Skessuhorn - 02.11.2016, Blaðsíða 26

MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 201626
Krossgáta Skessuhorns
Hér er ný krossgáta fyrir lesendur að leysa. Auk þess birtum við lausn
á krossgátu síðustu viku. Þeir sem vilja geta sent Skessuhorni lausnar-
orð/in á netfangið: krossgata@skessuhorn.is fyrir klukkan 15 á mánu-
dögum. Athugið að fullt nafn og heimilisfang þarf að fylgja með lausn-
inni. Þeir sem ekki hafa aðgang að tölvupósti sendi lausnir á: „Skessu-
horn - krossgáta, Kirkjubraut 56, 300 Akranesi (póstleggja þarf lausnir
í síðasta lagi á föstudegi). Dregið verður úr réttum innsendum lausn-
um og fær vinningshafinn bókargjöf frá Skessuhorni; „Pétrísk íslensk
orðabók með alfræðiívafi,“ eftir sr. Pétur Þorsteinsson.
Alls bárust 77 lausnir við krossgátunni í blaðinu í síðustu viku.
Lausnin var: „Morgunhani.“ Vinningshafi er: Hjalti Kristófersson,
Vogabraut 58, 300 Akranesi.
Atorka
Blað-
jaðar
Fas
Mjaka
Annir
Stormur
Hermir
Utan
Niður
Korn
Krúna
Eldi
Ylur
Kjarni
Hliðar-
halli
Greinar
Óhóf
Reim
Góð
Hagur
Gæði
Slitið
Röð
1
Virða
Nið
5 8
M álsh. Frjáls
Fæddi
Vandi
Ætla
Mylsna
Sýsla
Dugar
12
Sam-
hljóðar
Býr til
Mar
Klæði
Angan
Eggjar
Vömb
Nísk
Nálægt
10 Kambur
Sk. St.
Dútl
Varp
Skortur
Grip
Rest
Upphr.
Alandi
Kona
Linur
Mjög
6
Friður
Hérað
2 Bréfa-
bindi
Tvíhlj.
Grípa
Sterk-
ur
Á fæti
Tvíhlj.
Ævi-
kvöldið
Braska
Leðja
Tónn
Hægt
4 Afa
Reifi
Tæki
Vesæla
Vætu
Óp
Frétt
Ílát
11
Óvissa
Titill
Skjal
Jurt
Laun
Röst
Tölur
Sunna
7 Sáð-
lönd
Flan
3 Geisla-
baugur
Fag
Krot
Ekkert
Gelt
Hljóta
Slá
Uggur
Þorir
Korn
9
Kusk
Leit
Krota
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E
V I T S M U N I R Ú R V A L
Í Ð Ú A Æ R A Æ T Ó A R T
S I Ð U R T R Ú S S R I
N A P U R A L T Ý M I S T
E N N I M Á S P I N N U R E
R U N N U P A R I N N T I
N U N N A Á B A N D G
S A D D A R H A T T U R U
Á Ð D Á T R E G A R R R
U S S A E I G U Ú S
Á R A E N D E M I R Ó M A
R U M L Á T U Ó M Á L
L Æ R D Ó M U R S K O U R T
A U A U R T I T R A R
A G A R M A N A M T E
R A U S N L A G D R E I
Í S R K Ö L D U R H Ú S I Ð
S A G A S Á L K Ó R Æ T I
M O R G U N H A N IL
A
U
S
N
Ú
R
S
ÍÐ
A
S
T
A
B
L
A
Ð
I
Vísnahorn
Það haustar að og víst eins
gott að fara að koma sér í
þann gírinn. Ekki veit ég
betur en þetta erindi sé eft-
ir Þorstein Valdimarsson
og ort á þeim árum þegar gengisfellingar voru
a.m.k. árlegur viðburður:

Enn falla í þagnar ljúfa löð
ljóðin glöð
og út í móunum dvína.
Reynirinn fellir sín rauðu blöð
og ríkisstjórn krónuna sína.
Ekki man ég samt hver orti eftir einhverja
gengisfellinguna en breytir litlu. Vísan er góð
fyrir því:
Ei skal strengi æðru slá
eða lengja spjallið
nú er enga náð að fá
nú er gengið fallið.
Líklega frá svipuðu tímabili er eftirfarandi
staka sem ég man heldur ekkert hver orti:
Ég á taugum tæpur er.
Tvíbreið stútungskelling
allar stundir ógnar mér
eins og gengisfelling.
Það hefur komið fyrir margar ungar stúlkur að
bíða óþarflega lengi eftir því að staðfesta ráð sitt
ef enginn fannst fullboðlegur og enda svo með því
að lúta að einhverju sem þeim þótti í raun ekki sér
samboðið því allt var þó skárra en að pipra. Jón
Thoroddssen orti af slíku tilefni:
Leiðast stundum lífið fer
löngu vöxnum fljóðum,
betri samt þeim biðlund er
en bendlast erkislóðum.
Það er nú eins að ekki man ég hver orti þessa
en tilefnið mun líkt og hjá Jóni Thoroddssen:
Grátlegt er þá góður svanni
giftist drembilátum manni -
og hleður niður glæpagjörnum,
gorgeir fylltum vankabörnum.
Sýslunefndarfundir heyra nú sögunni til en
voru oft allmiklar samkomur. Ekki var það síst í
Skagafirði enda svonefnd Sýslufundarvika und-
anfari Sæluvikunnar sem enn heldur nokkurri
reisn þó vissulega hafi hún sett ofan frá því sem
var. Eitt sinn um eða fyrir miðja síðustu öld kom
á borð sýslunefndar Skagfirðinga bréf frá fimm
ljósmæðrum í héraðinu, sem heimtuðu launa-
uppbót. Fengju þær hana ekki, mundu þær segja
af sér á þessu vori. Ekki leist nefndarmönnum
vel á þetta enda ekki allir komnir úr barneign
og greinilega vá fyrir dyrum. Reis þá einn hinna
eldri og reyndari úr sæti sínu og hélt þrumandi
ræðu. Kvað hann enga stétt þjóðfélagsins eins
hátt launaða og ljósmæður, því að þær hefðu föst
laun, en tækju aðeins á móti 1-2 börnum á ári.
Sýndist sér sem slíkt væri vel borgað. Ef þær ætl-
uðu að segja af sér, kvaðst hann skyldi sitja yfir
þeim fáu konum, sem enn væru í barneign í sveit-
unum og gera sig ánægðan með hálft ljósmóður-
kaup. Stefán Vagnsson var þá ritari sýslunefndar
og orti:
Ljósmæðurnar sögðu af sér;
svoddan veldur tjóni
ef barneignunum fækka fer.
Flest vill ganga öfugt hér.
En - þá er að taka tilboði frá Jóni.
Hann vill sína liðsemd ljá
og lagni kostaríka,
sængurkonum að sitja hjá.
Sanngjarn taxti verður þá.
En - hann vill reyndar búa til börnin líka.
Það kom fyrir á því svæði að sýslunefndar-
menn létu á sér skilja að þá væri farið að langa
heim þegar sýslunefndarfundur hafði staðið að
þeim þótti nógu lengi. Eitt sinn þegar svo stóð á
orti Jón á Hofi, sýslunefndarmaður Hofshrepps,
eftirfarandi til Jóns Björnssonar á Bakka:
Fuglinn syngur bí, bí, bí,
byrjaður Jón að hlakka.
Heimfús reikar hugur í
hjónarúm á Bakka.
Ekki veit ég heldur neitt hver orti eftirfarandi
nema hver getur sig sjálfan séð. Verður maður
ekki að reyna sitt skásta í svona tilfellum?
Þó að ég sé þreyttur orðinn
og þrengingar mig ýmsar bagi,
bjóði fang sitt baugaskorðin
beiti ég mínu forna lagi.
Haraldur frá Kambi beitti líka sínu lagi en að
vísu á annan hátt þegar hann orti:
Milli tanna laus og létt
leikur tunga vökur,
þegar hún er að ríma rétt
rammíslenzkar stökur.
Eitt sinn er Halli sendi Gísla Magnússyni
nokkrar vísur endaði hann bréfið á þesa leið:
Ég á skilið lítið lof
í ljóðagerðarsýsli.
En staka góð er aldrei of
oft með farin, Gísli.
Margt gott orti Stefán Stefánsson frá Mósk-
ógum og hér kemur ein af nokkrum um hana
Stínu:
Alltaf skal ég elska Stínu
eins og ég bara get,
þó að hún sé eftir áliti mínu
ekkert — nema ket.
Sá ágæti hagyrðingur, söngvarafaðir og refa-
morðingi Vilhjálmur Hinrik Ívarsson eða Hinrik
í Merkinesi orti um rigninguna sem við höfum
nú fengið þokkalegan skammt af að undanförnu:
Saman renna himinn og haf
hellist Guðs úr könnum.
Hann er að skola skítinn af
skepnum bæði og mönnum.
Sumt er van og annað of,
er sú reynsla fengin.
Skært nú ljómar skýjarof
skúrin fram hjá gengin.
Sigurður Óskarsson í Krossanesi var afbragðs
hagyrðingur og vel þekkt vísa hans um Blesa og
lausu skeifuna. Ekki veit ég svosem hvort þessi
vísa hans er um sama hest en góð er hún:
Hinumegin hinkrar eftir mér
hesturinn með tygjum rauðblesótti.
Dauðan mig á bakinu hann ber,
á brattann fast í lífinu hann sótti.
Eitt af því sem við fluttum inn með lifandi
sauðfé á sínum tíma var Mæðiveikin og dugði lítt
þó skepnunum fylgdu þykkir bunkar af heilbrigð-
isvottorðum. Ein afleiðingin af því var svo mæði-
veikivörðurinn sem kallaður var. Menn vörðu
nokkuð svæði fyrir fé til að varna útbreiðslu veik-
innar. Margir ungir og gamansamir menn lentu
í þessu starfi og flestir hagmæltir. Þetta varð dá-
lítið útilegulíf og bústaðir þeirra varðmanna hétu
ýmsum nöfnum. Eitt hét Lækjarbakki og um
þann stað kvað Jón Tryggvason sem var einn
varðmanna:
Gisting þakka og gefna sneið
gamansnakki feginn.
Ef ég flakka legg ég leið
Lækjarbakka megin.
Ég hef nú svo oft vitnað í minnisleysi mitt í
þessum þætti að við hæfi er að rifja upp vísu Hall-
dórs Snæhólm:
Þótt ég læri þetta og hitt
þrátt hjá góðum vinum
þá er orðið minnið mitt
mest í blýantinum.
Svo best maður týni þá ekki miðanum en bestu
þakkir fyrir lesturinn.
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Þá er orðið minnið mitt - mest í blýantinum