Morgunblaðið - 20.12.2019, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Jeremy Cor-byn á ekkisjö dagana
sæla núna. Hann
situr uppi með
Svarta-Pétur vetr-
arkosninganna. Vonsvikin
flokkssystkinin leggja nú
áherslu á að hann hafi tapað
þingkosningunum 2017 og nú
sé tap hans margfalt meira.
Hingað til hafa talsmenn
Verkamannaflokksins sagt að
Corbyn hafi verið sigurvegari
í þeim kosningum og gert
miklu meira en að vinna varn-
arsigur. Þegar May forsætis-
ráðherra hafi boðað til kosn-
inga hafi hún haft meirihluta á
þingi en vissulega tæpan þó,
sérstaklega í ljósi þeirra stóru
mála sem þurfti að afgreiða.
Hún efndi til skyndikosninga í
krafti kannana sem sýndu að
flokkur hennar myndi bæta
verulega við sig. Og hann
bætti vissulega sex prósentu-
stigum við fylgið, sem er
myndarlegt, en ólánleg skipt-
ing atkvæða leiddi til að í stað
þess að styrkja sinn meiri-
hluta missti hún hann! En
Corbyn hafi hins vegar þá
bætt við sig 30 þingsætum í
neðri málstofunni.
Nú er hamrað á að Corbyn
hafi ekki náð meirihluta 2017
og í flokkshruninu nú tapað 60
þingsætum. Þeim þrjátíu sem
hann vann fyrir tveimur árum
og 30 til viðbótar. Og nú hafi
hann tapað allmörgum kjör-
dæmum sem flokkurinn hafði
ekki tapað áratugum saman og
áttu að vera langt utan seil-
ingar íhaldsins. Og því er bætt
við að Íhaldsflokkurinn hafi nú
farið fyrir ríkisstjórn síðan
2010, lotið forystu þriggja for-
sætisráðherra og flokkurinn
hafi logað í innanmeinum. Það
hafi t.d. sýnt sig í því að marg-
ir öflugir þingmenn og fyrr-
verandi ráðherrar hefðu verið
reknir úr flokknum vegna and-
ófsins og setið áfram sem
óháðir í þingsalnum og gert
Boris Johnson lífið leitt. Ríkis-
stjórnin var orðin minnihluta-
stjórn og átti það undir sam-
þykki stjórnarandstöðu hvort
kosningar yrðu eða ekki!
Kosningastefnuskrá Verka-
mannaflokksins þótti rótæk
mjög í kosningunum 2017 en
þó ekki svo stæk að hún fældi
frá, enda bætti flokkurinn við
sig 30 þingmönnum. Óánægðir
flokksmenn segja nú að Cor-
byn og harðlínumenn hans
hafi bætt í núna og farið út
fyrir mörk þess að flokkurinn
gæti talist kosningatækur.
Tony Blair, fyrrverandi for-
maður og mesti sigurvegari
flokksins fyrr og síðar, dregur
ekki af sér í gagnrýni á Cor-
byn: „Öfgavinstrið hefur tekið
Verkamannaflokkinn yfir.
Hafi það áfram tögl og hagldir
í flokknum þá tel
ég að flokkurinn
sé búinn að vera
sem raunverulegt
afl í breskum
stjórnmálum.“ Áð-
ur hafði Blair sagt í ræðu að
„yfirtaka vinstraliðsins hafi
breytt Verkamannaflokknum í
leiftrandi mótmælahreyfingu,
bryddaða með einkennum
ofsatrúarstefnu, og því víðs-
fjarri að birtast fólki sem trú-
verðugt stjórnmálaafl. Ekki
væri furða að þeir sem horfðu
á upplit Verkamannaflokksins
spáðu því nú að 10 ára valda-
skeið Íhaldsflokksins væri
upprunnið. Geri Verka-
mannaflokkurinn ekki rót-
tæka breytingu á stefnu sinni
horfir hann framan í þá hættu
að komast aldrei framar í
stjórnaraðstöðu“.
Blair gagnrýndi Corbyn
harðlega fyrir að stefna
flokknum í hrakför á kjördag
með því að leggja höfuð-
áherslu á mál sem kjósendur
höfðu engan áhuga á: „Hann
persónugerði stjórnmálalega
hugsjón sem var eins konar
byltingarsósíalismi í blöndu af
hagfræðigrufli af ysta kant-
inum til vinstri og djúpstæðri
óvild í garð vestrænnar utan-
ríkisstefnu. Þess háttar upp-
skrift hefur aldrei höfðað til
hins venjulega kjósanda
Verkamannaflokksins og mun
aldrei gera það, en birtist hon-
um sem blanda af vanhugsaðri
hugmyndafræði og ótækum
klaufaspörkum sem hlaut að
misbjóða honum.“
Í fréttum af gagnrýni Tonys
Blairs er minnt á að stuðn-
ingsmenn Corbyns hafa aldrei
farið í felur með það álit sitt að
Blair hafi svikið málstað hinna
vinnandi stétta með þvi að
flengja flokki þeirra til hægri
og ekki síst hafi hann gerst
sekur um að draga úr tiltrú
kjósenda með þátttöku sinni í
árás á Írak undir forystu
Bandaríkjanna. Sumir þeirra
benda einnig á að Blair hafi
sáð efasemdum í garð Verka-
mannaflokksins með því að
hvetja leynt og ljóst til þess að
ekki yrði staðið við flokks-
samþykktir um að virða niður-
stöðu þjóðaratkvæðis um út-
göngu.
Blair svarar fyrir sig og seg-
ir að óljós, flókin og tvíræð
stefna Corbyns í afstöðunni til
brexit hafi ýtt undir óánægju,
bæði hjá þeim sem vildu fara
úr ESB og þeim sem kusu að
vera þar áfram. „Við (flokk-
urinn) fetuðum stefnustíg sem
var eins og skrípamynd af
afstöðuleysi sem gerði báðar
fylkingar fráhverfar okkur
enda voru þar engin merki um
leiðsögn eða forystu.“
Þetta uppgjör er rétt að
byrja.
Eins og forðum
ganga nú klögu-
málin á víxl}
Heift ósamlyndra félaga
V
ið Íslendingar vorum minnt á það í
síðustu viku hve náttúruöflin eru
áhrifamikill þáttur í lífi okkar og
tilveru. Veðurhamurinn varð
þess valdandi að rafmagnslaust
var á stórum svæðum á norðanverðu landinu í
marga sólarhringa. Fjölmargir voru einnig án
hita og fjarskipta og útsendingar RÚV lágu
niðri á sumum svæðum. Hér skapaðist ástand
þar sem reyndi á alla þætti almannavarna-
kerfisins.
Á sama tíma vorum við minnt á það hvað við
búum yfir öflugum viðbragðsaðilum; björg-
unarsveitum, Landhelgisgæslu, lögreglu og
fleiri aðilum sem unnu óeigingjarnt starf. Við
stöndum í þakkarskuld við alla þá viðbragðs-
aðila sem létu til sín taka, fóru út í óveðrið og
björguðu því sem bjargað varð við afar erfiðar
aðstæður.
Veðrið sem gekk yfir landið sýndi þó að ástand örygg-
ismála og uppbygging innviða er ófullnægjandi. Það er
því mikilvægt að greina hvað fór úrskeiðis og hvað sé
unnt að bæta til að bregðast enn betur við ef og þegar
slíkar aðstæður skapast á nýjan leik. Ég hef því virkjað
rannsóknarnefnd almannavarna. Nefndin er sjálfstæð
og starfar í umboði Alþingis. Henni er ætlað að rýna og
meta framkvæmd almannavarnaaðgerða þannig að
draga megi lærdóm af reynslunni og stuðla að umbótum.
Nefndin hefur aldrei verið virkjuð áður þótt hún hafi
verið kosin af Alþingi með reglubundnum hætti frá árinu
2008. Henni hefur fram til þessa ekki verið
tryggt nauðsynlegt fjármagn á fjárlögum en
ég hef gert ráðstafanir til tryggja nefndinni
fjármuni til rannsóknar og skýrslugerðar í
kjölfar nýliðinna atburða. Nefndin mun rann-
saka þær áætlanir sem stuðst var við þegar
hættuástandið skapaðist og hvernig við-
bragðsaðilar brugðust við. Einnig á nefndin
að gera tillögur um úrbætur og vekja athygli
á atriðum sem henni þykja máli skipta og
horfa til bóta.
Það er mikilvægt að vel takist til í störfum
rannsóknarnefndarinnar. Við höfum reynslu
af störfum slíkra nefnda t.d. hvað varðar sjó-
slys. Mikilvægt er að fá hlutlaust og faglegt
mat sérfræðinga svo unnt sé að grípa til
nauðsynlegra aðgerða í framhaldinu, fum-
laust og án óþarfa ágreinings.
Almannavarnir eru eitt mikilvægasta verk-
efni sem stjórnvöld fást við og þeim verður að sinna af al-
úð og kostgæfni. Við búum í friðsælu landi með öfluga
náttúru. Það má því segja að almannavarnir séu einn
mikilvægasti þáttur þess að tryggja öryggi almennings.
Við búum yfir öflugu fólki úti um allt land sem aldrei
verður þakkað nóg fyrir sitt öfluga framlag. Kerfin okk-
ar þurfa samt að virka vel til að þau geti sinnt starfi sínu
með enn öflugri hætti – og þau má alltaf bæta.
aslaugs@althingi.is
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Öflugri almannavarnir
Höfundur er dómsmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Aldrei hafa fleiri skemmti-ferðaskip komið til Faxa-flóahafna heldur en á árinusem er að líða. Sömu sögu
er að segja um fjölda farþega. Alls voru
190 skipakomur farþegaskipa til Faxa-
flóahafna, og þá aðallega Reykjavíkur,
með 188.630 farþega. Fjölgun á skipa-
komum var 25% milli ára og fjölgun
farþega rúm 30%.
Ef rýnt er í þróun á fjölda farþega
með skipunum kemur í ljós að fyrir
áratug voru farþegarnir alls um 70
þúsund. Þeim fækkaði síðan í 63 þús-
und farþega 2011 en 2012 varð mikið
stökk í farþegafjölda og voru þeir 92
þúsund það ár. Á síðustu fimm árum
hefur fjöldinn farið úr um 100 þúsund
farþegum í tæplega 189 þúsund á
þessu ári.
Í hópi farþega hafa Þjóðverjar í
fjölda ára verið fjölmennastir og voru
tæplega 50 þúsund í ár, eða meira en
fjórðungur farþega. Bandaríkjamenn
og Bretar voru í næstu sætum, hátt í
40 þúsund farþegar frá hvorri þjóð.
Aðrar þjóðir standa þessum þremur
langt að baki, en rúmlega sjö þúsund
Kanadamenn og Ástralar komu til
Reykjavíkur með skemmtiferða-
skipum.
Þessar upplýsingar koma fram í
samantekt á heimasíðu Faxaflóahafna
og þar eru rifjaðar upp niðurstöður
könnunar 2018 sem sýndi að heimsókn-
ir farþegaskipa skildu alls 16,4 millj-
arða eftir sig hér á landi. Um 920 heils-
ársstörf urðu til og mörg þeirra á
landsbyggðinni.
Margir hafa tekjur af komu far-
þegaskipa. Þannig fær ríkið skatt-
tekjur í formi vitagjalda og toll-
afgreiðslugjalda, hafnirnar fá tekjur af
hafna- og þjónustugjöldum. Auk þessa
fær fjöldi þjónustuaðila, birgja og um-
boðsmanna sneið af kökunni.
Svartolía á svörtum lista
Í samantektinni er vikið að um-
hverfismálum, en fyrir nokkrum árum
undirrituðu Faxaflóahafnir og Hafna-
samband Íslands áskorun (The Arctic
commitment) um bann við notkun á
svartolíu í Norðurhöfum.
Frá og með 1. janúar má brenni-
steinsinnihald í skipaeldsneyti sem not-
að er hérlendis og í mengunarlögsögu
Íslands ekki vera meira en 0,1% (m/m).
Með nýrri reglugerð sem Stjórn-
arráðið setti nú í desember verður
tæplega mögulegt að nota svartolíu
nema skip séu útbúin hreinsibúnaði og
sá búnaður nægi til að brennisteins-
innihald fari ekki yfir 0,1%. Þetta er í
takt við það sem Faxaflóahafnir og
Hafnasamband Íslands hafa verið að
falast eftir síðustu ár, að sögn Ernu
Kristjánsdóttur, markaðs- og gæða-
stjóra Faxaflóahafna, sem vann sam-
antektina.
Landtengingar stórra
skipa vart mögulegar
„Þegar farþegaskip leggjast að
bryggju í íslenskri höfn er slökkt á að-
alvélum skipsins. Ljósavélarnar eru
hins vegar áfram í gangi enda orku-
þörfin mikil. Öllum skipum við
bryggju er skylt að nýta sér rafmagn
úr landi í stað skipaeldsneytis ef það
er mögulegt. Það gildir auðvitað líka
um stór skip eins og farþegaskip en
dreifikerfi raforku eru því miður
vanbúin til að veita slíka þjónustu
enda kalla slík skip á háspennuteng-
ingar,“ segir í samantektinni.
Landtengingar draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda og annarri
mengun frá skipum í höfn. Árið 2016
var öllum þeim skipum sem geta
tengst við höfn gert skylt að gera svo
hjá Faxaflóahöfnum. Staðan er hins
vegar þannig að íslenskar hafnir eiga
að óbreyttu enga möguleika á að fjár-
magna landtengingar stórra skipa án
verulegrar aðstoðar ríkisins, segir í
skýrslunni.
Þar kemur fram að útgerðir far-
þegaskipa leggja áherslu á að endur-
nýja flota sinn samkvæmt bestu fáan-
legri tækni og verja miklum fjár-
munum í að gera þau umhverfisvænni.
Nú eru mörg farþegaskip knúin nátt-
úrulegu gasi (LNG) og sífellt fleiri
útbúin sólarrafhlöðum.
Þjóðverjar rúmlega
fjórðungur farþega
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sumarnótt í Sundahöfn Farþegum með farþegaskipum hefur fjölgað
mjög. Þeim fylgja verulegar tekjur, en umhverfisþættir eru til skoðunar.
Rúmt ár er síðan Ísland varð hluti af starfssvæði AECO, sem eru alþjóð-
leg samtök rekstraraðila leiðangursfarþegaskipa og samstarfsaðila
þeirra á norðurslóðum, sem helga sig umhverfisvænum, öruggum rekstri
skemmtiskipa þar sem sýnd er tillitssemi. Cruise Iceland og North Atl-
antic Agency á Íslandi eru meðlimir í AECO. Starfssvæðið nær yfir Sval-
barða, Jan Mayen, Grænland, norðurhluta Kanada og norðurskauts-
þjóðgarðinn í Rússlandi, sem og Ísland frá árinu 2019.
Samtökin hafa unnið fjölda reglna sem meðlimum þeirra er skylt að
fylgja, m.a. er varða starfsemi, dýralíf, gesti, ákveðna staði og annað. Í
sumar munu líklega líta dagsins ljós leiðbeiningar frá AECO fyrir Seyðis-
fjörð. Þá hefur Umhverfisstofnun gefið út leiðbeiningar fyrir Friðlandið á
Hornströndum.
Öryggi og tillitssemi
SIGLINGAR Á NORÐURSLÓÐUM