörð. Hún bar sig efdr
aukakennslu í veðurffæði og jarð-
ffæði í 9. og 10. bekk og vann sum-
arvinnu hjá bænum við ýmis garð-
yrkjustörf, allt til þess að verða vel
undir ævistarfið búin. Þegar hún var
17 ára fékk hún inngöngu í Garð-
yrkjuskóla ríkisins og fékk undan-
þágu því að öllu jöfnu hefði hún
aði að sækja um land fyrir gróðrar-
stöð meðan ég var úti, en það var
ekki fyrr en 1986 sem ég fæ þetta
land hjá bænum en Pétur á Kára-
stöðum leigði þeim landið." I
Gleym-mér-ei er um margt merki-
leg starfsemi. ,Já, hér er sko fjöl-
breytt og htríkt, ég er núna með
1100 sortir fjölærra blóma 3ja árið í
röð og er sjaldséð gróðrarstöð í Evr-
ópu sem er með fleiri tegundir. Það
koma hópar héma í rútum, blóma-
kaupir plönm sem þú ætlar að gróð-
ursetja í garðinum þínum. Það er
sólskin og upp undir 40 stdga hiti í
bílnum og blómin gjörsamlega lam-
ast. Þess vegna á maður ekkert að
stoppa á leiðinni, þó það getd verið
ffeistandi að fá sér ís í góða veðrinu.
Þeim er svo kannski hent undir hús-
vegg þegar heim er komið. Þetta er
strax búið að skemma plöntuna, það
á að fara beina leið í bílinn, bruna
heim, út í garð og vökva.“
Allir eiga að arfahreinsa
Á vorin khppir Sædís bæinn, en
um miðjan júní hefst hún handa við
að úða hann. Það verk stendur yfir í
rúman mánuð og getur dregist. „Eg
úða fyrir fiðrildahrfu, maðki og lús.
Núna er alveg skelfilega mikill
maðkur. Þetta er eitthvað sem alhr
eiga að gera,“ en hún hefur starfað
við það í 21 ár. „Þessi þjónusta sem
ég veiti bæjarfélaginu hefúr gefið
mér mildlvæga tengingu við fólkið í
bænum. Mér hefur alltaf verið svo
vel tekið og þessi tími hefur verið
dýrmæmr. Það kom aldrei annað til
greina en að hafa stöðina mína hér
þó þetta sé ekki heimabærinn minn.
Núna h't ég þó á hann sem minn stað
og það er aðallega vegna fólksins
hér.“ Á haustin, þegar salan er að
mestu búin, raðar Sædís öllum fjöl-
æru plöntunum upp á nýtt, sorterar,
fer yfir og fjölgar upp í það sem hún
hefur selt en þannig heldur hún
alltaf saman grunninum. „Eg er orð-
in ansi lúin á haustdn og bakið mót-
mæhr harðlega því þetta er þó nokk-
ur vinna. Maður uppsker þó eins og
maður sáir tdl og ef ég er ekki nógu
dugleg að arfahreinsa til dæmis þá
kemur það mér í koll næsta vor. I
október set ég sand í alla potta og
arfahreinsi. Það er gríðarlega mikil-
vægt að alhr garðeigendur geri það
að hausti. Ef þú tekur allan arfa fyr-
ir frost þá verður hann arfalaus
næsta vor.“ Hvað tekur svo við?
„Um miðjan október leggst ég í
hýði!,“ segir Sædís og hlær, „en á þá
reyndar eftír að vinna bókhald og
plöntuskrár."
Nú er farið að líða að hádegi og
viðskiptavinirnir famir að streyma
inn í hlaðið á Sólbakka og undirrit-
uð fer að hugsa sér til hreyfings.
Þegar horff er yfir blómahafið er
ekki hægt annað en að virða það fyr-
ir sér í stutta stund, dást að fjöl-
breytninni og jafnvel spyrja sjálfan
sig sömu spuminga og garðyrkju-
ffæðingurinn gerði í byrjun. GG
Gróðrarstöðin Gleim-mér-ei býryftr 1100 tegundum affjökenmi plöntmn.
þurft að bíða í tvö ár í viðbót. „Pét-
ur í Mörk er lærifaðirinn minn, hann
og Reynir í Björk á Kleppjárnsreykj-
um. Þeir vom ákveðnir í að ég skyldi
fara strax í skólann. Eg vann svo hjá
Pétri til ársins 1984 og hann kemur
fólk hvaðanæva að af landinu til að
spá og spekúlera í fjölæm blómun-
um sem ég sérhæfi mig í. Það er
kannski ekki stór kúnnahópur sem
tengist þeim en það fer gott orðspor
af plöntunum. Svo lengi ég sölutím-
Sœdís Guðlaugsdóttir t gróðurhúsinu.
héma enn við hjá mér í dag og gefur
mér ráðleggingar.“ Þegar Sædís var
að vinna hjá Pétri fór hún í kvöld-
skóla í aukagreinar í félagsffæði og
skipulagsffæði en svo lá leiðin til
Danmerkur til að læra bókhald og
rekstur gróðrarstöðvar. Undirbún-
ingurinn fyrir gróðrarstöðina var
næstum búinn. „Eg var í ár á Fjóni
og vann á rósaræktarstöð hjá manni
sem ræktaði 3000 yrki af eðalrósum.
Það var ævintýri að sjá svona lagað,
allar þessar breytilegu htasortdr. Þar
kynntdst ég þessari sérhæfingu."
Mikilvægt að vökva vel
Þar sem undirbúningur fyrir
Gleym-mér-ei var orðinn eins góður
og kostur varð var ekki um annað að
ræða en að hefjast handa. „Eg byrj-
ann með því að hafa allt í pottum.“
Sædís segist hafa jafh gaman af að
rækta fólk og blóm. „Það er gaman
að taka á mótd fólkd. Eg er á vaktdnni
því ég vil hitta viðskiptavinina og
veita þeim ráðgjöf. Hún skiptir
miklu máli.“ Að þessum orðum
slepptum lætur hún eitt gott ráð
vaða: „Fólk er litaglatt og vill fegra
umhverfið sitt. Það er því miður
stundum þannig að sumir halda sig
kunna margt, kannski af því að þeir
hafa séð það í sjónvarpinu. Tökum
sem dæmi einfaldan hlut eins og að
vökva. Alltaf þegar þú færir plöntu
úr stað þarffu að jarðtengja hana
með vatni. Allt verður að vera vel
vökvað og vel blautt. Ekkert
hlandmígildi þar heldur vökva og
aftur vökva. Segjum sem svo að þú