Fréttablaðið - 14.11.2019, Síða 38

Starfið innan
veggja kirkjunnar
er í anda við húsið sjálft.
Byggingarlega séð er Fríkirkj-an í Reykjavík eins og dæmi-gerð íslensk sveitakirkja,
nema bara miklu stærri. Í kirkju af
þessu tagi getur í venjulegu helgi-
haldi verið galli að prestur standi
einsamall fremst í kór kirkjunnar
en nánasta samstarfsfólk hans,
tónlistarfólkið, sé staðsett alveg
í hinum enda hússins, uppi á
kirkjulofti. Það er þó óneitanlega
tignarlegt þegar kórsöngur og
orgel hljóma af kirkjulofti, eins og
af himnum ofan – en fjarlægðin,
stafnanna á milli, getur orðið til að
hefta flæðið. Einn af kostum Frí-
kirkjunnar sem tónlistarhúss er að
fyrir framan fremstu bekkjarröð-
ina er mikið rými og gólfpláss sem
kemur sér vel fyrir allan tónlistar-
flutning, sérstaklega á tónleikum
en líka við helgihaldið. Eftir að
ég kom til starfa hjá Fríkirkjunni
byrjuðum við allar messur uppi á
kirkjuloftinu en eftir lestur guð-
spjalls fóru kór og organisti niður
til þess að vera sýnilegri hluti af
athöfninni og í betra sambandi við
prestinn. Þá kom sér vel að hafa
þetta rými fyrir framan þar sem
flygillinn er staðsettur. Hljómur
kirkjunnar er einstaklega hlýr en
þó með hæfilegum eftirhljómi,
einstaklega góður fyrir fjölbreytta
tónlist. Eins og fram kemur í
greininni um orgel Fríkirkjunnar
er hægt að spila á það neðan af
kirkjugólfi.
Kórar kirkjunnar
Kór kirkjunnar sem stendur
vaktina í öllum messum er um
það bil 12 manna hópur. Upphaf-
lega kallaði hann sig einfaldlega
Sönghóp Fríkirkjunnar en þegar
hann söng inn á plötuna Manna-
börn með Tómasi R. Einarssyni
og Sigríði Thorlacius var nafninu
breytt og heitir hann síðan Söng-
hópurinn við Tjörnina. Það var
líka gert til aðgreiningar frá þeim
hópi sem syngur við útfarir í sam-
vinnu við Fríkirkjuna í Hafnar-
firði. Þótt kirkjutengingin sé sterk
hefur hópurinn í auknum mæli
tekið að sér verkefni utan kirkj-
unnar. Tvisvar hefur hann sungið
jólatónleika með Pálma Gunnars-
syni í Eldborg og um síðustu jól
sungum við á Háfjallatónleikum
með Agli Ólafssyni. Á Menn-
ingarnótt hefur verið fastur liður
að Guðrún Gunnarsdóttir f lytji
tónlist og gamanmál. Kringum
afmæli kirkjunnar 19. nóvember
eru aðaltónleikar kórsins hvert ár.
Í fyrra buðum við kontrabassa-
leikaranum og djassskáldinu Ike
Sturm að spila með okkur en hann
er tónlistarstjóri í Saint Peter’s
Church á Manhattan. Við fluttum
verk hans Jazz Mass, fyrir kór,
einsöngvara, djasshljómsveit og
strengjakvartett. Árið þar á undan
fluttum við á kirkjuafmælinu
verkið Eldmessu, í samvinnu við
norska djasstrompetleikarann
Arne Hiorth. Verkið fjallaði um
Eldgosið í Laka, Móðuharðindin
og Jón Steingrímsson eldklerk.
Á vortónleikum okkar höfum
við oftar en ekki f lutt efni tengt
djassi eða djasstónlistarfólki. Nú í
september síðastliðnum tók söng-
hópurinn þátt í f lutningi á vegum
Al-qafila sem er fjölmenningarlegt
verkefni um Leo Africanus undir
stjórn Rebal Alkhodari.
Álfheiður Björgvinsdóttir er
þungavigtarkona þegar kemur
að barnakórum. Barnakórnum
við Tjörnina er mikill fengur
að hennar starfi við kirkjuna.
Fríkirkjan hýsir einnig tónleika-
röðina Á ljúfum nótum sem Lilja
Eggertsdóttir sér um.
Tónlist í helgihaldi
„Ég hef í langan tíma haft áhuga
á að útsetja tónlist fyrir kóra og
sönghópa. Þetta byrjaði smátt og
hélst í hendur við tilraunir með
kvöldmessur í Laugarneskirkju
þar sem ég starfaði áður. Þá stóð til
að byrja með svokallaðar Tóm-
asarmessur með frjálsara formi og
fjölbreyttari tónlist. Við hugs-
uðum okkur að taka þátt í þessu á
þeim tíma en síðan varð einhver
seinkun á að verkefnið færi í gang
þannig að við þjófstörtuðum og
fórum af stað með okkar eigin
kvöldmessur með léttu sniði. Ég
hef alltaf haft áhuga á djasstónlist
og þess vegna lá beinast við fyrir
mig að færa tónlistina í þá átt. Ég
kallaði saman djasssveit; trommur,
kontrabassa, blásara eða gítar eftir
atvikum og svo auðvitað píanó.
Það var skemmtileg áskorun að
láta venjulegan kirkjukór syngja
hljóma sem ekki er að finna í
Sálmasöngsbókinni. Þetta ýtti
mér út í að raddsetja hefðbundna
sálma með djasslegri hljóma-
nálgun. Messurnar festust í sessi
og voru vinsælar. Eftir að ég kom í
Fríkirkjuna gerðum við tilraunir
með kvöldmessur en fórum síðan
út í að hafa þennan hátt á í öllum
messum.“
Hljómsveitin Mantra
Úr röðum Sönghópsins við Tjörn-
ina varð til lítið djassband sem
spilar í f lestöllum messum. Hljóm-
sveitin, sem kallast Mantra, lifir
líka sjálfstæðu lífi og við höldum
tónleika á hverju ári en hana
skipa Gísli Gamm, Aron Steinn
Ásbjarnarson, Gunnar Gunn arsson
og Örn Ýmir Arason. Tónlistin í
helgihaldi Fríkirkjunnar er því
bæði hefðbundin sálmatónlist
með orgeli og djassskotnir sálmar
með hljómsveit. Mér finnst þetta
fara vel saman og tel að við höfum
náð að festa í sessi fjölbreytilegan
og sumpart óvenjulegan tónlistar-
flutning í kirkjustarfinu.
Gunnar Gunnarsson, tónlistar-
stjóri Fríkirkjunnar
Tónlistin í Fríkirkjunni
Gunnar Gunnarsson, tónlistarstjóri Fríkirkjunnar. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Tónlistarsamvinna trúarbragðanna; gyðingleg tákn, kristnir og músiimar.
Frá flutningi Jazz Mass. Ike Sturm, bassaleikari og djassskáld, Sara Gríms-
dóttir og Erik Qvick. Reglulega eru haldnir tónleikar í kirkjunni.
Fríkirkjan í Reykjavík er nágranni minn og hitti ég hana því fyrir á göngutúrum
mínum nánast daglega. Þessi
hófstillta kirkja sem berst ekki
mikið á. Falleg, einföld, hlýleg og
opin öllum – samt á sama tíma svo
virðuleg og glæsileg.
Starfið innan veggja er svo í takt
við húsið sjálft. Manneskjulegt
og elskulegt – en alltaf vandað og
glæsilegt.
Mér þykir ákaflega vænt um
þennan nágranna minn.
Sigríður Thorlacius
Falleg, einföld og
hlýleg Fríkirkja
Sigríður Thorlacius.
Söngurinn ómagnaður komst ekki gegnum lokaðar dyrnar eða gluggana en fallegu lögin
flugu til himins gegnum háan
turn Fríkirkjunnar og náðu beinni
tengingu við guðdóminn. Hljómur
orgelsins undirstrikar helgi tón-
listarinnar en tilbrigði tromm-
unnar, klingjandi vindbjöllur
og kontrabassi leggja grunninn
að flutningi þar sem hátíðlegur
söngur kórsins fær alveg nýtt yfir-
bragð – endurnærandi.
Að hafa frelsi til að semja tónlist
og spinna út frá henni er gott fyrir
kirkjuna. Samvinna hljómsveitar
og sönghóps færir f lutninginn í
hæðir, í þágu listar og tilfinninga
en ekki vegna djasstónlistarinnar
sjálfrar eða til að ganga einhverri
einni tónlistarstefnu á hönd.
Eitt helsta einkenni sálma-
flutningsins í Fríkirkjunni er
samspil bassa og slagverks sem
myndar hljómsveitina auk píanós.
Orgelið er notað á hefðbundinn
hátt en jafnvel með því er bassinn
plokkaður og slagverkið leikur
frjálslega með. Sálmar eru sungnir
á örlítið annan hátt en venja er
vegna djasssveitarinnar. Laglínur,
taktur og hljómræn framvinda eru
ekki fastar stærðir heldur háðar
tíma og rúmi og er stjórnað frá
píanóinu. Þetta snýst um að fanga
augnablikið og spila inn í þær
aðstæður sem eru hverju sinni.
Þannig er tónlistin lifandi og veitir
söfnuðinum innblástur.
Forspil að messunni er leikið af
fingrum fram og tekur jafnvel mið
af duttlungum veðurs og vinda en
eftirspil er jafnan framlenging af
lokasálmi. Stundum er þó hvort
tveggja sótt í smiðjur þekktra
djassskálda.
Frá upphafi hefur Fríkirkjan
haft mannréttindi, bræðralag og
kærleika að leiðarljósi. Tónlist
kirkjunnar tekur mið af þessum
málum og leggur sitt af mörkum að
styðja við þau í ljóðum og lögum.
Svanirnir rölta um, mávarnir
dansa og endurnar elta hver
aðra um vatnið. Þetta skapar hið
heillandi umhverfi Tjarnarinnar,
en það er hins vegar hin tignarlega
og fallega Fríkirkja sem er sálin í
þessu fallega landi.
Huimin Qi, doktor í tónlist og kín-
verskur forstöðumaður Konfúsí-
usarstofnunarinnar Norðurljósa.
Sálin við Tjörnina
Dr. Huimin Qi tónlistarfræðingur
og forstöðukona Konfúsíusar-
stofnunarinnar.
10 FRÍKIRKJAN 120 ÁRA 1 4 . N ÓV E M B E R 2 0 1 9 F I M MT U DAG U R
1
4
-1
1
-2
0
1
9
0
5
:4
3
F
B
0
7
2
s
_
P
0
5
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
4
3
A
-D
4
1
C
2
4
3
A
-D
2
E
0
2
4
3
A
-D
1
A
4
2
4
3
A
-D
0
6
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
7
2
s
_
1
3
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K