Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.06.2019, Blaðsíða 20

20 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16.6. 2019
LÍFSSTÍLL
Það væri skiljanlegt ef þeir semsækja Kambódíu heim freist-ast til að kenna í brjósti um
innfædda. Forfeður þessa heillandi
fólks byggðu upp mikið veldi, sem frá
9. til 15. aldar lagði undir sig stóran
hluta Suðaustur-Asíu, en í dag búa
landsmenn við sára fátækt og eru
nærri því ósýnilegir á milli nágranna
sinna: ferðamannaparadísarinnar
Taílands til vesturs, en til austurs Ví-
etnams sem svo mörgum þykir – eins
undarlegt og það kann að virðast –
sveipað ákveðnum ljóma eftir stríðs-
brölt Bandaríkjamanna þar á sínum
tíma.
Og hver veit; kannski myndi
heimsbyggðin varla vita að Kambódía
væri til ef ekki væri fyrir hallarbygg-
ingarnar og musterin sem franskur
landkönnuður rambaði á í frumskóg-
inum á 19. öld, skammt frá borginni
Siem Reap sem þá var bara agn-
arsmátt þorp. „Hér eru byggingar
sem jafnast á við musteri Salomóns,
sem hljóta að hafa verið reist af ein-
hvers konar Michelangelo fyrri alda,“
skrifaði Henri Mouhot í ferðabókum
sínum. Í dag þykja Angkor Wat-
musterisbyggingarnar einhver merk-
ustu undur veraldar.
Það var í þessu sama landi, þar
sem konungar létu byggja risavaxin
og óviðjafnanleg mannvirki, sem
framdir voru einhverjir ljótustu
glæpir okkar tíma: þegar Rauðu
kmerarnir – Kommúnistaflokkur
Kampútseu – komust til valda og
murkuðu lífið úr fjórðungi lands-
manna. Voðaverk þeirra voru slík að
margir ferðamenn, og jafnvel fólk
sem búið hefur og starfað lengi í höf-
uðborgini Phnom Penh, hafa ekki geð
í sér til að heimsækja safn sem þar er
að finna í gamalli skólabyggingu sem
notuð var sem fangelsi, pyntinga- og
aftökustaður þeirra sem lentu í sigti
Pol Pot og undirsáta hans. Þar voru
20.000 konur, karlar, ungmenni og
börn leidd inn en aðeins tólf auðnaðist
að komast þaðan á lífi.
Hörmungarnar
áþreifanlegar
En þar byrjum við ferðina um
Kambódíu, enda er S-21-fangelsið
staður sem öllum er hollt að vitja, þó
ekki væri nema til að muna hve brýnt
það er að sitja ekki aðgerðalaus hjá
þegar illskan lætur á sér kræla.
Safnið lætur ekki mikið yfir sér,
séð frá götunni, enda byggingin upp-
haflega ósköp venjulegur skóli í
ósköp venjulegu hverfi Phnom Penh.
Skólastofunum var einfaldlega breytt
í pyntingaklefa, eða hólfaðar niður
með múrsteinum til að búa til agn-
arsmá box þar sem hlekkjaðir fang-
arnir biðu örlaga sinna. Það sem ger-
ir heimsókn í S-21 svo áhrifaríka er
að nánast engu hefur verið breytt og
eins og pyntingatólin hafi síðast verið
notuð í gær. Í fyrstu byggingunni
sem gestir heimsækja, þar sem pynt-
ingarnar fóru fram, standa ennþá úti
á miðju gólfi sömu rúmgrindur og
fangarnir voru festir við. Uppi á
veggjum herbergjanna hanga myndir
sem sýna fangana þar sem þeir lágu –
liðin lík – í þessum sömu rúm-
grindum, því þegar kvalarar þeirra
lögðu á endanum á flótta gættu þeir
þess að drepa fórnarlömb sín fyrst.
Kmerarnir starfræktu a.m.k. 150
önnur fangelsi af svipuðum toga.
Vönduð hljóðleiðsögn leiðir gesti
frá byggingu til byggingar, frá her-
bergi til herbergis, og við lok ferð-
arinnar má staðnæmast við lítið hús
þar sem einn af föngunum sem kom-
ust lífs af er stundum til taks ásamt
túlki, reiðubúinn að fjalla um það sem
hann upplifði á þessum sama stað.
Sagan er ekki fjarlægari en svo.
Í átt til himins
Eftir heimsókn í S-21 er ekki úr vegi
að róa sálina og fá far með túk-túk að
konungshöllinni. Hallarsvæðið er að
stærstum hluta opið almenningi og
þar má finna friðsæld í skrautlegum
viðhafnarbyggingum og musterum
sem teygja sig upp til himins. Létt-
klæddir ferðamenn geta keypt léttar
síðar buxur við innganginn til að hylja
hnén eða sjöl til að hylja efri hlutann,
því þyrpingin öll er helgur staður og
trúarhefðirnar kalla á að sýna vissa
virðingu í klæðaburði. Rétt er að
benda sérstaklega á lítinn skála sem
Napóleon III gaf konungi Kambódíu
á 19. öld. Skálinn lítur næstum út eins
og stórt dúkkuhús í evrópskum stíl og
er gerður úr járni.
Þar með eru áhugaverðustu
áfangastaðir Phom Penh upptaldir, ef
Hæstu hæðir og lægstu lægðir
Eftir heimsókn til Kambódíu situr eftir í ferða-
langnum hvað mannskepnan er fær um að gera
bæði stórfenglega og hörmulega hluti.
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Spírurnar á Bayon-
musterinu brosa framan í
gesti, rétt eins og heima-
menn gera sjálfir.
Ljósmynd /Ásgeir Ingvarsson
Hennar hátign, Sita Norodom,
segir svo ótalmargt fallegt að sjá
og reyna í Kambódíu.
Ljósmynd /Ásgeir Ingvarsson
Hvenær er best að heimsækja?
Ferðamenn virðast almennt forðast Siem Reap á
rigningatímabilinu. Rigningin kemur samt yfirleitt
ekki að sök, því þó að rigni mikið kemur yfirleitt
bara ein stór skúr (sem gerir boð á undan sér) og þá
hægt að skjótast inn á veitingastað á meðan eða
gæða sér á nesti. Rigningamánuðirnir eru því ekki
slæmur tími til að heimsækja og þeim fylgja bæði
meira næði og lægra verð á hótelunum.
Hvað þarf af lyfjum og bólusetningum?
Þótt hættan á smiti í örstuttri ferð sé ekki mikil er
alltaf betra að vera með bólusetningarnar í lagi. Hjá
göngudeild sóttvarna má fá nýjustu upplýsingar og all-
ar sprautur. Auk þess að endurnýja grunnbólusetn-
ingar, ef þess þarf, má t.d. reikna með að læknir ráð-
leggi bólusetningu gegn lifrarbólgu A og taugaveiki.
Oft er heimsókn til Kambódíu hluti af stærra ferðalagi
um SA-Asíu sem kallað gæti á frekari bólusetningar.
Ferðalangar ættu að ræða við lækninn sinn um
malaríuvarnir og er skynsamlegt að hafa líka með-
ferðis lyf sem hjálpa við magaveiki, auk plástra s.s. til
að verjast blöðrum og hælsærum.
ópskt flugfélag er með beina tengingu við Siem Reap
eða Phnom Penh. Þægilegt getur verið að fljúga með
Icelandair og Thai Airways til Bangkok, ýmist í gegn-
um Arlanda eða Kastrup, en fjöldi daglegra tenginga
er á milli Bangkok og Kambódíu. Íslendingar búsett-
ir á svæðinu mæla iðulega með leitarvélinni Ticket 2
Travel (www.t2t.is) til að finna hagstætt verð á flugi
til þessa heimshluta.
Ferðalangar ættu að hafa Bandaríkjadali með-
ferðis, m.a. til að borga 30 dali fyrir vegabréfsáritun
við komu í Kambódíu.
Hverju á að klæðast?
Velja ætti létta og góða gönguskó sem anda vel og
höfuðfat til að verjast sterkri sólinni. Í musterum og
höllum má reikna með að þurfa að klæðast fatnaði
sem nær niður fyrir olnboga og hné og sýnir ekki of
mikið af barminum. Nær alltaf er sölumaður í kall-
færi með sjal eða „fílahirðabuxur“ til sölu, sem dug-
ar til að fullnægja musterisreglunum.
Hvernig er best að komast þangað?
Hjá ferðaskrifstofunni Farvel (www.farvel.is) eru
seldar ferðir til Kambódíu og nágrennis. Ekkert evr-
Hagnýt ráð fyrir ferðalanginn