Heimsmynd - 01.05.1993, Síða 63

með lyf
játandi,“ sagði Almar, þegar ég spurði
hvort honum fyndist stéttaskipting vera að
aukast. En mín afstaða er þó ekki sérlega
stéttameðvituð enda á ég bæði tengdafólk
og félaga úr öllum stéttum. Þegar ég komst
í efri lög samfélagsins hef ég að sjálfsögðu
tilhneigingu til að sjá þetta allt úr mínu sæti
en mér finnst launabil vera að aukast til
hins verra. Það er þó aldrei hægt að komast
að neinni afgerandi niðurstöðu um hvað sé
sanngjamt í launamálum og fólk sem ber
mikla ábyrgð á að mínu mati að fá greitt í
samræmi við það. Aðspurður um þá þróun
að auka hlut sjúklinga í lyfjakostnaði, sagði
Almar, að þetta kæmi mjög misjafnlega
niður á fólki og því væri erfitt að tala um
neitt meðaltal í þessum efnum. Að hluta til
fyndist honum þetta rétt þróun en það væri
slæmt að meðan þessar breytingar hefðu
verið að ganga í garð hefði lyfjaverð verið
mjög rokkandi og það hefði komið illa við
marga.
„Eg held persónulega að þetta hafi
komið verst við margt bamafólk ólfkt því
sem stundum er haldið fram að aldraðir og
öryrkjar hafi orðið verst fyrir barðinu á
þessari breytingu, þar kemur til að sýkla-
lyfin eru ekki lengur greidd af Trygginga-
stofnun og þau geta verið dýr og ef barna-
hópurinn er stór geta fylgt mikil fjárútlát.
Almar var beðinn að setja sig í spor
krabbameinssjúkrar konu sem lifir af
örorkubótum og hefur fyrir tveimur
bömum að sjá. „Það er alltaf erfitt að setja
sig í spor annarra en ég held að það séu
alltaf fyrst og fremst sjúkdómurinn og ugg-
vænlegar horfur sem eru truflandi fyrir
hennar líf,“ sagði hann eftir nokkra
umhugsun. „Það þarf líka alveg sérstakt
andlegt atgervi og hugdirfsku til að kljást
við þennan sjúkdóm og annast tvö böm í
leiðinni. Eg hef kynnst fólki í svipuðum
aðstæðum í gegnum starf mitt með Krabba-
meinsfélaginu og er því ekki ókunnugur
þessu máli. Ég mundi ráðleggja henni að
umgangast fólk sem á við þennan sjúkdóm
að etja því að það er alltaf betra að vera
ekki einn um vandamálin. Margir leita í
truna á guð og sinn æðri mátt og ég hef
sjalfur fengið meiri áhuga á trúmálum með
árunum.“
ruðst inn í drauma annarrar manneskju og
séð það sem ekki átti að sjást. Osigurinn.
Eftir á lifir sú tilfinning að sá sem laug að
þessu fólki að heiðarleg vinna geri fólki
endilega kleift að láta jafnvel hversdags-
legustu drauma um barnaherbergi og
rósarunna rætast, að sá loddari ætti skilið
að hengjast.
Síðan þetta var eru liðin nokkur ár og
lífskjör verksmiðjufólks líkt og þeirra sem
ætlaðu sér að eignast húsið góða hafa verið
í hraðri afturför í þjóðfélaginu. Atvinnu-
leysi ógnar æ fleiri hópum en hefur hingað
til komið harðast niður á þeim sem starfa í
framleiðslugreinunum. Fleiri raddir kveða
úr um að þörf sé á niðurfærslu lífskjara,
líkt og í Finnlandi og Færeyjum, og sú
endurskipulagning er víða hafin innan
fyrirtækja og hér í formi niðurfellingar á
hverskyns yfirborgunum og sporslum sem
hvergi eru inni í taxta. Efnahagsaðgerðir
ríkisstjómarinnar hafa ennfremur orðið til
að skerða kjör þeirra ver settu í þjóð-
félaginu og margir þykjast sjá þess enn
frekari merki að bilið milli hinna ríkari og
fátækari sé að aukast. Umræðan um
einkaskóla verður enn háværari eftir því
sem skerðingin í Grunnskólum ríkisins
verður meiri og til að svara kröfum um
samfelldan skóladag hafa tómstundaskólar
fengið aðstöðu í sumum skólum eftir
kennslu og nemendur geta fengið þar inni.
Um leið og við erum búin að skerða
menntun bamanna okkar erum við búin að
veikja grundvöll þess lýðræðis sem við
búum við og minnka möguleikann á því að
sem flestir séu í stakk búnir til að taka þátt
í umræðu um þjóðfélags- og efnahagsmál.
Umræðu sem verður sífellt sérhæfðari og
flóknari og um leið fjarlægari hinum
almenna þátttakanda.
Á þessum tímum þar sem saumað er að
láglaunafólki fer stórum jeppum og glæsi-
kerrum fjölgandi á götunum, sala á ódýrari
bifreiðum hefur hinsvegar dregist saman,
en druslurnar ganga líka ennþá kaupum og
sölum. Oft heyrist það að Island sé svo að
segja stéttlaust þjóðfélag þó að þeim fari
fækkandi sem gangi fram fyrir skjöldu og
haldi því fram. Hér eru lítil sem engin
hverfi þar sem eingöngu býr láglaunafólk
þó svo að dæmi séu um andstæðuna, það er
hverfi þar sem eingöngu býr hátekjufólk.
Bömin ganga mestmegnis í sömu skóla og
í flestum fjölskyldum eru fulltrúar fleiri en
eins tekjuhóps. Flestir eiga kost á þeirri
menntun sem hugurinn stendur til, eða er
ekki svo? Einstæða móðirin á Sóknarkaup-
inu leigir íbúð í kjallaranum hjá banka-
stjóranum og beint á móti býr embættis-
maðurinn við hliðina á kennaranum.
Hugleiðingar um stéttaskiptingu virðast þó
einkenna lágtekjufólk öðrum fremur sem
merkja vonbrigði barnanna sinna þegar
þau geta ekki fengið að kaupa þau föt sem
mest eru í tísku í skólanum eða verða ódæl
og pirruð af því að pabbi eða mamma eru
alltaf að vinna og eru þreytt og úrill á
kvöldin að nöldra um peninga.
Eftir að Islendingar eignuðust peninga
til að byggja hér upp góð lífsskilyrði fyrir
fleiri en eina fámenna embættismannastétt,
hefur hver kynslóðin á fætur annarri komið
inn með nýtt gildismat á því hvernig þeim
skildi varið. Sú kynslóð sem er núna að
koma sér fyrir hefur þó önnur skilaboð að
leiðarljósi: Hvernig á að að verja minni
peningum án þess að skerða hlut þeirra
sem nú skipa valdastéttirnar. Sú kreppa
sem nú er til komin er þó ekki síst afleiðing
af gegndarlausu bruðli ráðamanna með
opinbera sjóði þar sem bankastofnanirnar
styðja dyggilega við bakið á þeim. Það er
stutt síðan færeyskir stjórnmálamenn
klessukeyrðu þarlent efnahagslíf fyrir fullt
og allt og orsakir skipbrotsins voru öllum
ljósar, óarðbærar fjárfestingar að mestu
fjármagnaðar með erlendum lánum.
Færeyskir ráðamenn hentu peningum
nánast umhugsunarlaust í gæluverkefni
einstakra kjördæma til að halda áhrifum
sínum. Hér hefur sama gatan verið gengin
til ills og almennt launafólk, sjúklingar og
barnafjölskyldur hafa fengið reikninginn
afhentan. ■
63
HEIMS
MYND