Morgunblaðið - Sunnudagur - 09.06.2019, Blaðsíða 14

spurði hana hvort hún hefði áhuga á að fá sér
kaffi með mér. Hún þekkti konu sem var í ball-
ettnum hjá Joffrey og talaði víst við hana og
spurði hver þessi ókunnugi karlmaður sem
væri að bjóða sér í kaffi væri eiginlega. Sú
svaraði að hún myndi bara koma með á kaffi-
húsið. Hún sagði, já, já, förum bara, engar
áhyggjur, „he is nice!““ segir Helgi og skellir
upp úr.
Helgi og Marlene urðu þar með par og hafa
verið samstiga í lífinu sem snúist hefur að
miklum hluta um dansinn en einnig um fjöl-
skylduna. Þau eiga tvo drengi, Kristinn er
fæddur 1967, búsettur í Þýskalandi og Erik er
fæddur 1971, ljósmyndari hjá San Francisco-
ballettnum.
„Hvorugur vildi fara í dansinn. Ég held að
þeir hafi séð stritið sem fylgdi því að komast
upp á toppinn. Líkamlegt strit, að vera alltaf
þreyttur og svo er svo mikil samkeppni. Þeir
sáu að þetta var ekki fyrir þá. Þar sem móðir
mín leyfði mér að gera það sem mig langaði til,
varð ég að gera það sama fyrir þá.“
Myndi aldrei dansa framar
Lentirðu aldrei í meiðslum?
„Jú, þegar ég var aðaldansari hjá New York
City-ballettnum, 33 ára gamall. Þá var ég bú-
inn að þjást í bakinu í nokkur ár og þurfti oft
að fara í nudd og til kírópraktors. Svo kom það
fyrir á sýningu að ég gat ekki hreyft mig. Ég
komst af sviðinu en þetta var alveg í lokin, sem
betur fer. Þetta var slæmt en ég gat komið
mér af sviðinu,“ segir Helgi.
„Þá bjó ég fyrir utan borgina en við höfðum
keypt lítið hús í New Jersey og þangað keyrði
ég heim úr vinnu á hverjum degi. Þennan dag
get ég ekki ímyndað mér hvernig ég komst
heim. Ég gat ekki hreyft mig og var með mikla
verki. Næsta dag var ég sóttur og farið var
með mig á spítala. Ég var þá með mjög slæmt
brjósklos. Ég lá þar í viku, tíu daga í strekk-
ingu og þar komu læknar að líta á mig á hverj-
um degi. Einn læknirinn sagði við mig að ég
skyldi vita að ég myndi aldrei dansa aftur. Það
var allt sem ég þurfti að heyra og sagði, það
verður ekki, ég mun dansa aftur. Ég var ekki
búinn. Kannski var þetta þessi íslenska
þrjóska, ég veit það ekki. Ég fór svo af spítal-
anum til Íslands og lá þar í strekkingu í þrjár
vikur. Ég lá kyrr og það voru lóð sem héngu
niður og toguðu mann, líklega gamaldags
lækningaaðferð,“ segir hann og hlær.
„En hann vildi ekki skera mig upp og ég var
ánægður með það því það eru bara helmings-
líkur á það lagist við það. Þetta gerðist í janúar
og ég var kominn á svið að dansa í júlí,“ segir
hann. „Læknarnir höfðu rangt fyrir sér,“ segir
hann sposkur.
Ekkert minna en það besta
Helgi var í fimmtán ár aðaldansari hjá Balan-
chine. Hann dansaði til 42 ára aldurs, sem er
nokkuð hár aldur í þessum bransa. „Það er erf-
itt fyrir karldansara að endast svona lengi. Þá
fékk ég boð að fara til Kaupmannahafnar að
taka við sem stjórnandi Konunglega danska
ballettsins. Þá kom boð um að koma til San
Francisco en það var nefnd sem var að leita að
stjórnanda. Sá sem hafði stjórnað flokknum
hafði bent á mig, en hann vildi hætta. Það fór
svoleiðis að ég fór til Kaupmannahafnar en það
tókst ekki þessi samningur og þegar ég kem
tilbaka les ég í New York Times að þessi mað-
ur væri látinn. Þá hélt ég að það yrði ekkert
meira af þessu en þá kom þessi nefnd til sög-
unnar sem vissi af því að hann hafði haft sam-
band við mig,“ segir hann og það fór þá svo að
Helgi tók við sem listrænn stjórnandi San
Fransisco-dansflokksins.
Þar hefur hann nú stjórnað í 34 ár og gert
dansflokkinn að því sem hann er í dag. Í upp-
hafi var dansflokkurinn frekar lítið þekktur og
alls ekki með þeim bestu í Bandaríkjunum.
„Nefndin spurði mig hvort ég gæti gert
flokkinn að einum af þeim bestu á landsvísu í
Bandaríkjunum. Um leið á heimsmælikvarða.
Ég hafði aldrei stjórnað neinu fyrirtæki áður
en sagði: ég get gert það!“ segir hann og hlær.
Varstu með hugmynd hvernig þú myndir
gera það?
„Já. Af því ég var að koma frá Balanchine
sem var á þeim tíma einn albesti dansflokkur
heims. Ég hafði aldrei hugsað mér að verða
stjórnandi þótt ég hefði hugsað um að ég yrði
kennari. En eitthvað hafði ég lært og ég vissi
hvað það besta var. Og ég vildi ekkert minna
en það. Ég þurfti að hugsa hvernig ég færi að
því og fór strax að kenna á hverjum degi; sýna
dönsurum hvernig sporin ættu að vera. Um
leið fór ég að bjóða danshöfundum að skapa
nýja balletta, því mér fannst vanta eitthvað
nýtt. Það þurfti að opna gluggann og fá frískt
loft inn í flokkinn.“
Nú eru liðin 34 ár, hvernig hefur dansflokk-
urinn þróast?
„Fyrstu árin voru erfið. Það hafði verið með-
stjórnandi þessa manns sem lést sem var vin-
sæll meðal áhorfanda og þótt hann hafi verið
látinn fara, bjó hann enn í San Francisco og
var meira að segja með skrifstofu í sama hús-
næði og við vorum í. Þannig að ef dansarar
sem höfðu verið áður hjá honum voru ekki
ánægðir með mínar ákvarðanir fóru þeir niður
til hans að klaga. Ég þurfti mikið að berjast
þarna í byrjun, og líka við áhorfendur sem
vildu ekki að ég væri að breyta öllu.“
Er ekkert erfitt að vera alltaf ferskur, koma
alltaf með eitthvað nýtt?
„Jú, það er það. Á hverju ári í janúar er ég
með sýningu til þess að afla fjár fyrir flokkinn.
Þetta er mikilvæg sýning. Fólk kemur gjarnan
til mín á eftir og segir; þetta er það besta sem
þú hefur gert. Þá fer ég alltaf strax að hugsa,
hvað get ég gert betra á næsta ári. Ef þetta er
best, hvað geri ég næst? Það er alltaf svoleiðis.
Og líka með dagskrána sjálfa, ég þarf að hugsa
tvö ár fram í tímann.“
Nú sýndir þú mjög sérstakan ballett við tón-
list Bjarkar. Hvernig kom það til?
„Við héldum hátíð í fyrra, Unbound Festi-
val, og ég bauð manni að nafni Arthur Pita að
koma á hana. Tilgangur hátíðarinnar var að
gefa danshöfundum tækifæri til að gera eitt-
hvað sem þeir höfðu aldrei gert áður og ég
bauð tólf listamönnum að koma og skapa.
Hann kom til mín og sagðist alltaf hafa verið
hrifinn af Björk og langaði gífurlega mikið að
nota tónlistina hennar, en fengi ekki leyfi til
þess. Ég sagði honum að ég skyldi reyna að
hjálpa til og hafði samband við kunningja og
fjölskyldu heima til að komast í samband við
Björk. Það hafðist og ég gat skrifað henni bréf
á íslensku og útskýrði tilganginn og sagði
henni að hann væri þekktur og hefði skapað
mikið hér í London. Hún gaf honum þá leyfi til
að nota tónlistina,“ segir Helgi.
„Hann var yfir sig ánægður.“
Ég er einráður
Ertu harður húsbóndi?
Helgi hugsar sig um. „Að mörgu leyti. Fólk
veit til hvers ég ætlast. Ég er kröfuharður.“
Hann segir að á dæmigerðum degi í San
Francisco sé hann mættur til vinnu um tíuleyt-
ið. Suma daga kennir hann. „Svo er alltaf eitt-
hvað á skrifborðinu og ákvarðanir sem ég þarf
að taka. Þarna er ég mestallan daginn en fer
svo heim í mat og er svo kominn aftur í leik-
húsið um kvöldið á sýningu. Þetta er gífurlega
VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9.6. 2019