Skessuhorn - 30.08.2017, Síða 19

MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGúST 2017 19
Krossgáta Skessuhorns
Hér er ný krossgáta fyrir lesendur að spreyta sig á. Auk þess birtum við lausn
á krossgátu síðustu viku. Þeir sem vilja geta sent Skessuhorni lausnarorð/in á
netfangið: krossgata@skessuhorn.is fyrir klukkan 15 á mánudögum. Athugið
að fullt nafn og heimilisfang þarf að fylgja með lausninni. Þeir sem ekki hafa
aðgang að tölvupósti sendi lausnir á: „Skessuhorn - krossgáta, Kirkjubraut
56, 300 Akranesi (póstleggja þarf lausnir í síðasta lagi á föstudegi). Dregið
verður úr réttum innsendum lausnum og fær vinningshafinn bókargjöf frá
Skessuhorni.
Alls bárust 74 lausnir við krossgátunni í blaðinu í síðustu viku. Lausnin
var: „Frjáls.“ Vinningshafi er Guðný Sigríður Gunnarsdóttir, Gunnlaugs-
götu 14, 310 Borgarnesi.
Máls-
háttur
Kona
Ýkjur
Bindi
Plögg
Rymja
Þröng
Glöð
Spil
Mylsna
Laun
Bara
Tengi
Leðja
Skipar
Ójafn-
an
Hæð
Reipi
Angan
Núna
Samið
Orsök
Skel
Kássa
Muldur
Sleit
Kven
fugl
Bein
Lækn-
ing
Móta
Reiðihlj
Sjór
Rölt
4 Sefar
Á flík
Sund
Samhlj.
Kvakar
Skáþak
Saðning
Versna
Band
9
Brún
Herma
Ekra
Keyra
Ernir
Forlát
Vernd-
ari
Spil
Óskar
Leiði
1 7
Áræð-
inn
Reim
Samhlj.
Korn
Tónn
Rolla
Yfir-
höfn
Stunda
Bók
Púkar
Þófi
Spildur
Fleyp-
ur
Eðlið
Sverti
Kraftur
Kannski
Stjórn
Skel
Tónn
Magn
Niður
Glufa
Slá
Kufl
Frekja
Næg
6
Haf
Tvíhlj.
Menn
Leiði
Skussi
Gnauð
Korn
Tölur
Drasl
Hrafn-
ar
8 2 Áhald
Eld-
stæði
Tölur
Tjón
Mæða
Afa
Afhrak
Fersk
Öslaði
Bardagi
Vesæl
Sam-
hljómar
Kusk
Mak-
indi
Efni
Fák
2
Eins
Rómur
51
Starf
Fiskur
Sló
3 5
Gekk
Tap
Kjáni
10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
A
U N G V I Ð I
Ö R L L A G A
K A P A L L F
K N A L L A T
G V D S K E U
Æ V I N T Ý R I V T O G A R
Ð Ó L A R S Á A U K A R
I D Ú A A P A R R V A R
N Ó I F L Ó K A F S A G J
G A S U L L F A A I N R Á
U R T R Ú M Á S Á T T Ú T
R A T A K T R A U Ð I R
S P I L S A Á S M Ó K A
G E I R I T R É S T R U N S
O K A R T L I Á N Á S
S K R I M T A N Á Ð N Ó A
A U Ð N A V R Á I A R R
B R A N N Ö Ð L I N G R A S
F R J Á L S
L
A
U
S
N
Ú
R
S
ÍÐ
A
S
T
A
B
L
A
Ð
I
Vísnahorn
Nú eru skólarnir að byrja
sitt starf eins og vanalega á
þessum árstíma. Eitthvað er
nú frjálslegra lífið stundum
en var í gömlu heimavistar-
skólunum í gamla daga þó sitthvað væri nú brall-
að.
Guðmundur Sigurfinnsson orti eina kalda vetr-
arnótt í Hvanneyrarskóla fyrir margt löngu:
Í skólanum er skratti kalt.
Skjálfa menn að vonum.
Brennivínið búið allt
og barn í flestum konum.
Áfengi var auðvitað stranglega bannað í skól-
anum á þessum árum og kvennafar mjög höml-
um háð. Einn sunnudagsmorgun nokkru áður en
ég dvaldi á Hvanneyri fóru nokkrir ungir menn í
morgungöngu og ætluðu á puttanum upp í Hvít-
árvallaskála sem þá lifði enn góðu lífi og reyndar
lengi síðar. Þá hafði fyrir stuttu verið heimsókn frá
Húsmæðraskólanum á Varmalandi að Hvanneyri
og töldu drengirnir sig hafa von um hlýjar við-
tökur þar þegar svo fór að þeir fengu far með bíl
langleiðina þangað. Fengu þeir hinar bestu við-
tökur hjá öllum, bæði námsmeyjum og kennslu-
konum, og dvöldu þar lengi dags í góðu yfirlæti
en urðu þó þess varir að símtöl fóru milli skóla-
stjórnenda. Heimleiðin um kvöldið varð öllu erf-
iðari og þurftu þeir að ganga megnið af leiðinni
og komu í hlað á Hvanneyri klukkan langt geng-
in í eitt og var þá enn ljós á skrifstofu Guðmund-
ar skólastjóra. Þar sem drengirnir vissu að þeirra
hafði verið saknað og vitað var af ferðum þeirra
ákváðu þeir að banka upp á hjá Guðmundi og játa
syndir sínar strax og sjálfviljugir. Guðmundur tók
þeim ljúfmannlega og segir bara: ,,Munið mig
bara að gera þetta ekki aftur“. Þegar þeir eru að
ganga út aftur segir einn þeirra: ,,Við vorum dauð-
hræddir um að verða reknir en svo tekur þú þessu
svona vel. Þó að við förum ekki er alveg viðbúið
að nú fari allir hinir um næstu helgi.“ Guðmundur
hugsaði sig um augnablik en sagði svo; ,,Já, það er
það já. Segið þið bara að ég hafi orðið vondur.“
Þannig gætti Guðmundur sín að vera ekki óhæfi-
lega strangur og sjá ekki nema það sem hann þurfti
nauðsynlega að sjá en þar sem maðurinn var mjög
talnaglöggur og hafði gaman af tölum gekk hon-
um oft illa að skilja að til væri fólk sem ekki hefði
sömu ánægju af tölum og hann. Eitt sinn var Guð-
mundur að tala um nauðsyn búreikninga en Bjarni
Ásgeirsson taldi litla þörf á því og spurði hvernig
ætti að færa ef bændur kæmust yfir fé á vafasaman
hátt. ,,Hiklaust tekjumegin,“ svaraði Guðmundur
en Bjarni svaraði síðan:
Nákvæmt allt þitt uppgjör sé,
eignin mæld og vegin.
En mundu að illa fengið fé
færist tekjumegin.
Einhvern tímann á skólaárum mínum skolaði
þessari vísu inn í kollinn á mér en enga hugmynd
hef ég um höfund hennar eða tildrög:
Víst er í þér vitið grannt
þó verjir klukkustundum
að sýna öðrum hvað þú kannt
í kílóum og pundum.
Sú var tíð að ungar stúlkur héldu til höfuðstað-
arins á haustin ýmist sér til menntunar eða for-
frömunar með öðrum hætti. Eitthvert haustið orti
Andrés Björnsson eldri eftirfarandi til vinar síns
Einars E. Sæmundsen:
Þér mun ekki þyngjast geð
þó að stytti daginn.
Haustið flytur meyjar með
myrkrinu í bæinn.
Óvíst reyndar hvort þær ferðir hafa alltaf fært
þeim eintóma og óblandaða gleði en vonandi þó
nokkrar ánægjustundir. Eitt sinn heyrði einn af
Akureyrarhagyrðingunum á tal tveggja kvenna
og var sú eldri og lífsreyndari að leggja hinni lífs-
reglur og vara við en þeirri yngri leist ekki meira
en svo á:
Út á lífsins eyðihjarn
enn ég varla þori.
Vegurinn er villugjarn
og víða hált í spori.
Það er reyndar óvíst að stúlkan hafi haft nokk-
uð að óttast samanber lýsingu Lúðvíks Kemp á
hjónabandi Árna Sveinssonar:
Fljótt sig gifti faldagná,
fallega klippti skeggið þá,
huga lyfti heimi frá,
hafði ei skifti konum á.
Eiginlega veit ég hvorki um höfund né yrkisefni
þessarar vísu en þetta er að minnsta kosti ekki verri
umsögn að fá en hver önnur:
Þótt eitthvað megi að öllum finna,
sem eiga dvöl á jörðu hér,
munt þú drýgri mörgum hinna,
er meira láta yfir sér.
Jónas Jónasson frá Hofdölum eða Hofdala Jón-
as orti einhvern daginn þegar illa lá á honum:
Ekkert get ég ort í dag
né upp á slegið gaman.
Það er á mér eitthvert lag
með „ói“ fyrir framan.
Ég veit ekki hvort þeir sem yngri eru muna vel
eftir því þegar hlið voru á þjóðvegum við mæði-
veikigirðingar og fyrst voru þar gjarnan verðir sem
sáu um að opna og loka eða minnsta kosti litu eftir
að allt væri í lagi. Hofdala Jónas var lengi vörð-
ur við Héraðsvötnin og hafði þar skúr til aðseturs
allavega yfir sumarið. Eina vornótt heyrir hann að
úti fyrir er kveðinn þessi vísuhelmingur:
Við erum hér í vísnasnöpum,
verst ef karlinn skyldi sofa.
Ekki leið á löngu áður en heyrðist að innan:
Það var heimskum eftir öpum
að ull að leita í geitakofa.
Frekar á ég von á að síðan hafi verið hellt uppá
könnuna og kaffið jafnvel kælt og bragðbætt með
einhverju og rabbað um vísur og gamanmál fram
á nóttina.
Þeir voru góðkunningjar Jónas og Guðmund-
ur Jónasson fjallagarpur og skiptust oft á orðum
ef Guðmundur var á ferðinni. Eitt sinn er Guð-
mundur á ferðinni með nokkra unga menn sem
voru á leið í jarðfræði og gróðurrannsóknir austur
á öræfin. Hélt hann þá vana sínum og skipti orð-
um við Jónas en stakk svo að honum miða með
vísu sem hann kvað farþegana hafa ort og vænti
þess að fá svar í bakaleiðinni en á miðanum stóð
þetta:
Glöggt ber vitni getuleysi og fálmi
girðingin, því hennar eiginleiki
er að vera illur farartálmi
öllu nema garna- og mæðiveiki.
Þegar Guðmundur kom að austan aftur fékk
hann þetta svar frá Jónasi:
Undir þetta aldrei get ég skrifað,
ýmislegt þó hjá mér sé á reiki,
því 14 sumur hef ég hérna lifað
og hjarnað vel á garna- og mæðiveiki
Eins og Karon gamli lagði ég liðið
lýðnum, sem að var hér títt á kreiki
flýtti allra för i gegnum hliðið,
en flutti aldrei garna- og mæðiveiki.
Þó kulsælt væri hér við hliðið standa,
er hjartað enn þá furðulítið kalið
svo fjallamönnum fylgt ég get í anda
og frændur mína þessa garpa talið.
Þegar Guðmundur sá svarið sagði hann: „Ja,
nú er verst að höfundurinn er ekki með því hann
hefði haft gaman af að sjá þetta.“ „Nú hver var
höfundurinn,“ segir þá Jónas. „Það var Sigurður
Þórarinsson,“ segir Guðmundur en hann flaug til
Reykjavíkur frá Akureyri og mátti ekki vera að bíða
eftir okkur. Þannig fór nú sú saga að þeir Hofdala
Jónas og Sigurður Þórarinsson hittust ekki í það
skiptið allavega og trúlega aldrei hvað sem hefði út
úr því komið. En ætli við ljúkum svo ekki þættin-
um með þessari afmæliskveðju sem Bjarni Jónsson
frá Gröf, úrsmiður á Akureyri, sendi Gísla Ólafs-
syni frá Eiríksstöðum:
Láttu góða vísu og vín
verma ljóðastrengi.
Andans glóðar gullin þín
geymir þjóðin lengi.
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Láttu góða vísu og vín - verma ljóðastrengi