Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.08.2019, Page 14

VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11.8. 2019
ardrauma í maganum. Hann lék bæði í Óvitum
og Óliver Twist í Þjóðleikhúsinu og lék einnig í
stuttmyndum sem vinirnir gerðu.
„Mér fannst ég aldrei nógu góður leikari og
smám saman fór ég að færa mig á bak við kam-
eruna og að leikstýra og taka upp. Ég gerði
amatör stuttmyndir alveg frá fimmtán til 25
ára aldurs en þá fór ég í kvikmyndaskóla í
Prag. Þá fór ég að taka þetta alvarlega.“
Af klósettbotni
Grímur segir að unglingsárin með tilheyrandi
tilraunum á sviði kvikmyndalistarinnar hafi
verið honum dýrmæt reynsla sem nýttist hon-
um síðar meir í starfi. „Maður var að fikra sig
áfram og gera tilraunir. Ég gerði eina stutt-
mynd í MH með Rúnari Rúnarssyni sem vakti
athygli. Hún hét Klósettmenning og í henni
var fylgst með fólki sem kom inn á salerni en
myndin var tekin upp af klósettbotninum,“
segir hann og tekur fram að myndin hafi verið
leikin.
„Myndin var valin inn á
kvikmyndahátíð í Noregi.
Við Rúnar fórum út til
Bergen átján ára gamlir,
langyngstu þátttakend-
urnir. Þessi mynd hjálpaði
okkur mikið upp á sjálfs-
traustið,“ segir hann.
Þegar Grímur var búinn
að hlaupa af sér hornin
hér heima flutti hann til
Prag. Þar nam hann fræðin í tvö ár í kvik-
myndaskóla og segir það bestu ár lífs síns.
„Þarna kynntist ég straumum og stefnum í
kvikmyndalist og mörgu fólki sem var að gera
það sama og ég,“ segir hann.
„Þarna mótaði ég minn persónulega stíl sem
ég hef fylgt síðan þá. Ég nota til dæmis mynd-
mál mjög mikið en er ekki með mikið af sam-
tölum. Ég nota líka ákveðinn tökustíl, hand-
ritastíl og leikstíl,“ segir Grímur sem skrifar
alltaf sjálfur sín handrit.
Útskriftarverkefni Gríms úr kvikmynda-
skólanum í Prag fjallaði, líkt og stuttmyndin
í MH, um klósett en myndin heitir Slavek
the Shit. Blaðamaður spyr í gríni hvort hann
sé haldinn klósettblæti. „Það hefur stundum
verið gert grín að því. Í Héraðinu er ein sena
þar sem aðalpersónan Inga tekur fulla
skóflu af kúaskít og hendir á bílrúðu aðstoð-
arkaupfélagsstjórans. Þannig að þetta er
kannski höfundareinkenni,“ segir Grímur
sposkur.
Opnaði allar dyr
Myndin Hrútar frá 2015 kom Grími á kortið
sem kvikmyndagerðarmanni en sú mynd vann
til Un Certain Regard-verðlaunanna á Kvik-
myndahátíðinni í Cannes.
„Mér skilst að það séu stærstu kvikmynda-
verðlaun sem íslensk mynd hefur fengið. Það
gerði Hrúta að þeirri stóru mynd sem hún
varð,“ segir Grímur sem segist alls ekki hafa
búist við þessum verðlaunum.
„Við vorum bara fegnir að komast inn á
Cannes en þetta kom mjög mikið á óvart. Bæði
okkur og bransanum en ég var þarna alveg
óþekktur leikstjóri. Ég man að þegar ég tók
við verðlaununum af Isabellu Rossellini þá
stífnaði ég upp. Það var engin Óskarsræða,“
segir hann og brosir.
„En þessi verðlaun breyttu lífi mínu og ekki
bara mínu heldur margra annarra sem komu
að Hrútum,“ segir Grímur en í kjölfarið var
honum boðið um allan heim að kynna myndina.
„Ég bjó í ferðatösku í eitt ár. Það var mikið
ævintýri en ég fékk líka ógeð á ferðalögum.“
Fleira fylgdi frægðinni en Grímur er nú með
umboðsmenn bæði í London og Los Angeles.
„Þetta opnaði allar dyr og ég fékk alls konar
tilboð. Mörg fyrirtæki höfðu samband og vildu
framleiða mynd eftir mig á ensku. Ég var ekki
með neinar aðrar hugmyndir á þeim tíma en
Héraðið sem átti að vera íslensk mynd, þannig
að ég ákvað að kokka upp hugmynd fyrir
mynd á ensku. Hún heitir The Fence og ég hef
verið þrjú ár að þróa handritið með handrits-
höfundinum Shanes Danielsen. Hún gerist í
Bandaríkjunum og segir sögu tveggja fjöl-
skyldna sem búa hlið við
hlið í úthverfi. Í öðru hús-
inu búa ung vinstrisinnuð
hjón og í hinu eldri íhalds-
söm hjón. Þessum fjöl-
skyldum lendir saman þeg-
ar eldri hjónin taka upp á
því að reisa gríðarstóra
girðingu í kringum húsið
sitt. Þessi mynd er um
ástandið í Bandaríkjunum í
dag; um óttann og pól-
ariséringuna. Ég er núna að leita að amerísk-
um leikurum en það er írskt fyrirtæki sem
heitir Element Pictures sem framleiðir hana.
Það fyrirtæki gerði meðal annars The Favou-
rite og Room sem báðar voru tilnefndar til
Óskarsverðlauna. Þetta fyrirtæki framleiðir
listrænar kvikmyndir eins og ég hef verið að
gera,“ segir Grímur sem er að vonum spenntur
fyrir framhaldinu.
„Þarna eru fleiri kokkar í eldhúsinu en ég er
vanur; hérna heima er ég minn eigin herra og
fæ að ráða öllu sjálfur. Það eru listrænar mála-
miðlanir þarna. En þetta gæti orðið mín næsta
mynd á eftir Héraðinu.“
Brotist úr karllægum veruleika
Í myndum Gríms má gjarnan sjá venjulegt ís-
lenskt fólk sem lendir í aðstæðum sem ógna
tilveru þess. Grímur segist nota ákveðinn stíl í
öllum sínum verkum.
„Ég er oft með fáa karaktera og það ríkir
ákveðin einfaldleiki í mínum myndum. Þá
verður hver karakter stærri og fær að njóta
sín betur. Það er gegnumgangandi leiðarstef í
mínum myndum að þarna eru karakterar sem
eru fulltrúar ákveðinna gilda eða viðhorfa.
Eins og sauðfjárbóndinn sem er fulltrúi gamla
bændasamfélagsins sem er ógnað af nútíman-
um; vísindamönnum að sunnan,“ segir hann og
segir einhvern pólitískan undirtón í öllum hans
myndum.
„Þó mismikill en ég myndi segja að í Hér-
aðinu væri hann mikill,“ segir hann og lýsir at-
burðarásinni.
„Héraðið er um fjölskyldu sem fjárfestir í
róbóta-fjósi og lendir í miklum skuldum. Það
er kaupfélag þarna í héraðinu sem bjargar
þeim frá gjaldþroti en það kostar það að þau
verða háð því.“
Grímur segist alltaf hafa haft áhuga á Fram-
sóknarflokknum, kaupfélögunum og landbún-
aðarpólitík enda sem fyrr segir alinn upp í því
umhverfi. „Handritið er að hluta til byggt á
sönnum sögum úr Skagafirði þar sem er öflugt
kaupfélag. Ég dvaldi í Skagafirðinum um tíma
og spjallaði við heimfólk. Þarna er blómleg
byggð, viss velmegun og atvinnuöryggi og fólk
virðist hafa það nokkuð gott. Ef bændur lenda
í vanda getur kaupfélagið hlaupið undir bagga
en á móti kemur að eggin eru öll í sömu körf-
unni. Það er til dæmis ekki auðvelt fyrir bænd-
ur að gagnrýna kaupfélagið opinberlega. Í
kjölfarið á þessu kom upp hugmynd hjá mér að
gera kvikmynd um einstakling sem byrjar að
spyrja gagnrýninna spurninga; einhver sem
vildi breyta samfélaginu og koma af stað ein-
hvers konar byltingu. Þá fékk ég hugmyndina
að Ingu,“ segir Grímur og nefnir að í dag séu
konur í sveitum landsins að verða meira áber-
andi en á árum áður.
„Þær eru að brjótast út úr þessum karllæga
veruleika. Nú ganga konur í öll störf í sveit-
unum og reka sín bú sjálfar. Þannig varð Inga
til, þessi sterka nútíma bóndakona, en hún er
að hluta til byggð á Heiðu fjalldalabónda. Inga
á í útistöðum við karla þannig að það er ákveð-
inn femínískur tónn í myndinni.“
Kálfurinn skírður Grímur
Kvenhetjan Inga er leikin af Arndísi Hrönn
Egilsdóttur og segist Grímur hafa samið hand-
ritið með hana í huga.
„Ég hef lengi verið hrifinn af henni sem leik-
konu, sérstaklega sem kvikmyndaleikkonu.
Ég hef fylgst með henni lengi á sviði og mér
finnst hún hafa þá eiginleika sem þarf til að
verða trúverðug bóndakona. Ég var ekki með
neinar prufur fyrir þetta hlutverk; ég ákvað
strax að hún myndi leika Ingu,“ segir hann.
„Hún er 101-bóhem og hefur aldrei verið í
sveit þannig að ég þurfti að pína hana aðeins;
ég sendi hana á tvo bæi og svo hitti hún Heiðu
fjalldalabónda og lærði af henni. Hún lagði
mikið á sig fyrir hlutverkið.“
Grímur segir myndina vera drama en inni á
milli glittir í grínið.
„Ég myndi segja að myndin væri pólitískt
drama en húmor hefur alltaf fylgt mér sem
höfundi. Það er ekki meðvitað heldur kemur
það náttúrulega. Húmorinn felst í aðstæð-
unum frekar en hnyttnum samræðum.“
Myndin er að mestu tekin upp á bóndabæn-
um Erpsstöðum í Dölum þar sem er nútíma-
kúabú og á Hvammstanga. Í Hrútum voru
kindur í sviðsljósinu en í Héraðinu eru það
kýrnar.
„Það er meiri fókus á dýr í Hrútum en í Hér-
aðinu. En það var ein sena í Héraðinu sem var
mjög erfið; kálfburður. Það þurfti að taka það
„live“, eins og í heimildamynd. Við þurftum að
taka það tvisvar sinnum. Fyrri kálfurinn sem
fæddist var skírður Grímur og sá síðari Arn-
dís. Þeir eru orðnir stórir í dag og ég vona að
þeir fari ekki alveg strax í sláturhúsið,“ segir
Grímur og brosir.
Smækkuð mynd af Íslandi
Hverju viltu miðla til fólks með þínum mynd-
um?
„Ég er sósíalisti og hef samúð með lít-
ilmagnanum. Myndirnar mínar fjalla yfirleitt
um jaðarpersónur sem eru beittar óréttlæti
eða ógnað af valdamiklu fólki. Eins og Inga í
Héraðinu. Mér er líka umhugað um ákveðin
gildi í samfélaginu og er gömul sál. Mér finnst
„Ég er sósíallisti og hef samúð með lítilmagn-
anum. Myndirnar mínar fjalla yfirleitt um jað-
arpersónur sem eru beittar óréttlæti eða ógn-
að af valdamiklu fólki. Eins og Inga í Héraðinu.
Mér er líka umhugað um ákveðin gildi í sam-
félaginu og er gömul sál,“ segir Grímur. ’
Svo er auðvitað ákveð-
in pressa að koma með
mynd eftir Hrúta, sem gekk
alveg fáránlega vel. Maður
á eftir að lenda í sam-
anburði en mér finnst að
fólk eigi að fókusera á Hér-
aðið sem sjálfstætt verk.
Aðalleikarar Hrúta, Sigurður Sigurjónsson og Theodór Júlíusson stilltu sér upp með leikstjóranum
á frumsýningu myndarinnar. Siggi Sigurjóns leikur einnig í nýju mynd Gríms, Héraðinu.
Morgunblaðið/Styrmir Kári