Fréttablaðið - 21.11.2015, Blaðsíða 16

Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir forStjóri: Sævar Freyr Þráinsson Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis
á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871
fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is og Viktoría Hermannsdóttir viktoria@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is ljóSmyndir: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚtlitShönnun: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Gunnar
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Það voru tíu ár síðan umsátrinu um Sarajevó lauk. Sárin
voru þó langt frá því að vera gróin. Borg sem hafði þurft
að þola lengstu herkví í sögu nútímahernaðar var þakin
örum. Í veggjum húsanna voru holur eftir sprengikúlur.
Víða mátti sjá á götum það sem virtist við fyrstu sýn
rauðir blóðpollar – þetta voru svokallaðar Sarajevó-rósir,
skemmdir í malbikinu eftir sprengjur í laginu eins og
rósir sem íbúar borgarinnar fylltu með rauðri trjákvoðu
til minningar um þá sem létust. Enn voru svæði innan
borgarinnar lokuð af vegna hættu á jarðsprengjum.
Í ljós kom að fólkið var hins vegar harðgerðara en
húsin.
„Þið hefðuð getað dáið“
Leiðsögumaðurinn sem sýndi mér borgina var jafnaldri
minn. Hann var þrettán ára þegar umsátrið um Sarajevó
hófst í apríl 1992.
Ég þorði varla að spyrja en lét loks vaða:
„Varstu ekki hræddur? Var ekki erfitt að vera lokaður inni
í fjögur ár? Hvernig var að missa af unglingsárunum?“
Hann brosti kurteislega. „Það voru alveg partí.“
„Partí!“
„Eftir myrkur. Þegar leyniskytturnar áttu erfitt með að sjá
okkur skjótast milli húsa.“
„En, en … þið hefðuð getað dáið!“
Leiðsögumaðurinn yppti öxlum rétt eins og það að halda
út í kúlnaregn til að fara í partí væri eins náttúrulegur hlutur
og að draga andann.
Brast í grát í beinni
Fyrr í vikunni brast fréttamaður BBC, Graham Satchell, í
grát í beinni útsendingu. Hann var staddur í París og flutti
þaðan fréttir í kjölfar hryðjuverkanna þar í borg. En það var
ekki harmleikurinn sem olli því að hann varð að binda enda
á útsendinguna. Þvert á móti var það von og lífskraftur íbúa
borgarinnar sem gerðu hann klökkan. Parísarbúar virtust
staðráðnir í að halda sínu striki, spóka sig á götunum, sitja
á kaffihúsum með croissant og kampavín. Ekkert fengi
grandað lífsgleðinni, „joie de vivre“.
„The tourists like it“
Ég hélt að ég handléki fallegan útskorinn málmblómavasa
þar sem ég stóð fyrir utan búð í verslunargötu Sarajevó sem
seldi silfur og koparvörur.
„Þetta er skothylki úr stríðinu,“ sagði leiðsögumaðurinn.
Ég flýtti mér að leggja stríðsleifarnar frá mér. Kaupmaður-
inn og handverksmaðurinn sem framleiddi og skreytti
sjálfur vörurnar sem voru til sölu í versluninni glotti.
„The tourists like it.“
Meira en 11.000 manns létust í Sarajevó á árunum sem
borgin var í herkví. En af ótrúlegu æðruleysi kepptist fólk
við að viðhalda daglegu lífi. Það fór til vinnu þótt engin væru
launin og ferðalagið gæti kostað það lífið, reynt var að halda
uppi skólastarfi í rústum bygginga og unglingar skemmtu
sér alveg eins og jafnaldrar þeirra í Reykjavík. Markmið íbúa
Sarajevó var að láta ekki óttann beisla mannsandann.
Boðberar óttans
Óttinn er markmið hryðjuverkamannsins. Eina leiðin til
að hafa betur í baráttunni við ódæðismenn eins og þá sem
voru að verki í París er að ríghalda í þau gildi sem óttanum
er ætlað að útrýma: víðsýni, lífsgleði, umburðarlyndi, bjart-
sýni, náungakærleik, frelsi, jafnrétti og bræðralagi.
En í stað þess að berjast við að skapa eitthvað fallegt úr
einhverju ljótu – svona eins og útskorinn blómavasa úr
skothylki – færa nú margir frekari vopn upp í hendurnar á
misindismönnunum.
Upphrópanirnar hafa verið margar: þetta er stríð, þriðja
heimsstyrjöldin, mesta hætta sem steðjar að mannkyninu.
Forseti Íslands lét ekki sitt eftir liggja og sagði að við ættum
ekki að „lifa í barnalegri einfeldni um það að með ein-
hverjum aðgerðum á sviði umburðarlyndis og félagslegum
umbótum sé hægt að taka á þessum vanda“.
Þetta er hins vegar rangt hjá forsetanum. Það eru hann
og skoðanasystkini hans, boðberar óttans, sem eru ein-
feldningarnir. Hryðjuverkamenn lögðu fyrir þau gildru og
þau gengu beint í hana.
Það er í okkar valdi að spyrna við fótum. Látum ekki hafa
af okkur mennskuna. Áfram „joie de vivre“!
Forsetinn gekk í gildru
Þegar kemur að forsetakosningum 2016 verður Ólafur Ragnar Grímsson forseti búinn að sitja 20 ár á valdastóli. Hann er meðal allra þaulsetnustu þjóðarleiðtoga að konungbornum frátöldum.Forsetinn er pólitískt kamelljón. Þegar
hann tók við embætti árið 1996 hafði hann nýverið látið
af störfum sem formaður Alþýðubandalagsins, en hafði
áður verið í Framsókn með millilendingu í Möðru-
vallahreyfingunni og Samtökum frjálslyndra og vinstri
manna. Kjör Ólafs þótti ósigur fyrir Sjálfstæðisflokkinn.
Á síðari árum hefur Ólafur Ragnar sótt stuðning í raðir
fyrri andstæðinga. Mestu réð líklega framganga hans
í Icesave-málinu. Þar spilaði hann ítrekað rússneska
rúllettu og slapp. Það var hans sigurstund og mesta afrek
að margra dómi. En að því var lengri aðdragandi. Vinstri-
maðurinn Ólafur Ragnar var á árunum fyrir hrun dyggur
stuðningsmaður viðskiptalífsins og þótti mörgum nóg
um. Ólafi tókst að vinna sér nýtt bakland og skipta um
fylgi. Dæmigert fyrir hið pólitíska kamelljón.
Annað sem einkennt hefur forsetaferil Ólafs Ragnars
er að tala óskýrt um eigin framtíð – halda þjóðinni í
óvissu um hvort hann gefi kost á sér til endurkjörs. Vafa-
laust er þetta merki um sjálfsöryggi forsetans, sem ef til
vill telur að vangaveltur um hvað hann hyggst fyrir séu
helsta skemmtan landsmanna.
Stefið er orðið kunnuglegt, atburðarásin endurtekin.
Fyrir kosningarnar 2012 var það „óvissa um stjórnar-
skrána og stöðu forsetans í henni, umrót í flokkakerfinu
og í þjóðmálum varðandi átök um fullveldi Íslands“.
Ólafur Ragnar brá sér í það skiptið í gervi bjargvættar
þjóðarinnar frá Icesave og nýrri stjórnarskrá.
Í viðtali í vikunni, sem tekið var vegna hryðjuverka-
árásanna í París, hvatti forsetinn Íslendinga til að vakna
til meðvitundar gagnvart öfgafullri íslamstrú. Hann
reiddi hátt til höggs og sagði framgöngu íslamista mestu
ógn sem hefði steðjað að frjálsu lýðræðislegu þjóð-
félagi frá tímum nasismans. Að halda að við Íslendingar
værum undanskilin frá þessari ógn væri barnsleg
einfeldni, enda væru þess nú þegar dæmi að talsmenn
erlends ríkis skiptu sér af innlendum trúarbrögðum.
Væntanlega átti Ólafur þarna við Sádi-Arabíu.
Þeim sem fylgst hafa með ferli Ólafs Ragnars kemur
ekki á óvart að forsetinn sé áberandi og marki sér víg-
stöðu í málefnum nú þegar styttast fer í kosningar. Við
höfum séð það áður. Hins vegar er nýlunda að forsetinn
velji sér svo eldfimt og popúlískt mál til að auka vin-
sældir sínar. Forsetinn sem áður var framsóknarmaður
og síðar sósíalisti hefur lokið för sinni. Hann hefur nú
spannað allt hið pólitíska litróf.
Íslendingar eiga að vera vakandi fyrir hryðjuverka-
ógninni eins og aðrar þjóðir. En talsmenn þjóðarinnar
mega ekki ala á sundrungu og úlfúð til að tryggja sér
fylgi þeirra óttaslegnu. Jafnvel þótt eitt kjörtímabil til sé
í húfi.
Kamelljón
skiptir um lit
Ólafi tókst að
vinna sér nýtt
bakland og
skipta um
fylgi. Dæmi-
gert fyrir hið
pólitíska
kamelljón.
2 1 . n ó v e m b e r 2 0 1 5 L A U G A r D A G U r16 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
SKOÐUN