Morgunblaðið - 15.11.2019, Side 21

UMRÆÐAN 21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2019
Nautakjöt, lambakjöt, svínakjöt, grillkjöt,
lúxus hamborgarar, bacon og pylsur í brönsinn
Fossháls 27, 110 Reykjavík
Opnunartími 7.30-16.30
Sími 557 8866
pantanir@kjotsmidjan.is
Komdu við
eða sérpantaðu
Í byrjun þessa mán-
aðar birti Morg-
unblaðið viðtal við Dag
B. Eggertsson borg-
arstjóra þar sem hann
óvænt viðraði þær
áhyggjur sínar að
„Reykjavíkurflugvöllur
dugi ekki sem vara-
flugvöllur“ og því þurfi
strax að byggja nýjan
flugvöll í Hvassa-
hrauni. Þessu til stuðnings vitnaði
hann til skýrslu Þorgeirs Pálssonar
fv. flugmálastjóra, „Hlutverk
Reykjavíkurflugvallar í öryggiskerfi
landsins“, sem hann vann fyrir sam-
gönguráðherra árið 2017. Þegar
skýrslur af þessu tagi eru lesnar þarf
að lesa allan textann, ekki síst þá ít-
arlegu fyrirvara um flugvöll í
Hvassahrauni, sem birtir eru á 19
blaðsíðum vandaðrar skýrslu Þor-
geirs. Ég tel mjög brýnt að lesendur
blaðsins, flugfarþegar og áhuga-
menn um samgöngumál Íslands geti
séð og lesið þessa fyrirvara. Þeir
helstu eru í eftirfarandi yfirliti eins
og höfundur skýrslunnar birti þá á
tilvitnuðum blaðsíðum hennar:
Bls. 7 - Samkvæmt skýrslu Rögnu-
nefndar liggur fyrir ótvíræð nið-
urstaða um að besta staðinn fyrir
slíkan flugvöll sé líklega að finna í
Hvassahrauni vestan Hafnarfjarðar.
Þó verður að hafa í huga að langt er
frá að sýnt hafi verið fram á með
óyggjandi hætti að Hvassahraun sé
viðunandi flugvallarstæði. Í skýrslu
Rögnunefndar kemur skýrt fram að
tillagan er byggð á frummati á fimm
lykilþáttum varðandi nýjan flugvöll,
þ.e. veðurfari, landrými, flugtækni,
umhverfismálum og stofnkostnaði og
nauðsynlegt sé að fullkanna þessa
þætti.
Bls. 21 - Miklu máli skiptir að nýt-
ing hins nýja flugvallar (í Hvassa-
hrauni) sé áþekk því sem verið hefur
um langt árabil á
Reykjavíkurflugvelli.
Því verður að gera ít-
arlegar samanburð-
armælingar á veðurfari
í Hvassahrauni og á
Reykjavíkurflugvelli
áður en hægt er að
staðreyna hvort flug-
völlur á þessum stað
væri nægjanlega áreið-
anlegur fyrir sjúkra-
flug og innanlands-
flugið í heild auk þess
að nýtast sem vara-
flugvöllur.
Bls. 22 - Flugvöllur í Hvassahrauni
yrði lengra frá miðju höfuðborg-
arsvæðisins og myndi því valda því
að meiri tími færi í að komast til
þessa flugvallar til að sinna útköllum
og öðrum aðgerðum í þágu leitar og
björgunar.
Bls. 28 - Megingallinn við stað-
setningu flugvallar í Hvassahrauni út
frá almennu samfélagslegu öryggis-
sjónarmiði er að hann er hugsanlega
útsettur í meira mæli en Reykjavík-
urflugvöllur fyrir margvíslegar trufl-
anir frá náttúrunnar hendi sem gætu
að hluta haft áhrif á rekstur Kefla-
víkurflugvallar. Er þá helst um að
ræða hvers konar vá vegna eldgosa
og jarðskjálfta á Reykjanesi eða
flugskilyrði sem enn hafa hvergi
nærri verið fullkönnuð. Jafnframt
verður að teljast ókostur að aðgang-
ur að Hvassahrauni frá höfuðborg-
arsvæðinu er eftir sömu akbrautum
og liggja til Keflavíkurflugvallar.
Einnig eru enn útistandandi spurn-
ingar varðandi veðurfar í Hvassa-
hrauni í samanburði við Reykjavík-
urflugvöll.
Bls. 29 - Flugvöllur í Hvassahrauni
gæti uppfyllt flestar ef ekki allar
kröfur vegna almannavarna á líkan
hátt og Reykjavíkurflugvöllur að því
gefnu að áreiðanleiki, þ.m.t. nýting-
arhlutfall, sé sambærilegt við hinn
síðari. Hins vegar er lengri leið til
Hvassahrauns úr höfuðborginni, sem
getur skipt máli þegar bregðast þarf
hratt við óvæntum atburðum við
óvenjulegar aðstæður. Jafnframt er
hann nær gosstöðvum og sprungu-
svæðum Reykjaness sem gætu trufl-
að rekstur hans meira en Reykjavík-
urflugvallar.
Bls. 32 - Þó er langt í frá full-
kannað að Hvassahraun bjóði upp á
þau skilyrði frá náttúrunnar hendi
sem geri fýsilegt að byggja þar flug-
völl sem kæmi í stað Reykjavík-
urflugvallar. Gera þarf mun ítarlegri
rannsóknir á veðurskilyrðum og
landfræðilegum aðstæðum í Hvassa-
hrauni áður en hægt er að fullyrða
um slíkt eins og sérstaklega er tekið
fram í skýrslu Rögnunefndar.
Bls. 33-34 - Jafnframt þarf að
kanna betur hugsanlegar flug-
brautastefnur sem voru valdar á
grunni tillagna sem gerðar voru af
fyrirtækinu Airport Research Cent-
er um aldamótin, en byggðust ekki á
langtímaupplýsingum um vindafar á
svæðinu. Þá þarf að gera umfangs-
miklar jarðvegsrannsóknir til að
kanna undirstöður flugbrauta og
mannvirkja sem skipta miklu m.a. til
að áætla kostnað við framkvæmdina
af fyllstu nákvæmni. Mörg atriði
varðandi umhverfisvernd eru óvissu
orpin og ljóst að umhverfismat á
væntanlegri framkvæmd gæti orðið
flókið og tímafrekt verkefni. Í því
sambandi má nefna vatnsverndarmál
og náttúruvá, sérstaklega með tilliti
til gosvirkni og hættu á sprungu-
myndun. Þá hljóta viðræður um
skipulagsmál við sveitarfélögin Voga
og Hafnarfjörð um byggingu flug-
vallar á þessu svæði að vera forsenda
þess að hefja umfangsmiklar og
kostnaðarsamar undirbúningsrann-
sóknir og þróunarvinnu.
Bls. 36 - Það sem er trúlega erf-
iðast í þessu dæmi er að fyr-
irsjáanlegt er að tekjur ríkisins af
sölu ríkislandsins í Vatnsmýri
mundu að líkindum aðeins nægja til
að greiða fjórðung af fram-
kvæmdakostnaði við að koma upp
nýjum flugvelli í Hvassahrauni.
Bls. 37 - Þær athuganir á flugskil-
yrðum á svæðinu (Hvassahrauni) og
áætlanir sem gerðar hafa verið um
gerð slíks mannvirkis byggjast á
frumgreiningu á mörgum lyk-
ilþáttum og krefjast mun ítarlegri
skoðunar.
Bls. 38 - Þetta er þó með því for-
orði að skilyrði til flugs séu nægilega
góð, þ.e. séu í aðalatriðum sambæri-
leg við Vatnsmýrina hvað varðar
vindafar og ókyrrð, skyggni og
skýjahæð og hindranir vegna fjall-
lendis. Ljóst er að fram þarf að fara
ítarlegt mat á Hvassahrauni sem
flugvallarstæði til framtíðar áður en
raunhæft er að taka ákvörðun um að
byggja flugvöll á svæðinu. Eins og
áður er getið þarf að gera vandaða
úttekt á veðurfari, sem felst í mæl-
ingum bæði á jörðu niðri og í lofti, á
að minnsta kosti fimm ára tímabili.
Samanburður við veðurfar á Reykja-
víkurflugvelli og Keflavíkurflugvelli
er grundvallaratriði í þessu sam-
bandi. Gera þarf mælingar í flugi í
mismunandi flughæð yfir svæðinu til
að staðfesta niðurstöðu tölvulíkana,
sem hafa verið notuð til að herma eft-
ir vindafari á svæðinu og segja til um
ókyrrð og aðra mælikvarða, sem
skipta máli fyrir flugvélar í aðflugi og
fráflugi. Þá þarf að ráðast í næsta
fasa í hönnun flugvallarins þ.m.t.
stefnu og undirstöður flugbrauta,
akstursbrauta og athafnasvæða flug-
véla. Gera þarf úttekt á umhverfi
svæðisins einkum vegna vatns-
verndar og náttúruvár og taka upp
formlegar viðræður við nærliggjandi
sveitarfélög og landeigendur til að
leiða í ljós hvort flugvöllur á þessu
svæði sé þeim að skapi.
Bls. 42-43 - Neikvæðir þættir sam-
anborið við Reykjavíkurflugvöll eru
að Hvassahraun er nálægt gos- og
sprungusvæðum Reykjanesskagans
og því að talsverðu leyti útsett fyrir
náttúruvá. Gera þarf jarðvegsathug-
anir og rannsóknir á vatnsbúskap
svæðisins vegna vatnsverndar og
meta áhættu vegna eldgosa og
sprungumyndana. Þá þyrfti að gera
tillögu að deiliskipulagi svæðisins og
setja fram hugmyndir um eðli og út-
lit helstu mannvirkja þ.m.t. flug-
stöðvar og aðstöðu rekstraraðila
ásamt framkvæmda- og kostnaðar-
áætlun. Einnig þarf að skoða vand-
lega samræmingu aðflugs til flugvall-
anna í Keflavík og Hvassahrauni.
Allar þessar athuganir og hönn-
unarvinna gætu kostað verulega
fjármuni og tækju að öllum líkindum
allt að fimm árum. Fyrst af öllu þarf
þó að eiga viðræður við sveit-
arfélögin á svæðinu, Voga og Hafn-
arfjörð, um afstöðu þeirra til slíks
mannvirkis eins og bent var á í
skýrslu Rögnunefndar. Þótt flugvöll-
urinn væri í Vogum mundi verulegur
hluti aðflugs og brottflugs fara yfir
umráðasvæði Hafnarfjarðar.
Bls. 46 - Mikill undirbúningur,
mælingar og greiningar- og hönn-
unarvinna eru nauðsynleg áður en
hægt er að lýsa því yfir að flugvöllur í
Hvassahrauni sé raunhæfur kostur
sem innanlandsflugvöllur svo ekki sé
talað um mannvirki með stærra hlut-
verk. Þá hafa fyrri athuganir á flug-
skilyrðum í nágrenni við Hvassa-
hraun bent til þess að skilyrði til
flugs á þessu svæði væru til muna
lakari en á Reykjavíkurflugvelli. Því
er nauðsynlegt að gera ítarlega út-
tekt á veðurfarslegum aðstæðum,
skipulagi og hönnun flugbrauta og
loftrýmis og skipulagi bygginga áður
en ákveðið væri að hefjast handa.
Eftir Leif
Magnússon »Ég tel mjög brýnt að
lesendur blaðsins,
flugfarþegar og áhuga-
menn um samgöngumál
Íslands geti séð og lesið
þessa fyrirvara.
Leifur Magnússon
Höfundur er verkfræðingur og fv.
framkvæmdastjóri.
Fyrirvarar um flugvöll í Hvassahrauni
Nú fagna ber við sandinn svarta.
Er sjáum skip við landið skarta,
en áður árabáta.
Sem fyrrum hér við brimið börðust
gegn boðunum þó oftast vörðust
þeir menn í fyllsta máta.
Þetta var lesið við vígslu nýrrar hafnar á
Bakkafjöru og sá sem að skrifar þessar línur er
fæddur á Tjörnum undir Eyjafjöllum fyrir æði
löngu. Ég man þegar ég kom lítill krakki fyrst á
þann stað sem Landeyjahöfn er á nú. Þá var það
sem eftir var af danska skipinu Dragur, sem
strandaði í kringum árið 1920 rétt vestan við
Markarfljót, fram við sjóinn. Og enn má sjá leif-
arnar af því mörg hundruð metra frá sjónum
uppi í landi, svo mikill er framburður Mark-
arfljóts og mest af honum fer til vesturs. Það er
af framburði Markarfljóts sem sandburðurinn er
í Landeyjahöfn, því er það sem þarf að gera að
lengja austurgarð hafnarinnar fram í djúpan ál
sem er lengra frá landi, ef það væri gert þá trúi
ég að þessi mikli sandburður væri úr sögunni.
Þarna strandaði líka timburskip um sama leyti
fullt af timbri, það skip er horfið. Karlarnir í
kring voru fengnir til að taka timbrið úr skipinu sem þeir settu í hrúgur hér
og þar um fjöruna, síðan komu menn víða úr héraðinu til að kaupa þetta timb-
ur. Það var hafður sá háttur á að sýslumaður mætti á staðinn og stjórnaði
uppboði. En sandurinn var gljúpur þarna og þungt að ganga um hann svo
sýslumaður sat á hesti sínum enda feitur og þungur á sér. Margir karlar
mættir til að ná sér í góðar spýtur og sýslumanninum fannst þeir vera fyrir
hestinum og hann sagði við þá: „Farið frá þarna, kálfarnir ykkar.“ Þá sagði
Auðunn í Dalseli: „Já, troðið ekki stóra nautið undir.“ „Ha, hver segir þetta,
hver segir þetta?“ En enginn upplýsti hann um það.
Oft hef ég flogið milli lands og Eyja og í hverri einustu ferð hef ég horft nið-
ur á sjóinn, þá hef ég alltaf séð gráan flekk uppi við land sem teygir sig alls
staðar jafn langt frá landi, það er sandburðurinn úr Markarfljóti, sá sand-
burður kemur allur austan frá að höfninni, vestar með landinu er engin breyt-
ing á fjörunni eða sáralítil, þetta þekkja allir sem hafa komið fram að sjó. Því
er eina leiðin sem dugar til að losna við sandburðinn að lengja austurgarðinn
út að þessum djúpa ál.
Nú vita eflaust margir hvað er langt út að þessum ál og það getur verið að
einmitt þar hafi verið hin glöggu skil sem sáust svo vel úr lofti. Þetta hefur rit-
ari þessarar greinar rætt við ráðamann, en hann tók ekkert mark á orðum
mínum, en hvað finnst þér, sem lest þessar línur, er þetta ekki alveg augljóst?
Eftir Grétar Haraldsson
»Því er eina
leiðin sem
dugar til að losna
við sandburðinn
að lengja austur-
garðinn út að
þessum djúpa ál.
Grétar Haraldsson
Höfundur var bóndi í Miðey.
Landeyjahöfn
atvinna@mbl.is
Pantaðu pláss fyrir þína atvinnuauglýsingu á