Skessuhorn


Skessuhorn - 20.09.2006, Side 16

Skessuhorn - 20.09.2006, Side 16
16 MIÐVIKUDAGUR 20. SEPTEMBER 2006 'VliHAhe’’rfiið Vertu góður vinur minn - við þá menn sem hrasa Góðir lesendur! Samkvæmt núm- erakerfi mínu er þessi þáttur hin tvöhund- ruðasti í röðinni sem ég skrifa fyrir Skessu- horn og verða það líklega að teljast nokkur tímamót. Þetta er þó ekki alveg ör- ugg númerasetning því nokkra þætti hef ég skrifað annarsstaðar þegar tölvan mín hef- ur átt við heilsuleysi að stríða um lengri eða skemmri tíma og fleira hefur orðið til þess að rugla númerakerfinu smávegis. Hvað um það, einhver tímamót hljóta þetta víst að teljast og er ekki við hæfi að staðnæmast aðeins á slíkum stundum og líta aðeins til baka og hugsanlega eitthvað fram á veginn? Það hefur líklega verið á útmánuðum 1993 að ég hitti frænda minn, Olgeir Helga Ragnarsson, sem þá var ritstjóri Borgfirðings sáluga, í einhverri Borgarnes- ferð minni og fór að nefna það við hann að það vantaði vísnaþátt í blaðið. Svo fór að ég lét tilleiðast að taka einn eða tvo þætti meðan hann væri að leita sér að öðrum til að sjá um verkið til frambúðar. Þar með var ég orðinn fastur á króknum og hef ver- ið meira og minna viðriðinn vísnaþátta- skrif síðan. Stundum hef ég velt því fyrir mér hver lesendahópur minn er. Hvernig er hann samansettur og hver er til dæmis aldurs- skipting hans? Að sjálfsögðu vona ég að hann sé sem stærstur og aldursskiptingin sem breiðust en raunverulega veit ég lítið um það. Þeir sem hafa samband við mig eru yfirleitt frekar eldra fólk en það svosem útilokar ekki það sem ég vona að mér tak- ist stundum að ná til yngra fólksins. Hins vegar gæti það hjálpað mér svolítið við efnisvalið að vita meira fyrir hverja ég er að skrifa. Allavega tel ég mig ekki vera að skrifa fyrir neina sérfræðinga því þeir vita hvort sem er flestir mun meira en ég. Ol- geir Helgi sem ég byrjaði að vinna hjá sagði einhverntíman við mig eitthvað á þessa leið: „Það er nokkuð stór hópur sem hefur gaman af vísum og það er líka dálít- ill hópur sem flettir með hraði yfir allar vísur sem hann sér en það er töluvert stór hópur þarna á milli sem hefur gaman af skemmtilegum og kannske svolítið mein- legum vísum en ekki endilega öllum vísum og það skiptir dálitlu máli að ná honum í lesendahópinn". Þetta hef ég reynt að hafa að leiðarljósi síðan og gjarnan reynt að stilla svo til að á einhverjum tímapunkti væri einhver möguleiki að kreista fram bros yfir sem flestum þáttunum. Hvernig svo sem öðrum finnst að mér hafi til tekist. Annað hlutverk þessara þátta finnst mér vera að reyna að bjarga hálfgleymdum kveðskap og hræddur er ég um að æði mik- ið hverfi með þeirri kynslóð sem nú er að kveðja . Stundum er mér bent á að það vanti meira af nýjum vísum í þáttinn en þær eru þó væntanlega til ennþá í kollun- um á höfundunum, það er verra að ná vís- um úr minni þeirra sem horfnir eru af sjónarsviðinu. Jæja, er ekki rétt að fara að snúa sér að efninu og rifja aðeins upp efni úr fyrstu þáttunum? Einhver fyrsta vísa sem ég birti í vísnaþætti mun vera þessi eftir Guðmund Rafn Sigurfinnsson, skólabróður minn frá Hvanneyri og mun vera ort þar í gamla skólahúsinu á kaldri vetrarnóttu: / skólanum er skratti kalt, skjálfa menn að vonum. Brennivínið búið allt og barn í flestum konum. Þá er nú fokið í flest skjól en þess ber að geta að Bændaskólinn var ekki eins vel sóttur af konum á þeim tíma og síðar varð. Hins vegar voru óspart hafðar í heiðri þessar gömlu hendingar: „Ef freistingarnar guða á gluggann þinn, Þá gœttu þess að hleypa þeim inn." Annar skólabróðir minn frá þessum árum, þó úr Reykholti en ekki frá Hvann- eyri var Hermann Jóhannesson frá Kleif- um og var strax á þessum árum orðinn furðu snjall hagyrðingur. Þórir heitinn Steinþórsson sem lengi var skólastjóri í Reykholti var í daglegu tali nemenda kall- aður Gæinn, hann kenndi stærðfræði og tók eitt sinn Hermann upp í algebru. Her- mann var illa lesinn og orti meðan hann gekk upp að töflunni: Upp að töflu einn ég fer, á mig kallar Cœinn, hárin rísa á höfði mér og herpist saman maginn. Um annan sómamann sem var forfalla- kennari einn vetur eða hluta úr vetri en gekk illa að ná góðu sambandi við nem- endur, kvað Hermann: Fátt mun vera í fari hans fœrandi í letur. Eftirlíking Andskotans aldrei heppnast betur. Björn Jakobsson var lengi kennari í Reykholti og hafði þann sið að láta nem- endur sína skila einni rétt kveðinni vísu eftir veturinn og taldi að það væri engum manni ofraun ef hann hefði heilan vetur til verksins. Til leiðbeiningar hefði mátt vera þessi kveðskapur sem ég veit raunar ekki um höfund að (gæti verið Böðvar Guð- laugsson?): Skíragull skal vera stuðlum í og stál í höfuðstöfum . Reginbull sem rímar á móti því í restina svo við höfum. Ekki veit ég hvað það eru mörg héraðs- fréttablöð sem halda úti vísnaþáttum að staðaldri enda fæðast þau og deyja rétt eins og fleira. A tímabili vorum við þó þrjú skólasystkin úr þessum um eða tæplega hundrað krakka hópi sem sáum um vísna- þætti hvert í sínu blaði. Auðunn Bene- diktsson sá þá um vísnaþátt í Víkurblaðinu á Húsavík og Arndís Þorvaldsdóttir var með vísnaþátt í Austra en ég í Borgfirðingi sáluga. Eg er stundum spurður að því hvort það sé ekki töluverð vinna að halda úti svona þætti og ég svara því jafnan til að það verði að líta á þetta sem hverja aðra vinnu og sinna því sem slíku. Auðvitað er alltaf möguleiki að sleppa ódýrt út úr ein- um og einum þætti en þann leik leikur maður ekki oft ef á að halda vinsældum. Hins vegar er gott samband við lesendur mikill styrkur hverjum þeim sem er í svip- uðu hlutverki. Einhver vísnaþáttaritari ávarpaði lesendur sína svo: Fyrst ég ykkur fórnað hef fjórum nœturvökum, eflaust fœ ég ótal bréf og aragrúa af stökum. Þeir nágrannar Hjálmar Jónsson á Ás- felli og Páll Eggertsson í Lindási ráku um tíma umtalsverðan alifuglabúskap og eins og gengur þarf búskapur jafnan nokkur að- föng og höfðu þeir meðal annars tekið út vörur og / eða þjónustu hjá Þorgeir og Ell- ert hf. Þegar ráðamönnum þar þótti bið eftir greiðslu orðin hæfilega löng var Val- geir Runólfssyni falið að semja innheimtu- bréf: Pútur & Peking h.f. Lindásfelli. c/o hr aðalforstjóri P.Eggertsson. Lindási, Innri Akraneshreppi. 17/4 1967 Flagvaxtarstjóri í hænsnarœkt! Hér með tilkynnist yður, að lánsviðskipti vor lokast öll við Lind-Ásfellsbú því miður. Meðan búið ei getur greitt gömlu skuldina niður, eitt hundrað króna og einar tólf eru þar stærstur liður. Liðið er hátt á annað ár án þess að greiðsla fáist, fuglarnir skila fullum arð þó féhirðir stöðugt þráist. Ferðast sá út um fjarlæg lönd þótt fullnaðaruppgjör láist, að skuldseiglu þessa „merka" manns margur skálkurinn dáist. Aðgangshörku við yðar bú oss verður tœpast kennt um, lögfræðinga að leita til með litla skuld vér ei nenntum. Og þótt vér hyggðumst að heimta féð hátt vér ei bogann spenntum, nú krefjumst vér skuldaskila strax með skráðum vöxtum og rentum. Virðingarfyllst Þorgeir og Ellert h.f. Bréfið hafði hins vegar þau áhrif að þeir félagar drógu greiðslu sem lengst í von um að fá meira af slíku. Annars er hægt að velta því fyrir sér til hvers allur þessi elt- ingarleikur við veraldar verðmætin er eig- inlega. Guðmundur Þorláksson sem kall- aður var Glosi kvað við Bensa Þór kaup- mann í Reykjavík: Vertu góður vinur minn við þá menn sem hrasa. Því að hinsti hjúpur þinn hefur enga vasa. Alls konar kort eru að verða verulegur þáttur af daglegu lífi okkar svo að sumum þykir nóg um. Einhverntíman orti Theó- dór Einarsson: Fyrr ég gat á árum ort eins og best ég vildi. Nú er ég eins og kreditkort sem komið er úr gildi. Vestur íslensku skáldin KN og Guttorm- ur J Guttormsson voru miklir vinir og fór KN oft að heimsækja vin sinn og gisti þá jafnan í sama herberginu sem þeir kölluðu „Freezirinn“ vegna lélegrar upphitunar, enda orti Gutti: Svo ég geti hjalað hress hvenær sem mig fýsir gamla KN „Cood and fresh" geymi ég inni í„freezir". Eitt af því sem fylgir breytingum og hraða nútímans eru tíðir hjónaskilnaðir og fjöldi einstæðra foreldra. Símon Jón Jó- hannsson orti eftirfarandi vögguljóð til- einkað einstökum feðrum og þó sum hinna ungu skálda segi að formið hefti hugsunina þá sé ég ekki annað en höfundur hafi kom- ið þokkalega frá sér hugsun sinni og leyfi mér að efast um að þetta kvæði væri nokk- uð betra þó það væri óstuðlað: Sofðu litla lukkutröll, Ijúfur ertu og sœtur. Pabbi geymir gullin öll, geislabyssu og He-man höll. En vakir yfir videói um nætur. Það er margt sem mamma veit, minn er hugur þungur. Nýleg barnalögin leit, lofuð er þar mæðrasveit. En ég mun reynast rembusvín og pungur. Sofðu Ijúfur sofðu rótt. Seint mun best að vakna. Aðeins þessa einu nótt í örmum pabba sefur rótt Einnig feður finna til og sakna. Stundum heyrast efasemdarraddir um framtíð vísunnar en fyrir nokkrum árum orti ónefndur menntaskólanemi og meðan unglingar yrkja svona sé ég ekki ástæðu til að óttast: Saman kœtumst kvöldum á cool og sæt að vanda. Drykknum mæta dreypum á. Diet Sprite og landa. Ekki veit ég hvert hefur síðan orðið framtíðarstarf þessa ágæta unga manns eða hver lífskjör hans hafa orðið. Eftir Gísla Olafsson frá Eiríksstöðum er þessi ágæta hugleiðing um lífið og dauðann: Þegar lagt er lík á beð, lokagreiðslan kemur. Heimur borgar manni með moldarrekum þremur. Það færist mjög í vöxt að kúabændur taki tæknina í þjónustu sína og komi sér upp svokölluðum „robotum“ til að annast mjaltirnar. Einn ágætur bóndi sem á upp- kominn heimavinnandi son var spurður hvort hann ætlaði ekki að fara að fá sér ro- bot eins og fleiri en svarið var á þessa leið: „Nei, það er miklu betra að borga strákn- um sæmilega. Það er miklu meiri félags- skapur að honum“. Það mætti segja mér að það væru sirka þrír aldarfjórðungar síð- an dætur Halldórs á Asbjarnarstöðum voru að dást að myndum í kennslubók af aðbún- aði kúa í Hollandi og varð það Halldóri til- efni eftirfarandi hugleiðingar: lllt er að teljast ómagi andann kvelja á búsýsli mætti ég velja verkefni væri ég belja í Hollandi. Þar eru fjósin hrein og há hýrar drósir júgrin kljá rafmagnsljósin lömpum frá lýsa upp rósir út við skjá. Hvar eru mörkin milli gamans og al- vöru? Það hefur vafist fyrir mörgum að svara þessu. Isleifur Gíslason var þekktur fyrir flest annað en alvarlegan kveðskap en þó er spurning hvort ekki má greina alvöru undir niðri í bölsýnisvísum Jóns gamla: Skapið laskast, lund er breysk, lífsins háski margfaldast. Auðna raskast, ævin beisk. Er ég máske að forskrúfast? Stöku sinnum er ég spurður að því hver sé mín uppáhaldvísa og verður að segjast að þegar stórt er spurt verður fátt um svör. Þó held ég að ef mér væri stillt upp við vegg yrði fyrir valinu eftirfarandi vísa Sig- urðar Magnússonar frá Gafli í Víðidal, kannske vegna þess að mér finnst hún eiga svo vel við sjálfan mig: Grœna hjalla gyllir sól grös í halla skína. Upp til fjalla fann ég skjól fyrir galla mína. Með kœrri þökk fyrir lesturinn bœði nú og áður. Dagbjartur Dagbjartsson Refsstöðum 320 Reykholt S435 1367 og 849 2715 dd@simnet.is

x

Skessuhorn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.