Heimsmynd - 01.05.1993, Blaðsíða 80

/
ferðalaginu komum við í borgir, þorp
og flóttamannabúðir á hernumda
Gazasvæðinu og Vesturbakkanum,
ísraelskar borgir og þorp innan þessara
svæða og utan. Við skyggnumst inn í
hversdagslíf palestínskra og ísraelskra
kvenna og heyrum sögu þeirra, sögu sem
nær yfir landamæri stjómmála.
„Eg hafði búið í San Fransisco í Banda-
ríkjunum í ein 10 ár, þar sem ég var við
framhaldsnám í kvikmyndagerð þegar
intifada-uppreisnin braust út. Ég var ný-
orðin móðir í fyrsta sinn og þegar ég sá
myndir í sjónvarpinu af ofbeldi á götum
Gaza og Ramallah spurði ég sjálfa mig
hvaða þýðingu hemámið hefði fyrir konur,
mæður og börn beggja þjóða. Þannig
kviknaði hugmyndin að myndinni.“ Og
vissulega er þetta spurning sem er um-
hugsunarverð, því í stríði og átökum milli
þjóða og þjóðabrota er það einmitt fólk í
neðstu þrepum þjóðfélagsins, í þessu
tilfelli konur, sem þjást einna mest. Eitt
ógeðfelldasta og nærtækasta dæmið um
það eru hinar kerfisbundnu nauðganir og
morð á konum í átökunum milli Serba og
Króata. A fimm ámm frá því að intifada-
uppreisnin hófst, hefur Palestínuaröbum
ekki tekist að „hrista“ hemámið af sér. En
intifada hefur þó orðið til þess að lífsvenjur
Israelsmanna hafa breyst. Foreldrar eru til
að mynda í stöðugum ótta við að eitthvað
hendi bömin í skólanum, eða eins og ein
ísraelska konan í Nágrannakonum orðar
það: „Ég þrái frið frá óttanum sem heltekur
mig daglega, þegar börnin mín fara í
skólann.“
Það liggur þó í augum uppi að aðstæður
hersetnu Palestínumannanna í landinu em
öllu verri.
„A Gazasvæðinu, sem er eitt þéttbýlasta
svæði heims, er gífurlegt atvinnuleysi og
mikil fátækt,“ segir Michal. „Yfirráð ísra-
elska hersins þar em mjög ströng, örbirgð-
in allsráðandi sem og áhrif íslamstrúar-
innar. Sú herör Palestínuaraba sem fylgdi í
kjölfar intifada-uppreisnarinnar til að snúa
konum meira til strangtrúaðri íslamskra
lifnaðarhátta, hefur sérstaklega átt vel-
gengni að fagna. Nú verða arabakonur að
hylja hár, hnakka og enni með slæðum og
gildir það opinberlega sem hlutdeild þeirra
að intifada. Hér sameinast bókstafstrú og
þjóðemiskennd. Bæði á Gazasvæðinu og á
Vesturbakkanum má sjá slagorð rituð á
húsveggi sem segja: „Konur sameinist
intifada, gleymið ekki að hylja ykkur með
slæðum." A ferð okkar við töku myndar-
innar vomm við án höfuðklúta og ég hafði
það á tilfinningunni að starað væri á beran
hnakka minn. Mér hefur aldrei fundist ég
eins berskjölduð þessa daga á aðalgötu
Gaza.“
Palestínskar konur búa við mikla
kúgun í eigin þjóðfélagi. í Ná-
grannakonum segir kona okkur frá
því þegar hún varð vitni að því á
Gazasvæðinu að íslamskir bókstafs-
trúarmenn réðust að ungri konu sem gekk
frjálslega um í gallabuxum og helltu yfir
hana sýru. Konan reytti af sér fötin af
sársauka og stóð nakin úti á miðri götu. í
augum bókstafstrúarmanna gat hún rétt
eins gengið án klæða eins og í gallabux-
um. Samkvæmt hefðinni og trúnni eiga
palestínskar konur að vera eiginmönnum
sínum undirgefnar og eru rændar svo til
öllum almennum mannréttindum, sem
gerir þeim kleift að lifa sem jafningjar
karlmanna. Aðal hlutskipti palestínskrar
konu er að vera móðir og geta af sér
kynslóð sigursins. Börnin eru eins og í
öðrum landbúnaðarsamfélögum ríkidæmi
fjölskyldunnar; bæði vinnuafl og lífeyrir
fyrir ellina. Því fleiri böm sem konan elur,
því meiri virðingar nýtur hún. Það er ekki
óalgengt að palestínskar konur fæði 10
börn, sem þýðir að þær ganga með börn
stóran hluta ævi sinnar. Þungun er þeim því
eðlilegt ástand.
I Nágrannakonum segir Buthina Yassin
frá Vesturbakkanum okkur frá því þegar
ísraelski herinn meinaði henni að komast á
sjúkrahús til að fæða bam sitt, vegna út-
göngubanns í þorpinu. Eiginmaður hennar
gat þó komist óséður út um miðja nótt til að
útvega ljósmóður og Buthina fæddi bam
sitt heima með ógurlegum kvölum. Bamið,
sem var stúlka, var mjög máttvana og þurfti
á sjúkrahúsumönnun að halda. Það var
fyrst þegar útgöngubanninu var aflétt eftir
nokkra daga að barnið komst undir
læknishendur. Buthina sem ekki fékk að
vera hjá bami sínu á spítalanum vegna þess
að útgöngubanni var einungis aflétt í
nokkrar klukkustundir, var ásökuð af
hjúkrunarfólkinu fyrir að hafa ekki komið
með bamið fyrr. Bamið lést á stofnuninni
nokkrum dögum síðar og Buthina var
hughreyst með því að þetta hafi þó verið
stúlka og eftirsjáin því ekki eins mikil og
hefði það verið drengur..
að sem vakti furðu mína þegar ég
horfði á konu eins og Buthinu segja
frá þjáningum sínum og ástvinamissi
var hversu yfirveguð hún var, engin tár og
engin beiskja. Nágrannakonur var sýnd
nokkmrn sinnum á Vesturbakkanum og var
stærstur hluti áhorfenda palestínskar
konur,“ segir Michal. í umræðum sem
hófust að lokinni sýningu myndarinnar
fóru þær einmitt að tala um það hvað þær
væru orðnar harðnaðar. Þeim er stöðugt
sagt að þær eigi ekki að gráta og syrgja
böm sín, að þær eigi að halda baráttunni
áfram. Synir þeirra sem falla eru hetjur og
þeim er ætlað að ala börn sín upp sem
„byltingarsinna" og ekki aftra þeim frá því
að fara í stríð. Þeim konum sem geta
afborið ástvinamissi án tára er hampað eins
og hetjum.“
En undir niðri hlýtur að krauma reiði,
beiskja og sorg?
„Að sjálfsögðu, og það kom líka fram í
þessum umræðum eftir sýningu myndar-
Ég var nýorðin móðir í
fyrsta sinn og þegar ég
sá ofbeldið á götum
Gaza og Ramallah
spurði ég sjálfa mig
hvaða þýðingu
hernámið hefði fyrir
mœður og börn
beggja þjóða.
HEIMS 80
MYND