Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.12.1993, Side 10

Sveitarsjóðareikningar 1990
Y firlitið sýnir miklar breytingar meðal fámennustu sveitar-
félaganna sem fækkaði um 11 milli ára. Ellefu sveitarfélög
fóru út úr þessum flokki vegna samruna við önnur. Eitt
sveitarfélag, Öngulsstaðahreppur, færðist úr þessum fiokki
vegna fólksfjölgunar. A móti bættist við annað sveitarfélag,
Laxárdalshreppur, vegna fækkunar íbúa þar en hann taldist
áður meðal sveitarfélaga með 400-999 fbúa. Þau sveitarfélög
sem sameinuðust öðrum á árinu 1990 voru eftirfarandi:
a) Fróðárhreppur sameinaðist Ólafsvík;
b) Auðkúluhreppur sameinaðist Þingeyrarhreppi;
c) Seyðisfjarðarhreppur sameinaðist Seyðisftrði;
d) Samruni varð meðal Hofshrepps, Hofsóshrepps og
Fellshrepps í eitt sveitarfélag, Hofshrepp, og flokkast
hann meðal sveitarfélaga með 400-999 íbúa;
e) Hörgslandshreppur, Kirkjubæjarhreppur, Skaftár-
tunguhreppur, Leiðvallarhreppur og Alftavershreppur
sameinuðust í Skaftárhrepp og flokkast hann meðal
sveitarfélaga með 400-999 íbúa.
Sveitarfélögum með 400-999 íbúa fjölgaði um þrjú eða úr
22 í 25. Inn komu fjögur sveitarfélög en eitt féll út, Laxár-
dalshreppur. Tvö sveitarfélög, Hofshreppur og Skaftár-
hreppur, voru ný, eins og fram hefur komið. Hin voru
Seyðisfjörður, sem var áður meðal sveitarfélaga með 1.000-
3.000 fbúa, og Öngulsstaðahreppur en hann var áður í flokki
með fámennustu sveitarféiögunum.
Loks varð breyting hjá sveitarfélögum með 1.000-3.000
íbúa en þeim fækkaði úr 20 í 19 vegna Seyðisfjarðar eins og
að framan getur.
Þá sýnir 1. yfirlit að skil á ársreikningum sveitarfélaga til
Hagstofunnar eru nokkuð góð bæði árin. Öll sveitarfélög
með 400 íbúa eða fleiri skiluðu ársreikningum til Hagstofunnar
bæði árin 1989 og 1990. Sveitarfélög með færri en 400 fbúa
eru reyndar langflest, 155 árið 1989 og 144 árið 1990, en 7
þeirra skiluðu ekki gögnum fyrra árið og 4 það seinna. Þessi
sveitarfélög voru:
Árið 1989 íbúafjöldi
Breiðuvikurhreppur 64
Haukadalshreppur 54
Staðarhreppur 120
Akrahreppur 276
Skeggjastaðahreppur 134
Seyðisfjarðarhreppur 31
Geithellnahreppur 78
Samtals 7 hreppar 757
Áriðl990
Hálsahreppur 93
Haukadalshreppur 48
Staðarhreppur 117
Nauteyrarhreppur 59
Samtals 4 hreppar 317
Þrátt fyrir að ekki hafi tekist að afla reikninga frá öllum
s veitarfélögum nær skýrslugerðin til sveitarfélaga með 99,7%
af íbúafjölda landsins fyrra árið og 99,9% það seinna.
Breytt verkaskipting ríkis og sveitarfélaga. Á árinu
1989 voru samþykkt ný lög sem höfðu í för með sér talsverðar
tilfærslur á verkefnum milli ríkis og sveitarfélaga. Flestar
þær breytingar urðu með lögum nr. 87/1989 um breytingu á
verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga, en einnig með lögum
nr. 82/1989 um málefni aldraðra. Þá öðluðust gildi hinn 30.
maí 1989 lög um breytingu á lögum um framhaldsskóla nr.
57/1988, sbr. lög nr. 107/1988, og hafði sú lagasetning einnig
áhrif á verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga. Loks tóku gildi
breytt lög um tekjustofna sveitarfélaga í ársbyrjun 1990, lög
nr. 90/1990, og fólu þau einkum í sér breytingar á tekjum
Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga. Sú lagasetning verður að skoðast
í samhengi við breytta verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga
sem tók gildi á sama tíma.
Almennt má segja að markmiðið með breyttum
verkaskiptum sé að draga úr samaðild ríkis og sveitarfélaga
að verkefnum, þannig að annar hvor aðilinn tekur að sér að
greiða kostnað við tiltekna þjónustu eða framkvæmdir og
hinn aðilinn við aðrar. M.ö.o. er að því stefnt að verkefni sé
annað hvort algerlega á vegum sveitarfélags og kostað af því
eða á vegum ríkissj óðs og fjármagnað af honum. Er þá gengið
út frá því að sveitarfélög leysi best og á hagkvæmastan hátt
staðbundin verkefni, en ríkið annist frekar verkefni sem
hagkvæmara er að ley sa á landsvísu. Ávinningurinn af slíkum
breytingum er talinn tryggja að saman fari frumkvæði að
verkefnum, framkvæmd og fjárhagsleg ábyrgð.
Nýju lögin fólu í sér grundvallarbreytingu á verkaskiptingu
ríkis og sveitarfélaga í veigamiklum málaflokkum frá
ársbyrjun 1990. Jafnframt varþar kveðið á um uppgjör milli
ríkis og sveitarfélaga á fjárhagslegri stöðu verka í árslok
1989. Breytt verkaskipting er tók gildi í ársbyrjun 1990 tók
einkum til eftirtalinna liða:
1. Tilfœrsla verkefna til ríkisins
a) Framlög sveitarfélaga til atvinnuleysistrygginga féllu
niður, en þau námufjórðungi af tekjum Atvinnuleysis-
tryggingasjóðs á móti framlagi ríkissjóðs og atvinnu-
rekenda.
b) Framlög sveitarfélaga til sjúkrasamlaga féllu niður.
en þau námu 15% af þessum útgjöldum.
c) Felld var niður 15% kostnaðarþátttaka sveitarfélaga
í stofnkostnaði nokkurra stofnana fyrir fatlaða.
d) Samkvæmt lögum nr. 87/1989 féllu niður greiðslur
sveitarfélaga vegna tannlæknakostnaðar. Eftir
samkomulag milli stj órnvalda var ákveðið að s veitar-
félögin greiddu þriðjung heildartannlæknakostnaðar
á árinu 1990, en samkvæmt IV. kafla laganna áttu
sjúkratryggingar að mæta þessum kostnaði.
e) Rekstrarkostnaðurheilsugæslustöðvagreiðistaðfullu
af ríkissjóði. Fyrir breytinguna greiddi ríkissjóður
aðeins launakostnað lækna, hjúkrunarfræðinga og
sjúkraþjálfara. Sveitarfélögin stóðu straum af öðrum
launakostnaði og rekstrargjöldum.
f) Allur kostnaður af heimahjúkrun fluttist til ríkisins,
en áður greiddu sveitarfélögin 65% af þessum
útgjöldum.
g) Kostnaður af rekstri fræðsluskrifstofa, þ.m.t. allur