Morgunblaðið - 27.12.2019, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. DESEMBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hryðju-verka-samtökin
Ríki íslams hafa
valdið gríðarlegu
tjóni í Sýrlandi og
nágrenni þess á liðnum árum.
Þau komu sér upp stóru kalífa-
dæmi þar sem þau stjórnuðu
með ofbeldi og ofsóknum, lim-
lestingum og drápum. Kristnir
og samkynhneigðir fóru sér-
staklega illa út úr þessari ógn-
arstjórn og hefur furðu lítið
farið fyrir umræðum um
skepnuskapinn gagnvart þess-
um hópum sem óþokkarnir
beindu spjótum sínum svo
mjög að. En flestir þolendur
Ríkis íslams voru þó múslimar,
enda fjölmennastir á svæðinu,
sem höfðu það helst til „saka“
unnið að aðhyllast ekki sömu
öfgar og liðsmenn Ríkis ísl-
ams.
Smám saman tókst að vinna
bug á Ríki íslams á þessu
svæði. Forsprakkinn fannst
loks og sprengdi sjálfan sig og
börn sín í loft upp. Kalífa-
dæmið er nú landlaust og úr
sögunni.
Ógnin sem stafar af ísl-
ömskum öfgamönnum er hins
vegar fjarri því úr sögunni.
Þeir eru ekki langt undan á
fyrrnefndu svæði og engin
trygging er fyrir því að þeir
nái ekki einhverri fótfestu þar
aftur eða verði viðvarandi ógn.
Sem stendur eru þeir þó enn
skæðari í Afríku, á gresjunum
sunnan Sahara, sem teygja sig
á milli stranda í austri og
vestri, Sahel-svæðinu svokall-
aða.
Ofbeldi íslömsku hryðju-
verkahópanna ógnar meira og
minna öllu þessu svæði og hef-
ur meðal annars verið áber-
andi í Búrkína
Fasó. Hópar sem
tengjast Ríki ísl-
ams og Al kaída
minntu á mann-
vonsku sína nú um
jólin og myrtu 35 almenna
borgara þar í landi. Þeir gerðu
einnig árás á kristið þorp í
Nígeríu og myrtu sjö. Þetta
var nærri bænum Chibok það-
an sem hryðjuverkasamtökin
Boko Haram rændu hundr-
uðum stúlkuna fyrir nokkrum
árum. Stór hluti stúlknanna er
enn í haldi illvirkjanna.
Átökin á þessu svæði hafa
farið vaxandi á síðustu árum
og sýna að því fer fjarri að tek-
ist hafi að ráða niðurlögum ísl-
amskra öfgasamtaka. Þús-
undir hafa verið myrtar og um
tvær milljónir eru taldar hafa
flúið heimili sín.
Vesturlönd eru með nokk-
urn viðbúnað á svæðinu, nokk-
ur þúsund hermenn, og reyna
að hjálpa ríkisstjórnum þeirra
landa sem verst hafa orðið úti
við að halda hryðjuverkahóp-
unum í skefjum. Það hefur því
miður ekki gengið vel en það
þýðir ekki að gefast megi upp í
baráttunni. Og Vesturlandabú-
ar verða að minnast þess að
vandinn er ekki einangraður í
fjarlægum löndum þó að sumir
virðist stundum vilja taka þá
afstöðu til þæginda. Fólkið
sem flýr heimili sín leitar
gjarnan í öruggt skjól í Evrópu
og hryðjuverkamenn berast
stundum sömu leið til að breiða
ógnina út til þeirra ríkja sem
hatrið beinist helst að.
Ógeðfelldar árásir hryðju-
verkamannanna um jólin
mættu gjarnan verða áminning
til Vesturlanda um þennan
vaxandi vanda sunnan Sahara.
Hryðjuverkahópar
felldu tugi manna
sunnan Sahara }
Árás á jólum
Svokallað „ást-arbréf“ Frans
Timmermans,
varaforseta fram-
kvæmdastjórnar
Evrópusambands-
ins, til Bretlands,
sem birt var í The
Guardian í gær var mikið
furðuverk, en í stíl við annað í
umræðu Evrópusambands-
sinna um Evrópusambandið. Í
bréfinu segist Timmerman
hafa alveg sérstök tengsl við
Bretland eftir að hafa gengið í
alþjóðlegan breskan skóla í
Róm tólf ára gamall.
Ekki skal gert lítið úr til-
finningum viðkvæmra sálna,
sem Timmerman ef til vill er,
en þarna er þó líklegra að hann
hafi verið að teygja sig býsna
langt til að spila á tilfinningar
Breta og reyna enn einu sinni
að þvælast fyrir
brexit.
Það er vænt-
anlega of seint, en
bréfið er skrifað,
líkt og iðulega er
talað, eins og Bret-
land sé að ganga
úr Evrópu. Bretland verður
áfram í Evrópu, eyjaklasinn
verður ekki færður úr staðan
og meginlandið ekki heldur.
Popúlismi, eða lýðskrum,
tekur á sig ýmsar myndir í
stjórnmálum og stundum er
lýðskrumstitlinum skellt á
menn fyrir litlar sakir og jafn-
vel engar. Fara þarf varlega í
að gefa slíka titla, en er samt
ekki augljóst að framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins
hefur farið niður á lýð-
skrumsplanið með þessu
furðuútspili?
Þeir leggjast lágt í
lýðskruminu í
Brussel að láta eins
og Bretland sé að
yfirgefa Evrópu}
Ástarbréf?
E
r það ekki kostnaður fyrir ríkissjóð
að tapa hundruðum milljarða
króna hjá Íbúðalánasjóði vegna
mistaka við lántöku hjá sjóðnum?
Tap sem verður vegna þess að
lántakandinn hjá sjóðnum getur greitt upp sitt
lán, en Íbúðalánasjóður getur ekki greitt lánið
upp hjá lánveitanda hans. Sjóðurinn situr uppi
með vaxtamun árum saman og tapið hleypur á
um 150 milljörðum til 300 hundrað milljarða
króna ef allt fer á versta veg.
Á sama tíma er talað um það á Alþingi af nú-
verandi ríkisstjórn og þá sérstaklega fjár-
málaráðherra að það hafi verið kostnaður upp á
um 5 milljarða króna að leiðrétta skerðingar á
lífeyrislaunum eldri borgara hjá Trygginga-
stofnun ríkisins. Endurgreiðsla vegna lögbrota
sem voru gerð vísvitandi og viljandi með ólögleg-
um afturvirkum lögum á Alþingi er flokkuð sem
kostnaður. Það er ekki kostnaður að borga samkvæmt lög-
um, löglegan rétt lífeyrislaunaþegans.
Þá er það ekkert annað en gróft fjárhagslegt ofbeldi að
segjast borga veiku fólki og eldri borgurum jólabónus upp á
um 44.500 krónur og skatta og skerða hann síðan í spað,
þannig að ekkert er eftir. Jú, auðvitað hjá sumum er tapið
eftir og það hjá þeim sem verst fara út úr þessari furðulegu
jólagjöf. Þetta sama skatta- og skerðingaplat er einnig gert
við orlofsuppbótina að sumri til. Það væri hægt að borga
þennan jólabónus skatta- og skerðingalausan í um 50 til 100
ár til öryrkja og eldri borgar fyrir tapið hjá Íbúðalánsjóði.
Þá er einnig flokkuð sem kostnaður hver
einasta króna sem þessi ríkisstjórn þarf að
borga til öryrkja og eldri borgara, en bara tap-
ið hjá Íbúðalánasjóði mundi til dæmis duga í
um sex ár fyrir skatta og skerðingarleysi á líf-
eyrislaunum upp á 300.000 krónur á mánuði
fyrir þennan hóp hjá Tryggingastofnun rík-
isins.
Þingsályktunartillaga Flokks fólksins um að
öryrkjar fengju 300.000 krónur skatta- og
skerðingarlaust var feld á Alþingi rétt fyrir jól.
Kostaði of mikið og þetta væri brot á jafnræð-
isreglunni og með henni væri verið að mis-
muna atvinnulausum og námsmönnum. Hvar
er þessi jöfnuður þegar lágmarkslaun eru
300.000 á mánuði, atvinnulausir fá 280.000 á
mánuði og flestir öryrkjar fá 250.000 krónur
fyrir skatt? Þá er auðvitað farið eftir jafnræð-
isreglunni þegar við þingmenn fáum 181.000
krónur í jólabónus, atvinnulausir 80.000 krónur og öryrkjar
44.500 krónur. Fullkominn jöfnuður þar?
Það er furðulegt að það sé alltaf kostnaðartal sem fer af
stað þegar á að borga öryrkjum, eldri borgurum og at-
vinnulausum hækkun á þeirra lífeyri. Lífeyrislaunaþegar
hjá Tryggingastofnun ríkisins eru þeir einu sem ekki hafa
fengið leiðréttingu á sínum lífeyri aftur í tíma og það frá
hruninu, eins og allir aðrir hafa fengið. Er það jöfnuður?
Gleðileg og farsælt nýtt ár. gudmundurk@althingi.is
Guðmundur
Ingi
Kristinsson
Pistill
Kostnaður
Höfundur er þingflokksformaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Teitur Gissurarson
teitur@mbl.is
Baðmullarpinnar úr plasti,hnífapör, sogrör og hræri-pinnar úr plasti eru ámeðal þess sem bráðum
verður bannað að bjóða til sölu ef
drög að breytingum á lögum um
hollustuhætti og mengunarvarnir,
sem nú eru til umsagnar á samráðs-
gátt stjórnvalda, ná fram að ganga.
Sömuleiðis verður bannað að setja á
markað einnota plastvörur eins og
diska, prik sem ætluð eru til að festa
við blöðrur og drykkjarílát úr frauð-
plasti.
Minnir á pokabannið
Um er að ræða drög að laga-
frumvarpi sem lagt er fram af um-
hverfis- og auðlindaráðuneytinu, en
að auki við ofannefndan einnota
plastvarning er lagt til að óheimilt
verði að afhenda endurgjaldslaust
einnota bolla og matarílát úr öðru
plasti en frauðplasti sem ætluð eru
undir drykki og matvæli til neyslu,
líkt og algengt er á skyndibitastöð-
um. Skal gjaldið vera sýnilegt á
kassakvittun. Er þessi tillaga sam-
bærileg þeim breytingum sem ný-
verið voru gerðar á ofannefndum
lögum, og tóku gildi 1. september
síðastliðinn, um að óheimilt sé að af-
henda burðarpoka án endurgjalds á
sölustöðum og skuli gjaldið vera
sýnilegt á kassakvittun.
Eins og víða var greint frá þeg-
ar þær reglur tóku gildi verður svo
1. janúar 2021 óheimilt að afhenda
burðarpoka úr plasti, hvort sem er
gegn endurgjaldi eða ekki.
Þegar það frumvarp var lagt
fram, fyrir tæpu ári, sagði Guð-
mundur Ingi Guðbrandsson, um-
hverfis- og auðlindaráðherra, að um
væri að ræða eina aðgerð af mörg-
um. Bann við plastpokum væri ein-
ungis eitt skref í því umfangsmikla
verkefni sem framundan væri.
Bann við oxó plasti
Í hinum nýju drögum er enn
fremur lagt til skilyrðislaust bann
við því að setja á markað vörur sem
gerðar eru úr plasti sem er niður-
brjótanlegt með oxun eða svokallað
oxó plast. Vörur úr slíku plasti hafi
rutt sér til rúms á markaði síðustu
ár, en eðli efnisins sé að sundrast í
öragnir sem séu skaðlegar heilsu og
umhverfi og sé vaxandi vandi á al-
þjóðavísu.
Meginmarkmið frumvarpsins
er að draga úr áhrifum af notkun
plasts á umhverfið og heilsu fólks og
styðja við notkun endurnotanlegra
vara, en með því er innleidd ný Evr-
óputilskipun sem er fyrst og fremst
beint að ýmsum algengum plastvör-
um sem finnast helst á ströndum. Í
gögnum sem fylgja þeirri Evróputil-
skipun segir að í ríkisstjórnarsátt-
mála komi fram að ráðist verði í
langtímaátak gegn einnota plasti
með sérstakri áherslu á fyrirbyggj-
andi aðgerðir og hreinsun plasts úr
umhverfi lands og stranda. Norður-
löndin vilji jafnframt setja markið
hátt og vera leiðandi við að draga
úr umhverfisáhrifum vegna
plasts.
Enn fremur segir að
helstu hagsmunaaðilar séu
veitingamenn, drykkjar-
vöruframleiðendur, framleið-
endur og innflytjendur plast-
vara, og haft verði samráð
við aðila eins og Um-
hverfisstofnun og
samtök atvinnulífs-
ins.
Samkvæmt
áætlun munu lög-
in taka gildi 3. júlí
2021.
Baðmullarpinnar og
sogrör bönnuð
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Plastflöskur Meginarkmiðið er að dragar úr áhrifum af notkun plasts á
umhverfið og heilsu fólks og styðja við notkun endurnotanlegra vara.
Í fyrirhuguðum breytingum á
lögum um hollustuhætti og
mengunarvarnir kemur fram að
einnota drykkjarílát úr plasti,
sem eru með tappa eða lok úr
plasti, sé einungis heimilt að
setja á markað ef tappinn, eða
lokið, er áfastur ílátinu meðan
fyrirhuguð notkun þess stendur
yfir.
Í frumvarpinu er einnota
plastvara skilgreind sem
vara sem er gerð úr plasti að
öllu leyti eða hluta, sem ekki
er hugsuð, hönnuð eða sett
á markað til að fara í gegn-
um margar ferðir eða hring-
rásir þar sem henni er
skilað aftur til
framleiðenda til
enduráfyllingar
eða endur-
notkunar í sama
tilgangi og hún
var hugsuð til.
Tappann þarf
að festa við
KÓKFLÖSKUR BANNAÐAR?
Guðmundur Ingi
Guðbrandsson