Ferðavenjur Íslendinga - 01.02.1998, Blaðsíða 24

22
Ferðavenjur íslendinga 1996
Yfirlit 23. Meðalmannfjöldi 16-74 ára eftir aldri og aðsetri 1996 Summary 23. Mean population 16-74 years by age groups and residence 1996
Alls Total Á Islandi In lceland Erlendis Abroad
Alls Total 186.600 180.700 5.900
16-24 ára years 37.900 35.400 2.500
25^14 ára years 80.900 78.000 2.900
45-64 ára years 50.200 49.800 400
65-74 ára years 17.700 17.600 100
erlendis en hafa lögheimili á íslandi. Meðalmannfjöldi árið
1996 eftir aldri og aðsetri eins og hann er metinn skv. þessari
aðferð er birtur í yfirliti 23.
Ekki er ástæða til að ætla að í þjóðskrá sé umtalsverð
vanþekja, þ.e. að í hana vanti fólk sem ætti að teljast til
þýðisins.
Brottfallsskekkjur. I öllum rannsóknum geta niðurstöður
skekkst vegna þess að brottfall í úrtakinu dreifist misjafnt
eftir hópum. Helstu ástæður brottfalls eru neitanir, erftðleikar
vegna veikinda eða fötlunar, fjarvera frá heimili meðan
könnum stendur yftr eða að ekki tekst að finna heimili eða
símanúmer þeirra sem eru í úrtakinu.
Yfirleitt reynist erftðara að ná til karla en kvenna. Oftast
er það vegna fjarveru frá heimili eða þess að ekki tekst að hafa
uppi á þátttakendum. Erfiðara er að ná til ungs fólks í síma
en þeirra sem eldri eru.
Til þess að minnka bjaga vegna þessa hafa niðurstöður
verið vegnar eftir kyni og aldri.
Annars konar brottfall er vegna ófullnægjandi svara við
einstökum spumingum. Þótt einstaklingur sé tilbúinn að taka
þátt í könnun getur verið að hann vilji ekki svara einhverjum
spumingum, annað hvort vegna þess að þær ganga honum
nærri eða hann man ekki eða veit ekki rétta svarið. I ferða-
venjukönnuninni varð ósjaldan brottfall þegar spurt var um
tekjur viðkomandi, sérstaklega í fyrsta hluta könnunarinnar.
í stað þess að láta slíkt brottfall liggja milli hluta hefur verið
fyllt upp í ófullgerð svör við tekjuspumingunni, svo sem gerð
er grein fyrir síðar
Aðrar skekkjur. Öðmm skekkjum má gróflega skipta í þrjá
flokka. Skráningarskekkjur, úrvinnsluskekkjur og snið-
skekkjur.
Skráningarskekkjur. Spyrlar geta skráð svör viðmælenda
sinna ranglega, hlaupið yfir spumingar, mglast í röð þeirra
eða umorðað þær þannig að spurt er um annað en til stóð. I
ferðavenjukönnuninni var reynt að vinna gegn þessu með því
að ráða spyrla sem hafa reynslu frá öðrum könnunum sem
Hagstofan hefur staðið fyrir, þjálfa þá og skýra spurninga-
listann vandlega áður en könnunin hófst.
Urvinnsluskekkjur. Skekkjur geta slæðst inn vegna
flokkunar einstakra „opinna" spurninga þar sem svör em
flokkuð eftir að viðtali lýkur. Hér ber einkum að nefna
flokkun menntunar-stigs. Slíkar skekkjur geta stafað af
ófullnægjandi upplýsingum í frumgögnum. óljósum
leiðbeiningum í flokkunarkerfum og mistökum
flokkunarfólks.
Reynt hefur verið eftir megni að halda úrvinnsluskekkjum
í lágmarki með nákvæmri endurskoðun gagna og kerfis-
bundinni villuleit með aðstoð tölvuforrita.
Sniðskekkjur. Ófullnægjandi skipulagning og hönnun
könnunarinnar getur leitt til niðurstaðna sem em ekki í
samræmi viðraunvemleikann. Orðalag spumingagetur valdið
misskilningi og ólík röð spuminga getur leitt til mismunandi
svara. I fyrsta hluta könnunarinnar urðu þau mistök við gerð
spumingarinnar um tekjur að allir þátttakendur vom spurðir
hennar án tillits til þess hvaða stöðu þeir höfðu á heimilinu.
Þetta olli töluverðu brottfalli og óvissu í svömm, sérstaklega
þegar unglingar sem lentu í úrtakinu voru spurðir um
samanlagðar eigin tekjur og foreldra sinna. I tveimur síðari
hlutum könnunarinnar var þetta lagfært með því að kvæntir
karlar, giftar konur og fólk í sambúð var spurt um samanlagðar
tekjur sínar og maka síns en aðrir vora eingöngu spurðir um
eigin tekjur. Til þess að fyrsti hluti könnunarinnar yrði þó
sambærilegur hinum hlutunum vom svör við spumingunni
um heimilistekjur ekki notuð ef fleiri en einn fullorðinn bjó
á heimilinu og viðkomandi svarandi var hvorki í hjónabandi
né sambúð.
4. Hugtök
Ferðamenn. Ferðamaður er einstaklingur sem ferðast út
fyrir sitt venjulega hversdagsumhverfi og dvelur a.m.k. eina
nótt á ákvörðunarstað.
Ferð. Með ferð er átt við för einstaklings út fyrir venjulegt
hversdagsumhverfi þar sem hann gistir a.m.k. eina nótt. Með
hversdagsumhverfi er átt við umhverfi þar sem höfð er föst
búseta og þaðan sem sótt er vinna eða skóli. Dvöl sjómanna
um borð í því skipi þar sem þeir eru skipverjar telst ekki til
ferðalaga. Til ferðalaga telst ekki heldur dvöl á sjúkrahúsi
eða í fangelsi. Reglulegar ferðir í sumarbústaði teljast til
ferðalaga jafnvel þótt sumir telji sumarhúsið sem sitt annað
heimili. Spurt var um allar ferðir fólks á aldrinum 11 til 74 ára
en ekki ferðir sem börn yngri en 11 ára fóm án þess foreldris
sem tók þátt í könnuninni.
Mánuður. Ferðamánuður telst sá mánuður sem brottför
hófst í, jafnvel þótt meginhluti ferðarinnar hafi verið í næsta
mánuði á eftir.