Skessuhorn - 23.11.2011, Blaðsíða 77

BÓKAFRÉTTIR UPPHEIMA 2011
„Vandi fylgir vegsemd hverri“
Gyrðir Elíasson og Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs 2011
Gyrðir Elíasson. Ljósmynd © Einar Falur Ingólfsson.
Einar Kárason / Morgunblaðið
Friðrika Benónýsdóttir / Fréttablaðið
Páll Baldvin Baldvinsson / Fréttatíminn
Árni Matthíasson / Morgunblaðið
Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir / Fréttablaðið
Páll Baldvin Baldvinsson / Fréttatíminn
Berlingske Tidende
Fyens Stiftstidende
Politiken
Gyrðir Elíasson tók við Bókmenntaverðlaun­
um Norðurlandaráðs í Kaupmannahöfn
2. nóvember síðastliðinn en í apríl í vor
var til kynnt að hann hlyti verðlaunin fyrir
sagna safnið Milli trjánna. Bókin kom út hjá
Uppheimum haustið 2009 og fékk strax af­
bragðs viðtökur. Verðlaunin þóttu koma á
óvart en Gyrðir hefur sagt að hann hafi hálft
í hvoru vonast til þess að síminn hringdi ekki
hjá sér þennan morgun þegar tíðindin voru
gerð opinber í Osló því hann vonaðist til að
fá að eyða deginum við skriftir. Honum varð
ekki að ósk sinni – og eins og hann bauð í
grun tóku við einstaklega annasamir mán­
uðir:
„Það er alveg ljóst að gömlu málshættirnir
standa fyrir sínu. Vandi fylgir vegsemd hverri.
En það jákvæða er að bókin hefur komið út á
hinum Norðurlöndunum, og búið að semja
um útgáfu víðar. Nú vona ég að hlutirnir séu
aðeins að róast, svo ég geti snúið mér ótrufl­
aður að skriftum.“
Í sumar og haust hefur Gyrðir sótt bók­
mennta hátíðir í Danmörku, Svíþjóð og
Þýska landi í tengslum við útgáfu verka hans
í þess um löndum. Milli trjánna hefur þegar
verið gefin út á norsku, sænsku og dönsku
og bók in er væntanleg á þýsku, frönsku og
kín versku, svo eitthvað sé nefnt. Var eftir því
tekið hversu hrifnir danskir gagnrýnendur
eru af verkinu, og hafa fáar bækur hlotið jafn
einróma lof í dönsku pressunni það sem af
er þessu ári. Gyrðir segir þessar viðtökur hafa
komið sér á óvart enda óvanalegt að smá­
sagna söfn rati inn á metsölulista:
„Mér datt engan veginn í hug að íslenskar
smá sögur myndu vekja neinn sérstakan
áhuga, sama hvað öllum verðlaunum liði.
Mér vitanlega hefur hinsvegar ekki komið
eitt orð um bókina í Noregi og Svíþjóð,
svo það kemur manni alveg niður á jörðina
aftur...“
Þýðingastarfið mikilvægt
Í þakkarávarpinu sem Gyrðir flutti við mót­
töku bókmenntaverðlaunanna nefndi hann
sérstaklega þá norrænu höfunda sem hann
las í þýðingum og höfðu áhrif á hann í upp­
vextinum:
„Aldrei hefði mig grunað, þegar ég var ung­
lingur að lesa Klakahöllina eftir Tarjei Vesaas
og Vonin blíð eftir William Heinesen, að ég
ætti eftir að standa hér í sömu sporum og þeir
og aðrir ágætir höfundar sem hafa hlotið þessi
verðlaun.“
Hann segir ennfremur að kynnin af verkum
Knut Hamsun hafi trúlega haft úrslitaáhrif
á þá stefnu sem hann tók. Meðfram eigin
skrifum hefur Gyrðir sent frá sér tæplega tvo
tugi þýddra verka og á þessu ári sendi hann
frá sér tvær bækur með þýðingum, ljóða­
þýðingasafnið Tunglið braust inn í húsið og
Hvernig ég kynntist fiskunum eftir Ota Pavel
sem gagnrýnendur hafa ausið lofi. Gyrðir
segir þýðingarstarfið mjög mikilvægt fyrir sig
sem höfund:
„Ég hef aldrei litið á það sem glataðan tíma
gagn vart frumsömdum verkum að fást við
þýð ingar. Ég hef víst sagt það oft áður, en
maður lærir alltaf eitthvað af glímunni við að
koma bókum annarra á sitt eigið tungumál,
bæði hvað varðar meðferð sjálfs málsins og
svo er líka lærdómsríkt að sökkva sér í hugar­
heim annars höfundar.“
Teikn á lofti
Í viðtali við danska blaðið Politiken á dög­
unum var haft eftir Gyrði að efnahagshrunið
árið 2008 hafi verið það besta sem gat gerst
á Íslandi því að þá hafi landsmenn farið að
huga að raunverulegum verðmætum á ný.
Þetta gæti virst nokkuð ögrandi staðhæfing
en Gyrðir segir að þegar frá líður muni fólk
átta sig á hversu nauðsynlegt var að stöðva þá
hringavitleysu sem samfélagið var komið í.
„Fyrir mína parta var ástandið hér árið 2007
orðið fullkomlega óþolandi, og var raunar
búið að vera það lengi þá. Maður opnaði
ekki svo blað að þar væri ekki lofsöngur um
einhvern auðmanninn, og stór hluti þjóð ar­
innar var í neyslukapphlaupi sem ekki sá fyrir
endann á. En því miður get ég ekki varist
þeirri tilfinningu núna, aðeins þremur árum
eftir hrunið, að ýmis teikn séu á lofti um að
svipað andrúmsloft sé að byggjast upp á ný,
svo fáránlegt sem það nú er.“
KK
BÓKAFRÉTTIR UPPHEIMA 2011