Morgunblaðið - 27.12.2019, Qupperneq 24

24 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. DESEMBER 2019
✝ Jóhann Eyfellsfædddist í
Reykjavík 21. júní
1923. Hann lést í
Fredericksburg,
Texas, 3. desember
2019. Jóhann var
sonur hjónanna
Eyjólfs Eyfells, list-
málara, f. 6.6. 1886,
d. 3.8. 1979, og Ingi-
bjargar Eyfells,
handavinnukenn-
ara og verslunarkonu, f. 4.12.
1895, d. 24.2. 1977.
Jóhann ólst upp í Reykjavík
ásamt systkinum sínum sem eru:
Einar Eyfells, f. 12.1. 1921, d.
7.9. 1994, Kristín Eyfells, f. 7.2.
1925, d. 5.5. 1985, og Elín Ey-
fells, f. 16.11. 1926.
Jóhann kvæntist Kristínu
Halldórsdóttur Eyfells í Berkley,
Kaliforníu, þann 26. september
1949. Hún var fædd 17.9. 1917, d.
20.7. 2002. Foreldrar hennar
voru Halldór Kristinsson, lækn-
ir, f. 20.8. 1889, d. 18.6. 1968, og
Jenný Jónasdóttir, húsmóðir, f.
29.9. 1895, d. 24.2. 1979.
Jóhann eignaðist son með
Jóhann B. Arch. frá Flórídahá-
skóla í Gainsville í arkitektúr og
árið 1964 tók hann M.F.A. í
skúlptúr frá sama skóla. Á seinni
hluta sjöunda áratugarins vann
Jóhann að listsköpun sinni á Ís-
landi og kenndi einnig við Hand-
íða- og myndlistaskólann í
Reykjavík. Árið 1969 varð Jó-
hann prófessor við Flórídahá-
skólann í Orlando og starfaði
þar til ársins 1999. Jóhann hélt
fjölda einkasýninga víða um
heim og þar má t.d. nefna stóra
sýningu hjá Listasafni Íslands
1992. Einnig tók hann þátt í
fjölda samsýninga. Jóhann var
fulltrúi Íslands ásamt Hreini
Friðfinnssyni á Feneyja-
biennialinum árið 1993. Eftir
fráfall konu sinnar, flutti Jóhann
frá Orlando til Texas árið 2004
og keypti sér búgarð þar sem
hann stundaði listsköpun sína
allt til dauðadags. Síðastliðið
sumar stóð Listasafn Reykjavík-
ur fyrir sýningu á verkum Jó-
hanns í Ásmundarsafni. Þór Elís
Pálsson og Hayden Yates
kvikmyndagerðarmenn hafa
gert heimildamyndir um Jóhann
sem hafa farið víða.
Útför Jóhanns fer fram í Dóm-
kirkjunni í dag, 27. desember
2019, klukkan 15.
Auði Halldórs-
dóttur, handavinnu-
kennara og versl-
unarkonu, f. 5.11.
1927. Sonur Jó-
hanns og Auðar er:
Ingólfur H. Eyfells,
f. 4.1. 1945, maki
Hrafnhildur Guð-
mundsdóttir Ey-
fells, f. 25.1. 1955.
Synir þeirra eru:
Guðmundur Ey-
fells, f. 10.1. 1973, maki Debbí
Sochia Eyfells, f. 8.6. 1969. Jó-
hann Eyfells, f. 25.3. 1981, maki
Auður Ögmundardóttir, f. 21.6.
1985, og Eyjólfur Eyells, f. 8.6.
1983, maki Masumi Eyfells, f.
8.5. 1987.
Jóhann og kona hans Kristín
eignuðust ekki börn saman, en
Kristín Magnúsdóttir og Róbert
Magnússon, börn bróður Krist-
ínar, voru þeim mjög kær og alla
tíð var samband þeirra mjög ná-
ið.
Jóhann fór árið 1944 til
Bandaríkjanna og nam myndlist
og arkitektúr við Kaliforníu há-
skólann í Berkley. Árið 1953 tók
Tækifærið gríptu greitt,
giftu mun það skapa.
Hamra skaltu járnið heitt.
Að hika er sama og tapa.
(Steingrímur Thorsteinsson)
Elsku afi.
Ég þakka þér óendanlega fyrir
þann stuðning og visku sem þú
gafst mér í þessu lífi, eins og þessa
vísu hér að ofan sem þú vitnaðir
oft í. Ég leyfi mér að fullyrða að þú
hafir verið ein duglegasta og ein-
beittasta sál sem lifað hefur. Megi
list þín, kraftur og metnaður vera
okkur innblástur sem eftir lifum
sem og framtíðarkynslóðum. Ég
sakna þín mikið og horfi til baka
með nostalgíu á þann tíma sem ég
fékk að heimsækja þig til Banda-
ríkjanna. Það var draumi líkast að
vera í kringum alla þessa list ykk-
ar Lillu. Þú skilur eftir djúp spor
fyrir okkur afkomendurna að feta
í. Það eina sem við getum gert er
okkar besta, eins og þú gerðir allt-
af undantekningarlaust. Vertu
sæll að sinni, elsku afi. Við sjáumst
seinna.
Eyjólfur Eyfells.
„Ég er afi þinn,“ var eitt af því
síðasta sem Jói sagði við mig, í síð-
asta samtali sínu við mig, nokkr-
um vikum áður en hann lést. Jói
afi var ekki afi minn í strangasta
skilningi þess orðs. En hann var
það nú samt, að mati okkar
beggja.
Í þessu síðasta símtali okkar
fann ég í fyrsta og eina skipti
skipti fyrir einhverjum veikleika í
rödd Jóa og í því sem hann sagði.
Veikleiki var almennt ekki eitt-
hvað sem til var í hans orðabók,
jafnvel þótt hann væri orðinn 96
ára. Enda var hann með ótrúlegri
mönnum. Erfiður eins og andskot-
inn en samt svo dásamlegur.
Ég hef aldrei kynnst manni
sem hefur verið jafnviss um nokk-
urn hlut. Jói var nefnilega viss um
að hans eina hlutverk í lífinu væri
að færa heiminum skilaboð í gegn-
um listina. Og hin síðari ár komst
ekkert að í hans huga annað en
listin. Hann var algjörlega óstöðv-
andi í listsköpun sinni og talaði
nánast ekki um neitt annað í ótelj-
andi símtölum hans til mín síðustu
rúmlega tíu ár sem og í fjölmörg-
um heimsóknum okkar til Texas.
Enda var hann afar ósáttur við að
vera settur á stofnun nokkrum
vikum áður en hann lést. Hann
vildi bara komast aftur á búgarð-
inn sinn, til að geta búið til fleiri
verk. Hann átti nefnilega eftir að
gera svo ofboðslega margt – alla-
vega að eigin mati. Hann hefði vilj-
að minnst 96 ár í viðbót.
Ég fékk nafnið hans Jóa og er
afskaplega stoltur af því. Hann er
einhver merkilegasti listamaður
þjóðarinnar, jafnvel þótt margir
hafi ekki enn áttað sig á því. Hann
gat vissulega verið ákaflega erfið-
ur og gert miklar kröfur til fólks í
kringum sig. Jafnvel of miklar. En
svo brosti hann þessu einstaklega
fallega og hlýlega brosi sínu og þá
mundi maður af hverju manni
þótti svona ofboðslega vænt um
hann.
Hver einasta heimsókn til Jóa
var eftirminnileg. Þótt heimsókn-
irnar til Texas hafi verið engu líkar
voru heimsóknirnar til Flórída eft-
irminnilegastar þegar Lilla var
enn á lífi. Það var ótrúlegt ævintýri
fyrir lítinn dreng að heimsækja þá
undraveröld sem risastórt hús
þeirra hjóna í Orlando var. Lista-
verk við hvert fótmál, tíu hundar á
tímabili og snákar, skjaldbökur og
önnur kvikindi á lóðinni. Þar skip-
aði Jói mér að vera harður af mér
og kenndi mér að það væri harð-
bannað að vera einhvers konar
meðalmaður í lífinu. Sem eru regl-
ur sem hann sjálfur tileinkaði sér
alla ævi. Jói var nefnilega grjót-
harður og hin fullkomna andstæða
meðalmannsins.
Ef andlát Jóa væri endirinn á
væminni bíómynd væri hann nú á
hægri ferð í Bobcat-inum sínum á
leið í fangið á elsku Lillu sinni í
kvöldsólinni í Flórída. Um leið
myndi hann veifa til samferða-
manna sinna og segja það sem
hann sagði svo oft: „Takk fyrir að
taka mig alvarlega.“
Vandinn er hins vegar sá, að of
fáir hafa tekið Jóhann Eyfells al-
varlega. Á því þarf nú að verða
breyting.
Jóhann Bjarni Kolbeinsson.
Það er heppni og á sinn hátt
upphefð þegar maður verður fyrir
áhrifum, upplifun, sem er svo
sterk að lífssýn og skynjun breyt-
ist, opnast þannig að maður nær
aldrei né vill til baka. Þetta átti við
og varð aðal þráður í sambandi
okkar Jóhanns. 11 ára kom ég á
Selvogsgrunn á heimili Unnar og
Einars bróður Jóhanns, þar sá ég í
fyrsta skipti verk Jóhanns og
spurði Unni: „Hvað er nú þetta?“
„Þetta eru nú listaverk,“ sagði
Unnur upplýsandi. Mér þóttu
verkin forvitnileg og skrítin. Ég
man enn vel eftir þessari stund og
verkunum sem höfðu svo mikil
áhrif á mig.
Leiðir okkar Jóhanns lágu svo
saman miklu seinna eða í Reyk-
holti 1992 við afhendingu verksins
Triararcy ll. Þarna náum við loks
að kynnast. Jóhanni gaf ég naut.
Svo magnaðan kraft finnur sá
heppni kannski einu sinni á æv-
inni.
Hugmynd Jóhanns um fjölföld-
un verka er ógleymanleg og ein-
föld. Það er bara eitt original hitt
eru „spareparts“. Þetta er ekkert
öðru vísi.
Jóhann hringdi einstaka sinn-
um og lagði fyrir mig heimspeki-
legar spurningar, mér er enn illt í
tánum, svo hrikalega rak mig í
vörðurnar.
Heimspeki er verulegur hluti af
verkum Jóhanns, honum hugleik-
in, í einu símtalinu hrakti hann
kenningar Steven Hawkins, sagði
að þær stæðust hvorki heimspeki-
lega né stærðfræðilega, mér varð
nóg um og nefndi að þar væri um
að ræða sjálfan Hawkins. Hann
var stuttur og svaraði að það hefði
ekkert með kenningu að gera hvað
menn hétu. Steven Hawkns steig
að vísu fram nokkru seinna og bað
vísindasamfélagið afsökunar og
breytti kenningu sinni um svart-
hol. Þetta segir nokkuð um hversu
glöggur Jóhann var.
Í Texas fyrir rúmu ári síðan
hittumst við frændurnir í síðasta
sinn. Jóhann var kátur, átti margt
eftir ógert að eigin sögn, ítrekaði
að hann þyrfti bara tvö ár til að
ljúka sínu ævistarfi.
Ég tek því sem svo, kæri
frændi, að þú hafir ekki klárað allt
sem þú ætlaðir þér. Það hefðir þú
aldrei getað hvort sem er, svo
stórkostlegur var þinn hugur. Ég
kveð þig með söknuði en um leið
stórkostlegri gleði yfir að hafa
fengið að kynnast þér.
Eggert Jóhannsson.
„Um leið og maðurinn tefldi
sjálfum sér fram sem andstæðu
við umhverfi sitt markaði hann
sjálfum sér feril sinn og einn
áfangastaðurinn er dauðinn,“ seg-
ir Broddi Jóhannesson í Faxa.
„Já, en hann átti svo mikið eftir
að gera,“ sagði röddin í símanum.
Á hinum enda línunnar heyrðist:
„Já, en heldur þú að hann hefði
nokkurntíma klárað?“
Öll eigum við okkar drauma og
þrár. Sum okkar hugsjónir sem
hvorki eiga sér takmörk í tíma né
rúmi. Það er hver nafli síns al-
heims og sér veröldina sínum aug-
um. Jói sá veröldina svo sannar-
lega sínum augum, beintengdur
við almætti sitt var honum ætlað
að skapa.
Faðir minn bað hann að leiða
mig um sýninguna sem haldin var
í húsi Einars bróður hans í Sel-
vogsgrunni í byrjun sjöunda ára-
tugarins. Jói tók mér vel, leiddi
mig að hverju verkinu á fætur
öðru og skýrði þau í smáatriðum.
Ég botnaði hvorki upp né niður í
orðavali hans, eða skýringum. Eft-
ir sat að hann gaf sér tíma, tilfinn-
ingarnar gagnvart verkunum og
umhyggjan sem hann sýndi mér.
Alla tíð síðan hefur mér verið hlýtt
til Jóa. Á sama tíma og ég skil ekki
heimspeki hans nema að takmörk-
uðu leyti, skil ég hann og verkin
hans.
Eitt verka Jóhanns, álteningur,
á að giska metri á kant, stóð á
standi á stéttinni milli álmanna
suður af Kjarvalsstöðum, úti fyrir
veitingastaðnum. Síðast þegar ég
leit þangað sáust enn fjórar u.þ.b.
20 mm borholur eftir boltana fyrir
standinn. Flísarnar sem komið
hafði verið fyrir þegar undirstöð-
urnar voru byggðar skáru sig úr.
Voru aðeins dekkri en hinar.
Borgin var ekki tilbúin að greiða
fyrir verkið og Jóa fannst sér lítill
sómi sýndur. Hvers vegna á lista-
maður með jafn ríka tilfinningu
fyrir verkum sínum að gefa þau?
Svo er það auðvitað spurning,
hvort það er ekki einmitt það sem
hann á að gera.
Hvað um það, eftir standa bor-
holurnar fjórar og dökku flísarn-
ar. Það er snilld. Ekki veit ég
hvort einhverjir sjá teninginn fyr-
ir hugskotssjónum. Álteningurinn
er auðvitað jafn sýnilegur og nýju
fötin keisarans. Nýja verkið hefur
fengið heitið; Hvarf!
Ósáttur við skilningsleysi sam-
landa sinni fjarlægði Jóhann ten-
inginn. Flutti hann ásamt fleiri
verkum til Bandaríkjanna. Kom
þeim fyrir í geymslu. Þaðan hurfu
þau. Síðan hefur ekkert til þeirra
spurst.
Reykjavíkurborg bar gæfu til
að festa sér Íslandsvörðuna.
Bronsvörðuna óbrotgjörnu, sem
nú stendur við Sæbrautina, veg-
farendum til ánægju og íhugunar
og borginni til sóma.
Hvort við sem eigum okkur
hugsjónir erum merkilegri en hin
skal ósagt látið. Eða ekki. Við er-
um ekkert merkilegri en hin. Jó-
hann skildi það ekki alveg. Hann
var viðkvæmur, tilfinningaríkur,
auðsæranlegur, auðsærandi,
skapandi, einmana undir lokin.
Trúr list sinni og sköpunarmætti
lætur hann eftir sig merkilega arf-
leifð. Ruddi braut þekkingar,
heimspeki og listar. Helgaði sig
samsömun náttúru og listar, til-
viljunar og hughrifa.
Römm er sú taug er rekka
dregur föðurhúsa til. Hvort verk
Jóhanns skila sér til fósturjarðar-
innar á einu eða öðru formi á eftir
að koma í ljós.
Þakka þér frændi innihalds-
ríka, já ómetanlega samfylgd.
Árni Stefánsson.
Jóhann Eyfells var maður Lillu
frænku, afar sterkrar konu, sem
hafði afgerandi áhrif á líf okkar
Róberts bróður. Hún beindi okkur
í MA og síðan til þeirra hjóna í Or-
lando, þar sem við bjuggum hjá
þeim fyrstu háskólaárin. Þau
höfðu komið sér vel fyrir með tölu-
vert land þar sem Jói gat unnið að
risastórum skúlptúrum sínum. Jói
var þá orðinn aðalskúlptúrkennari
listadeildar Florida Tech (UCF).
Hann var afar vinsæll meðal nem-
enda sinna.
Jói fór að vinna að verkum sín-
um kl. 3 á morgnana – þannig sigr-
aði hann heita Flórídasólina.
Mætti síðan í kennsluna klukkan
átta. Eftir næringarríkar hádeg-
issúpur Lillu fór hann í skúlptúr-
garðinn sinn til kvölds. Hann gaf
sér sjaldnast tíma til að borða með
okkur en fékk kvöldmatinn í rúm-
ið. Þannig gat hann einbeitt sér
100% að listinni. Lilla sá um fjár-
mál, heimilisrekstur og öll sam-
skipti út á við.
Aðstoð frá ungum Íslendingum
var vel þegin en samkvæmt Jóa
var vinnuframlag hvers þeirra á
við þrjá Ameríkana. Ingimundur
Friðriksson kom frá Tampa í
skólafríum og þegar Ingólfur Ey-
fells og Svanur Kristjánsson bætt-
ust við okkur Róbert var mikið
fjör. Þá sló Lilla upp sínum róm-
uðu matarveislum. Aðstoðin fólst
ekki síst í holugreftri, þar sem hol-
urnar voru a.m.k. mannhæðar-
djúpar. Ofan í þeim steypti hann
skúlptúrana á hvolfi sem kranabíl-
ar hífðu svo upp. Mér er minnis-
stætt þegar einn bíllinn réði ekki
við stærsta skúlptúrinn sem þá
klofnaði í tvennt og varð eftir í hol-
unni. Þess má geta að Varðan við
Sæbraut er steypt á þennan hátt.
Lilla tók fleiri þúsund ljós-
myndir af verkum Jóa og honum
sjálfum við vinnu sína sem hún
stækkaði í eigin myrkrakompu.
Þær eru ómetanleg heimild um
listsköpun Jóa. Á þeim 30 árum
sem Jói starfaði við kennslu mál-
aði Lilla allar sínar mögnuðu port-
rettmyndir og sýndu þau oft sam-
an víða í Flórída og USA.
Þegar Lilla dó 2002 undi Jói sér
ekki lengur í Flórída og flutti með
verkin sín á kalkúnabúgarð í Tex-
as. Þá hófst glænýtt skeið. Hann
vildi koma Lillu sinni á framfæri
og bjó til glæsilegan sýningarsal
sem hann nefndi Sunken Mus-
eum. Þar gróf hann út með hand-
afli metersdýpt í 100 fermetra
byggingu til að auka lofthæðina.
Svo hóf hann að búa til nýja teg-
und verka, spírala úr málmi sem
hanga neðan úr trjám og er eins
og þau „fljóti“ í loftinu. Þyngd-
araflið var alltaf afgerandi þáttur í
listsköpun hans. Á tíræðisaldri
söðlaði hann enn um og hóf, eftir
því sem hann sagði sjálfur, að
skapa sín bestu verk. Hann sank-
aði að sér pörtum og íhlutum úr
iðnaðar- og landbúnaðarvélum
tuttugustu aldar og setti saman á
svo snjallan hátt að undrum sætir.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að hitta hann rétt áður en hann dó.
Hann var þá nýhættur að geta
unnið, hafði brákað á sér bakið við
baksið. Hann var afar sorgmædd-
ur yfir að geta ekki lokið ævistarfi
sínu. Sagði að hann hefði þurft að-
stoðarmann í þrjá mánuði til að
ljúka við hálfkláruð verk. Tveimur
mánuðum eftir að hann hætti að
geta unnið að list sinni var hann
allur.
Hvíl þú í friði elsku Jói hjá
henni Lillu þinni, þín Kridda.
Kristín Magnúsdóttir.
Jóhann Eyfells lifði lífinu sam-
kvæmt einni reglu. „Ég er lista-
maður eða ég er ekkert!“ Og það
var enginn vafi á því að hann var
listamaður fram í fingurgóma.
Hann bjó yfir óviðjafnanlegum
sköpunarhæfileikum og sköpun-
arafli. Það er kannski athyglisvert
að með árunum varð honum „ekk-
ert“ hugleiknara og jafnvel það
sem er sitt hvoru megin við „ekk-
ert.“ Þetta fólst í dropum úr
bræddu áli sem mynduðu glæsi-
lega þrívíða skildi eða náttúru-
prentaðar samfellur. Hann giftist
föðursystur minni Kristínu „Lillu“
Halldórsdóttur og lenti ég þannig
í samfloti við Eyfells.
Jóhann fékk prófessorstöðu við
listadeild University of Central
Florida árið 1969. Ég bjó hjá þeim
í 18 mánuði 1970-71 til að klára
BS-próf í verkfræði. Á þessum ár-
um var hann að fást við stóra
steinsteypuskúlptúra sem vógu
tonn eða meira. Þegar ég var kom-
inn í doktorsnám í Georgia Tech í
Atlanta fór ég jafnan í jólafrí til
Lillu og Jóa. Þar var gott að vera,
Lilla dekrandi við mann og alltaf
eitthvað gott í matinn, ólíkt því
sem var í Georgíu. Þetta spurðist
út og þar með komu fleiri skóla-
strákar í frí þangað. Ingólfur son-
ur Jóhanns, Svanur Kristjánsson
og Ingimundur Friðriksson
mættu líka. Við urðum þar með
þrælar Eyfells og grófum djúpar
holur, logskárum olíutanka í mót
og hrærðum steinsteypu daginn
út og daginn inn. Við vorum reknir
á lappir eldsnemma á morgnana
og ekkert tillit tekið til svefnleysis
ungmenna vegna skemmtana-
halds fram eftir nóttum. Af þess-
ari vinnu urðu til merk verk. Eitt
þeirra var sett í brons og trónir nú
á stalli við Sæbraut og er í eigu
Reykjavíkurborgar.
Svo voru það Ólympíuleikarnir
1972. Jóhann og kollegar hans í
listadeildinni fengu samning til að
halda listasýningu þar. Jóhann var
þá með gúmmískúlptúra gerða úr
hjólbarðaslöngum af ýmsum
stærðum. Slöngurnar voru sam-
vafðar eftir kúnstarinnar reglum
og blásnar upp og héldust þær
þannig saman. Jóhann kallaði
þessi skrímsli „breytilegar verur.“
Við Jói flugum til Amsterdam og
leigðum trukk sem við keyrðum til
Rotterdam að sækja slöngufarm
mikinn og ókum síðan til Mün-
chen. Við bjuggum í Ólympíuþorp-
inu með íþróttamönnunum. Við
hófumst strax handa við að blása
upp skúlptúra sem svo flutu tígu-
lega um allt Ólympíuvatnið sem
var næst aðalleikvanginum. Koll-
egar Jóhanns, þeir Steve Lotz og
Walter Gaudnek, voru með litag-
löð segl á bátum. Ég naut mín vel
þarna, róandi um á slöngu-
skrímslum með aukaverkefni að
bjóða fallegum stúlkum að fljóta
með. En svo einn morguninn þeg-
ar við ætluðum á vatnið stóðu um
allt hermenn með vélbyssur og
bönnuðu öllum að hreyfa sig.
Hryðjuverkamenn höfðu þá tekið
margt ísraelskra íþróttamanna í
gíslingu og voru leikarnir stöðv-
aðir í rúman sólarhring. Þetta
endaði með skelfingu þegar allir
Ísraelarnir voru myrtir. Eftir
þetta var ekki lengur gaman að
vera þar.
Með þessum orðum kveð ég Jó-
hann Eyfells, heimslistamann.
Verk hans munu lifa um ókomin ár
og aldir.
Róbert Magnússon.
„Ég er mesti sérfræðingur
heimsins í augnabliksheimsku, at-
höfn án umhugsunar.“
Jóhann Eyfells var vafalaust
einn sérkennilegasti einstaklingur
sinnar kynslóðar, framúrskarandi
skapandi afl. „Ég er fæddur með
tvær ólíkar hendur, önnur er karl-
kyns en hin er kvenkyns. Ég hef
aldrei verið í vafa um hvað ég á að
gera næst, aldrei hikað.“
Jói Eyfells leit á allt sem augna-
bliksstöðvanir í magni tímafars, í
alheimi með mismun sem sitt
innsta eðli. Næmishyggju, kallaði
hann heimssýn sína með jöfnuna
i=mT2 að leiðarljósi. Látum
liggja milli hluta fyrir hvað i-ið eða
m-ið stendur, en það er margfald-
að með óendanleikanum í öðru
veldi. Tvíkynja einstaklingi sem er
fulltrúi slíkra afla gæti varla kom-
ið það á óvart þó hann sjálfur
breyttist einn góðan veðurdag í
ösku og geimryk í framrás tímans.
„Magn er bæði þyngd og kraftur,
tímafar er í ætt við skýjafar, þ.e.
eitthvað sem er á sífelldri hreyf-
ingu. Þetta hefur að gera með
hvernig einstaklingurinn með-
höndlar sín augnablik. Að sam-
þykkja tímann er þá léttleiki …
Já, þá dansar maður á tímafari og
þyngd er þá það að streitast á móti
tímanum.“
Listferill raunverulegra lista-
manna byrjar strax og þeir
smeygja sér inn í heiminn hjúp-
aðir rétta örverukokkteilnum.
Þegar á ævina líður fá þeir svo
ýmis kosmísk skilaboð og reynir
þá á virkni móttökustöðvanna.
„Verk mín eiga sterkan grundvöll
í nokkrum sumrum uppi í sveit
þegar ég var strákur. Ég undi mér
sérstaklega vel við að vafra um
mýrarnar og velti oft við steinum
til að leita að ánamöðkum. Það
hafði geysileg áhrif á mig að sjá
hvernig steinarnir höfðu sokkið í
jörðu og myndað í hana djúp för.
Næsta sumar fór ég aftur út í mýri
og sá þá að sömu steinarnir höfðu
aftur sokkið í svörðinn þar sem ég
skildi við þá. Þetta afl sem þarna
var að verki og virðist óstöðvandi
hefur mótað það sálarástand sem
er að baki nær öllum mínum verk-
um.“
Listamannsævi Jóhanns Ey-
fells endurspeglaði síðan stöðuga
viðureign við að gera tómið sýni-
legt og gera það efniskennt sem er
án efnis og sýna það í laufléttum
og ófyrirsjáanlegum andhverfum
sínum eða viðsnúningum. Öll verk
Jóhanns eru gerð með þeim hætti
að hann sjálfur hefur aldrei séð
hvað hann er að gera, verkin eru
augnabliksafrit af þögn, kyrrð og
myrkri. Þegar verkið birtist sést
það sem ekki sást við sköpun þess.
„Verk mín sýna líðandi stund sem
óhjákvæmilega fæðingu. Það sem
við verðum að átta okkur á, er
hvað það er sem getur hvorki
byrjað né hætt. Sköpun á við verk-
ið sem listamaðurinn býr til en
fæðing er gangverkið að baki
sköpuninni.“
Jói Eyfells sunkaði aldrei niður
Jóhann Eyfells