Skessuhorn - 07.06.2017, Qupperneq 30

MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 201730
Horft yfir liðið ár og litið til þess nýjaSjómannadagurinn
Þegar ekin er Ólafsbrautin í Ólafs-
vík blasir við manni stórt og mik-
ilfenglegt, hvítt og rautt hús sem
starir út á hafið. Svava Alfonsdótt-
ir, annar íbúi hússins, þekkir ekki
annað útsýni en það sem blasir
við út um stofugluggann. „Ég átti
heima í Dvergasteini hérna aðeins
fyrir innan. Svo átti ég annað hús
við Ólafsbrautina og svo byggðum
við maðurinn minn okkur þetta
hús árið 1981,“ segir Svava. „Ég
fór ekki neitt. Ég er svo föst,“ seg-
ir hún og hlær og minnist þess hve
skemmtilegt það hefur verið fyr-
ir börnin í lífi hennar að leika sér
í fjörunni, sem er rétt við húsið, í
gegnum árin.
Fiskur út um allt
Svava man tímana tvenna í Ólafs-
vík. Hún er fædd árið 1940 og er
alin upp í Dvergasteini ásamt sex
systkinum sínum. Pabbi henn-
ar stundaði sjóinn en dó ungur,
aðeins 55 ára að aldri. Hún seg-
ist ekki muna eftir fátækt á þess-
um tíma. Mamma hennar saum-
aði á þau systkinin fötin úr klór-
uðum hveitipokum, ræktaði hæn-
ur og átti kú í félagi við svilkonu
sína. Pabbi hennar átti svo nokkr-
ar kindur. „Við liðum aldrei skort.
Það var alltaf nægur matur til. En
það var auðvitað mikið fiskur. Það
var mikið borðaður fiskur.“
Svava rifjar upp þegar hún byrj-
aði að vinna í fiski. Þá var hún að-
eins ellefu ára gömul. „Þá fór ég
að vinna í skreið,“ segir Svava og
bætir við að pabbi hennar hafi ver-
ið verkstjóri yfir hópi af ellefu ára
krökkum sem voru liprir og lið-
ugir og hoppuðu upp á bílana og
hentu skreiðinni niður. Krökkun-
um þótti vinnan skemmtileg. Hún
hugsar til baka og man eftir bátum
sem rétt náðu að sigla að bryggju,
fullfermdir af síld. „Þá var maður
að vinna fyrir sér,“ segir Svava og
bætir við að hún hafi verið 14 ára
þegar hún byrjaði að vinna í frysti-
húsinu. „Það var náttúrulega voða-
lega mikill fiskur úr um allt og við
vorum að vinna dag og nótt og á
páskum og alla daga.“ Hún segir
að bæjarbragurinn sé ekki sá sami
og áður í Ólafsvík. „Það breyttist
voðalega mikið með kvótakerfinu.“
Hún viðurkennir þó að breytingin
hafi ekki verið alslæm. Alltof mik-
ill fiskur hafi verið veiddur áður.
Sjóveik til Siglufjarðar
Svava hefur sjálf sjaldan farið á sjó.
Eins og hún segir sjálf þá hugsaði
hún um sjómennina í landi, eld-
aði fyrir þá og þreif af þeim á milli
þess sem hún vann í fiskinum. Hún
segist nokkrum sinnum hafa far-
ið á trillu út á fjörðinn með son-
um sínum, en ekki verið úti á sjó í
lengri tíma. Þegar hún var 18 ára
hafi hún, í félagi við þrjár vinkon-
ur og systur sína, þó látið til leiðast
í eitt sinn og farið með 40 tonna
skipi til Siglufjarðar til að vinna í
síld. „Ég varð svo sjóveik! Og syst-
ir mín var sjóhrædd,“ segir hún
og hlær og man ekki eftir að hafa
fengið annað að borða á leiðinni
en kringlur til að stemma við sjó-
veikinni. „Systir mín bað meira að
segja skipstjórann að hægja á skip-
inu.“ Þetta var eina skiptið sem
hún fór á sjó.
Mikil vinna en
skemmtileg
Hér áður fyrr voru margir Færey-
ingar í Ólafsvík. „Stundum segi ég
að ég hafi verið í ástandinu,“ segir
Svava og hlær. „Færeyska-ástand-
inu.“ Svava giftist einum þeirra,
Finni Gærdbo sem kom til lands-
ins 1955 og ílentist hér. Kom frá
Vogi í Suðurey í Færeyjum árið
1955, þá á 16. ári. Þau hófu búskap
og börnin urðu fjögur.
Svava segir að á þessum árum
hafi verið meira líf á bryggj-
unni. „Það var mikið af Færey-
ingum hérna, mikið af fólki. Fólk
alls staðar að af landinu vinnandi
í fiski og á sjónum og mikið fjör
og svo var ball um helgar.“ Vinn-
an hafi verið mikil. „Þeir fiskuðu
eins mikið og þeir vildu og það var
einum of mikið, því það var fiskur
út um allt. Út um allt planið og al-
veg niður að sjó. Þetta var allt of
mikið. Við urðum bara að vinna
þetta.“ Svava hugsar þó með hlýju
til þessara ára. „Það var gaman.
Þetta var svona líf, eins og maður
myndi segja.“ Með tilkomu kvóta-
kerfisins hafi hægst á framleiðsl-
unni. Ekki var fiskað eins grimmt
úr sjónum.
Svava og maðurinn hennar,
Finn, voru í hópi þeirra sem hófu
að halda Færeyska daga í Ólafs-
vík. Hún hugsar til þeirra ára með
miklu stolti. „Þetta var mikil vinna
að skipuleggja þetta, en rosalega
gaman.“
Stoppar á
barnabörnunum
Eins og áður sagði hefur Svava búið
í Ólafsvík öll sín ár. Pabbi hennar var
sjómaður, eiginmaður hennar líka og
synir hennar þrír enduðu allir á sjó.
Hún man ekki eftir því að hafa ótt-
ast um pabba sinn þegar hann stund-
aði sjóinn. „Ég var náttúrulega lít-
il þá og hafði ekkert vit. En mamma
var stundum hrædd um pabba þegar
hann var á sjónum í litlum báti. Hann
hét Víkingur báturinn.“ Svava giftist
sjálf sjómanni seinna meir. „Hann
fór með strákana mína á sjóinn. Mér
fannst það svolítið leiðinlegt, fannst
þeir of ungir. Þetta er bara sjómanns-
líf.“ Barnabörnin hennar hafa ekki
sýnt því mikinn áhuga að stunda sjó-
inn, þó einhver þeirra fari út í félagi
við eldri kynslóðina af og til. Svövu
finns eilítil eftirsjá af því og hefði vilj-
að sjá eitthvert barnabarnanna halda
áfram á sjónum. klj
Man þrjár kynslóðir af sjómönnum
Spjallað við Svövu Alfonsdóttur í Ólafsvík
Svava Alfonsdóttir hefur allt sitt líf búið við sjóinn, unnið í fiski, gift sjómanni og átt syni til sjós.
Þessi mynd var tekin árið 2005 þegar eiginmaður Svövu; Finnur Gærdbo var
heiðraður á sjómannadaginn.
Svava ásamt fermingarsystkinum sínum frá 1954.
Fleytifullur Halldór Jónsson SH.
Myndin er tekin í september 1962.
Halldór Jónsson SH-217 við bryggju og löndun framundan. Hér voru 1800 fiskar búnir að veiðast í eina trossu. Myndin er frá því í maí 1960 og
tekin um borð í Jóni Jónssyni SH.