Morgunblaðið - 30.10.2019, Page 6

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Fram kom í Morgunblaðinu í gær að
skortur væri á lánsfé í hagkerfinu
sem ætti jafnvel þátt í niðursveiflunni
í efnahagslífinu.
Yngvi Örn Kristinsson, hagfræð-
ingur hjá Samtökum fjármálafyrir-
tækja, segir kerfislægar skýringar á
minnkandi framboði lánsfjár. Þær
bætist við eðlilega varfærni banka í
útlánum í núverandi niðursveiflu.
Sú ákvörðun Seðlabankans að leyfa
Íbúðalánasjóði að leggja upp-
greiðslufé af útlánum sínum inn í
bankann hafi dregið úr preninga-
framboði í hagkerfinu. Þá hafi inngrip
Seðlabankans á gjaldeyrismarkaði
undanfarin misseri til stuðnings krón-
unni einnig dregið úr peningafram-
boði Seðlabankans.
Leki dregur úr framboðinu
Yngvi Örn bendir á að almennt eigi
ný útlán að leiða til nýrra innlána.
Þegar lán sé tekið fyrir viðskiptum fái
einhver fjármunina til ráðstöfunar.
Leki úr peningaframboði Seðlabank-
ans, eins og til dæmis innlánsviðskipti
við Íbúðalánasjóð eða inngrip á gjald-
eyrismarkaði, dragi úr peningafram-
boði. Seðlabankinn hafi nú nýlega
brugðist við þessu með því að fækka
þeim aðilum sem geta átt viðskipta-
reikning í bankanum frá og með 1.
apríl, þ. á m. Íbúðalánasjóði. Telur
Yngvi Örn að lausafjárstaðan gæti
batnað í kjölfarið.
Af þessum sökum hafi lausafjár-
staða bankanna rýrnað með vaxandi
útlánum í uppsveiflu síðustu ára.
Vegna nýrra krafna um lausafjár-
hlutfall geti bankarnir ekki lagað
lausafjárstöðuna með viðskiptum við
Seðlabanka Íslands nema í takmörk-
uðum mæli. Samkvæmt núverandi
peningamálastjórn ákveði Seðlabank-
inn vexti í viðskiptum við banka, sem
eigi svo að hafa ótakmarkaðan að-
gang að lausafé frá Seðlabanka á
þeim vöxtum. Hins vegar rekist regl-
ur um lausafjárhlutfall á þetta fyrir-
komulag. Þannig eigi bankar sem eru
komnir með lágt lausafjárhlutfall erf-
itt með að laga það með viðskiptum
við Seðlabankann. Taki banki lán í
Seðlabankanum [endurhverf við-
skipti] þurfi hann að setja fram trygg-
ingu eða lausafjáreign, á borð við
ríkisskuldabréf, sem komi til frá-
dráttar því reiðufé sem tekið sé að
láni frá SÍ. Yngvi Örn segir aðspurður
það ekki skipta miklu máli í þessu
samhengi að innlánsvextir séu lágir.
Áðurnefndir þættir ráði meira um
innlánaþróun til skamms tíma. En
viðmælandi blaðsins taldi lága vexti
draga úr hvata til sparnaðar, sem
aftur bitnaði á útlánagetu banka.
Hefur þegar haft áhrif
Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri
segir boðaða fækkun á þeim aðilum
sem geta átt viðskiptareikning í bank-
anum frá og með 1. apríl næstkom-
andi þegar hafa haft áhrif á markaði.
„Þótt breytingin taki ekki gildi fyrr
en á næsta ári munu þessar aðilar
bregðast við mun fyrr og fara að velta
fyrir sér hvernig þeir ætli að ráðstafa
þessum fjármunum. Við ákváðum að
gefa þeim góðan tíma svo þeir þyrftu
ekki að leita út á fjármagnsmarkað-
inn með skömmum fyrirvara.“
Spurður um það sjónarmið, að
vegna takmarkaðra innlána sé útlána-
geta bankanna minni en ella, segist
Ásgeir ekki sannfærður um að sparn-
aður sé svo vaxtateyginn. Þ.e.a.s. að
vaxtastig hafi slík áhrif á vilja
einstaklinga til að spara á innláns-
reikningum.
Hins vegar hafi vaxtastigið áhrif á
hvernig sparnaði sé ráðstafað.
„Langtímavextir hafa lækkað tölu-
vert á Íslandi á síðustu áratugum en
sparnaður aukist. Lægri vextir geta
leitt til þess að fólk finni sér önnur
sparnaðarform, fjárfesti í hlutafé eða
einhverju slíku,“ segir Ásgeir og
bendir á að stór hluti af sparnaði á Ís-
landi sé tengdur lífeyrissjóðunum.
Þá kveðst hann aðspurður ekki
telja að þrýstingur sé að skapast á
vaxtahækkanir, líkt og Gunnar Bald-
vinsson, framkvæmdastjóri Almenna
lífeyrissjóðsins, hélt fram í samtali við
Morgunblaðið í gær.
„Á þessum stað í hagsveiflunni vilj-
um við hvetja til frekari fjárfestingar.
Við viljum sá í nýjan akur og að nýjar
fjárfestingar komi atvinnulífinu af
stað. Þess vegna erum við að lækka
vexti. Svo eru ýmsir aðrir þættir í
gangi í fjármálakerfinu sem hafa tafið
fyrir að vaxtalækkanir skili sér. Inn-
lánsvextir bankanna voru áður við
núllið. Þegar Seðlabankinn lækkar
stýrivexti er bankinn að þrýsta
útlánavöxtum niður og bankarnir
geta ekki brugðist við með því að
lækka innlánavexti nema að takmörk-
uðu leyti. Vaxtalækkanir Seðlabank-
ans fara því að þrýsta niður vaxtamun
bankanna sem hafa þá minni hagnað
af reglulegum rekstri. Þótt bankarnir
hafi mismunandi fjármögnun á þetta
við um hluta af fjármálakerfinu.“
Dregur úr framboði peninga
 Hagfræðingur hjá SFF bendir á kerfislægar ástæður fyrir minna svigrúmi bankanna til útlána
 Seðlabankastjóri segir aðstæður á markaði skýra erfiðleika bankanna við að skila vaxtalækkun
Ásgeir
Jónsson
Yngvi Örn
Kristinsson
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. OKTÓBER 2019
Sigurður Steinar
Ketilsson, fyrrverandi
skipherra hjá Land-
helgisgæslunni, lést á
Landspítalanum síðast-
liðinn sunnudag, 71 árs
að aldri. Hann lét af
störfum 13. apríl á síð-
asta ári og var fagnað
þegar hann kom í land
enda hafði hann þá unn-
ið í 50 ár upp á dag hjá
Landhelgisgæslunni.
Sigurður Steinar var
fæddur í Reykjavík 3.
mars 1948, sonur
hjónanna Önnu Árnadóttur og Ketils
Eyjólfssonar frá Merkinesi í Höfn-
um. Hann ólst upp í Keflavík en flutti
til Hafnarfjarðar með foreldrum sín-
um árið 1967 og bjó upp frá því í
Hafnarfirði.
Hann byrjaði á sjó 15 ára á fiski-
skipum frá Keflavík.
Hóf störf hjá Landhelg-
isgæslunni á árinu
1968, lauk námi frá
Stýrimannaskólanum í
Reykjavík og starfaði
alla tíð hjá Gæslunni.
Hann byrjaði sem há-
seti en var skipstjórn-
armaður á varðskipum
og í loftförum til
margra ára. Síðustu
þrjá áratugina var hann
fastráðinn skipherra og
var lengi elsti starfandi
skipherrann, svokall-
aður flaggskipherra Gæslunnar. Síð-
ustu árin var hann skipherra á Þór,
nýjasta og öflugasta varðskipinu.
Hann tók þátt í að bjarga mörgum
mannslífum og var einn af þeim sem
stóðu vörð um fiskveiðilögsögu Ís-
lands í tveimur þorskastríðum. Hann
var sæmdur riddarakrossi hinnar ís-
lensku fálkaorðu 17. júní 2018 fyrir
framlag til landhelgisgæslu og björg-
unarstarfa.
Sigurður Steinar bætti við sig námi
í Naval War College í Bandaríkj-
unum og sérfræðinámi frá Rhodes
Academy í hafréttarsáttmála SÞ.
Auk þeirra starfa sem sagt hefur frá
starfaði hann m.a. sem yfirmaður að-
gerða hjá Gæslunni og lagði sín lóð á
vogarskálarnar í mennta- og þjálf-
unarmálum.
Sigurður Steinar átti sæti í stjórn
Farmanna- og fiskimannasambands
Íslands, var formaður Hollvina-
samtaka varðskipsins Óðins og átti
sæti í sjómannadagsráði.
Eftirlifandi eiginkona Sigurðar
Steinars er Sólveig Baldursdóttir
skrifstofumaður. Synir þeirra eru
Baldur Óli og Ketill og barnabörnin
orðin fjögur.
Andlát
Sigurður Steinar Ketilsson
Spennusagnahöfundurinn Arnaldur
Indriðason sendir frá sér nýja bók á
föstudaginn. Bókin, Tregasteinn, er
23. bók hans á jafnmörgum árum.
Arnaldur á sér tryggan hóp aðdá-
enda og margir þeirra vilja fá bækur
hans áritaðar. Til þess að anna eftir-
spurn hefur höfundurinn brugðið á
það ráð síðustu ár að árita fjölda
bóka áður en þeim er dreift í bóka-
búðir.
Samkvæmt upplýsingum frá For-
laginu áritaði Arnaldur um 200 ein-
tök fyrsta árið sem þetta var gert.
Þeim hefur fjölgað ár frá ári og
núna áritar hann eitt þúsund bækur.
Metsöluhöfundurinn fer sér að engu
óðslega og gerir það í tveimur lot-
um. Hófst hann handa í bókabúð
Forlagsins í gærmorgun. Alls voru
um 20 þúsund eintök prentuð af
Tregasteini. hdm@mbl.is
Metsöluhöfundurinn Arnaldur Indriðason býr sig undir jólabókaflóðið
Morgunblaðið/Eggert
Áritar
þúsund
bækur
Ragnar Þór Ingólfsson, formaður
VR, segir það skipta almenna
launþega litlu máli að innláns-
vextir séu nú lágir. Þorri almenn-
ings geti enda lítið lagt fyrir.
Þá bendir hann á að 15,5% af
launaveltu almennra launþega
fari í lífeyrissparnað. Vel flestir
séu með viðbótarlífeyrissparnað
en hjá þeim fari hlutfallið í allt að
21,5%. „Ef lágtekju- og milli-
tekjuhópar spara er það fyrst og
fremst varasjóður. Þá er ekki
verið að spá í því hvort vextir eru
prósentu hærri eða lægri. Hags-
munir almennings hljóta að vera
að vaxtastig sé lágt svo lífskjör
batni með lægri framfærslu-
kostnaði og lægra vöruverði.“
Varðar fáa
VEXTIR OG SPARNAÐUR
Ljósmyndir Rutar og Silju
Skipholti 31 | 105 Reykjavík | Sími 568 0150 | www.rut.is |
Opið alla virka daga kl. 10-17
Starfsmannamyndir
fyrir fyrirtæki og
stofnanirSkjó
t
og hröð
þjónust
a