Vinnumarkaður - 01.06.1995, Blaðsíða 18

16
Greinargerð um aðferðir og hugtök
2. Greinargerð um aðferðir og hugtök
I þessari greinargerð er fjallað um vinnumarkaðskannanir
Hagstofunnar, framkvæmd þeirra, áreiðanleika talna og
helstu hugtök sem notuð eru. Þá er fjallað á svipaðan hátt um
annað talnaefni skýrslunnar.
2.1 Vinnumarkaðskannanir Hagstofunnar
2.1.1 Aðdragandi
Hér á landi hafa upplýsingar launagreiðenda um fjölda
vinnuvikna samkvæmt launamiðum lengi verið ein helsta
undirstaða mælinga á stærð vinnumarkaðar og fjölda ársverka
eftir atvinnugreinum, kyni og búsetu. Þá hefur skráð
atvinnuleysi hjá opinberum vinnumiðlunum legið til grund-
vallar mati á atvinnuleysi. Y msir ágallar hafa verið á þessum
gögnum. Upplýsingamar um fjölda vinnuvikna hafa hvorki
verið fullkomnar né nákvæmar og ekki verið hægt að draga
ályktaniraf þeim um vinnutíma, starfsstétt og fleira. Þá hafa
upplýsingar um atvinnuleysi verið ósambærilegar við gögn
um atvinnuleysi erlendis auk þess sem erfitt hefur verið að
greina þær eftir ýmsum hópum.
í lok 9. áratugarins afréð Hagstofan því að efna til
reglubundinna kannana til að afla haldbærra og greinagóðra
gagna um vinnumarkaðinn hér á landi. Leitað var fyrirmynda
frá öðrum Norðurlöndum og athugaðar voru sambærilegar
kannanir sem gerðar voru í löndum Evrópubandalagsins.
Fyrsta könnun Hagstofunnar var gerð í apríl 1991. Þær
hafa síðan verið gerðar í apríl og nóvember ár hvert.
2.1.2 Framkvæmd
Spurningalisti. Spumingar í vinnumarkaðskönnunum Hag-
stofunnar em byggðar á ýmsum fyrirmyndum úr sambæri-
legum könnunum í nágrannalöndunum, einkum Norður-
löndum.
Þar sem fyrstu sex kannanimar sem skýrsla þessi nær til
em frumraun á sviði vinnumarkaðskannana hér á landi hefur
spurningalistinn verið í nokkurri þróun á þessu tímabili.
Bætt hefur verið við spurningum, aðrar felldar út og enn
aðrar hafa verið umorðaðar til að fá áreiðanlegri svör. Þá
hefur verið tekið mið af því að hægt sé að senda gögn í
stöðluðu formi til Hagstofu Evrópusambandsins í samræmi
við samninga um Evrópska efnahagssvæðið.
Tímasetning og fjöldi spyrla. Þátttakendur í hverri
könnun em spurðir um atvinnuþátttöku í tiltekinni viku,
svokallaðri viðmiðunarviku. Viðmiðunarvikan byrjar á
Iaugardegi og er síðasta heila vikan áður en viðtal fer fram.
Þar eð hver könnun stendur yfir í 10-11 daga er
viðmiðunarvikan færð fram á áttunda degi fyrir þá
þátttakendur sem þá eru eftir. I fyrstu könnuninni var
viðmiðunarvikan þó aðeins ein. Venjulega er miðað við að
fyrri viðmiðunarvikan sé fyrsta eða önnur vika mánaðarins.
Tafla 2.1. Framkvæmdatími, viðmiðunarvikur og fjöldi spyrla
Table 2.1. Survey periods, reference weeks and number of interviewers
Framkvæmdarími Survey period Viðmiðunarvikur Reference weeks Fjöldi spyrla Number of interviewers
Apríl 1992 4.-15. apríl 28. mars-10. april 32
Nóvember 1992 7.-20. nóv. 31. okt.-13. nóv. 22
Apríl 1993 27. mars -7. april 20. mars-2. apríl 20
Nóvember 1993 13.-24. nóv. 6.-19. nóv. 20
Apríl 1994 16.-26. apríl 9.-22. apríl 20
Nóvember 1994 12.-22. nóv. 5.-18.nóv. 22
Eftir 1991 hafa sérstaklega ráðnir spyrlar hringt til þátt-
takenda. Reynt hefur verið að ráða aðeins fólk með reynslu
í framkvæmd símakannana. Aður en kannanimar hefjast fá
spyrlar tilsögn í að taka viðtöl, farið er yfir spurningalistann,
tölvukerfið og vafaatriði útskýrð.
Gagnaöflun. Upplýsingaí vinnumarkaðskönnunum Hag-
stofunnar er aflað með símtölum. Aðallega er hringt á
kvöldin og um helgar. Einnig er reynt að hringja að degi til
í þátttakendur sem upplýsingar frá öðrum heimilismönnum
benda til að séu helst viðlátnir þá. Símanúmer fólks í
úrtakinu eru fengin frá Póst- og símamálastofnun. ítarlegar
tilraunir eru gerðar til þess að hafa uppi á þeim sem hafa flutt
eða hafa ekki heimasíma. Engir þátttakendur eru þó sóttir
heim.
I nóvember 1992 var tekin upp sú nýbreytni að nota tölvur
við gagnaöflun. Notast er við sérstakt forrit fyrir spurninga-
kannanir, BLAISE, sem þróað hefur verið af hollensku
hagstofunni og er notað víða erlendis. Forrit þetta sparar
tíma við framkvæmd, auðveldar spyrlum að velja rétta röð
spuminga og dregur til muna úr skekkjum. Ekki síst hefur
það gjörbreytt vinnubrögðum við úrvinnslu á gögnum þar
sem tíminn frá því könnun lýkur og þar til fyrstu niðurstöður
liggja fyrir hefur styst vemlega. Svör við spumingum um
starf, fyrirtæki og atvinnu voru áfram skráð ásérstökeyðublöð
þar til í nóvember 1993 þegar spumingalistinn var allur
forritaður fyrir tölvur.
Urtak og heimtur. I úrtökuramma hverrar vinnumarkaðs-
könnunar em allir íslenskir og erlendir ríkisborgarar 16-74
ára sem skráðir em í þjóðskrá og eiga lögheimili á fslandi
meðan könnunin fer fram.
Stærð úrtaksins hverju sinni er um 4.400 einstaklingar.
Þeim er skipt í fjóra skiptihópa. í hverri könnun er einn