Fréttablaðið - 31.01.2020, Qupperneq 24

Við hjá Landsneti
höfum sett okkur
stefnu þar sem sérstak-
lega er greint frá því að
við ætlum að lágmarka
umhverfisáhrif í rekstri
fyrirtækisins.
Gnýr Guðmundsson, yfir-maður greininga og áætlana í raforkukerfinu hjá Lands-
neti, segir að Íslendingar standi
frammi fyrir frábæru tækifæri til
að skipta yfir í innlenda endur-
nýjanlega orkugjafa.
„Þannig náum við að spara
gjaldeyri og einnig að auka orku-
öryggi landsins með því að gera
okkur minna háð innfluttri olíu og
öðru eldsneyti,“ segir hann.
„Með orkuskiptunum er miðað
að því að minnka losun og standa
við Parísarsamkomulagið. Jafn-
vel gera enn betur og gera Ísland
kolefnalaust árið 2050 eins og
stjórnvöld vilja.“
Gnýr segir að orkuskiptin snúist
ekki bara um að rafvæða fólksbíla
heldur sé málið mun viðameira en
það. „Bara á síðasta ári var fjórð-
ungur seldra bíla á Íslandi raf bílar
eða tengiltvinnbílar. Þetta er að
gerast hratt. En við eigum eftir að
rafvæða sendibíla, vörubíla, rútur
og vinnuvélar. Það verður líklega
ekki bara rafvæðing heldur bland-
aðar lausnir. Það er mikið talað
um að fjöldi vetnisbíla eigi eftir að
koma á markað en þeir eru í raun
rafmagnsbílar. Vetnið er búið til
með rafmagni og því breytt aftur í
rafmagn í bílunum. Vetnið er bara
orkuberi, eins konar millistig.“
Að sögn Gnýs eru orku- og veitu-
fyrirtækin tilbúin fyrir raf bíla-
væðingu. „Að sjálfsögðu eykst álag
á kerfin en fyrirtækin gera öll ráð
fyrir því í sínum uppbyggingar-
áætlunum og eru að uppfæra sín
kerfi, bæði dreifikerfin, f lutnings-
kerfin og eins framleiðslu á orku.“
Getum hætt að flytja
inn jarðefnaeldsneyti
Gnýr segir aftur á móti að ef við
ætlum að vera metnaðarfyllri hér
á landi sé alveg hægt að taka orku-
skiptin alla leið. „Ef markmiðið
er sett á kolefnislaust Ísland árið
2050 þá erum við að tala um alla
haftengda starfsemi, skip, mögu-
lega flugvélar og allan pakkann.
Þá getum við nánast alveg hætt að
flytja inn jarðefnaeldsneyti. Við
erum í alveg frábærri stöðu hérna
á Íslandi til þess að gera það.“
Þessar breytingar kalla á aukið
afhendingaröryggi í raforku-
kerfinu að sögn Gnýs. „Það þarf
að vera miklu betra en það er í dag
ef við ætlum að stóla á rafmagn
sem frumorkugjafann okkar. Það
má ekki skapast ástand eins og
skapaðist á landinu í vetur. Hús
úti á landi eru víða eingöngu hituð
með rafmagni og ef það verður
rafmagnslaust í marga daga þá
kólna þau niður eins og gerðist í
desember. Það þýðir að við erum
ekki að ná að viðhalda þessum
orkuskiptum sem nú þegar eru
orðin. Það þarf að setja fókusinn
á að laga þessa innviði og byggja
kerfin upp svo hægt sé að stóla á
þau.“
Gnýr nefnir einnig að ef farið
verður út í frekari orkuskipti, til
dæmis að búa til eldsneyti eins
og vetni og fljótandi eldsneyti,
þá verði orkuþörfin meiri. „Ef við
ætlum að nota vetni til að knýja
farartæki þá þurfum við þrisvar
sinnum meira rafmagn heldur en
ef við notum rafmagnið beint. Það
verður því meiri þörf fyrir orku.
Sú orka mun mjög líklega koma
að einhverju leyti frá vindorku
og eins nýjum virkjunum. Ef við
ætlum að nýta þessi tækifæri sem
best þá skiptir öllu máli að raf-
orkukerfin séu í lagi. Að þau hafi
næga flutningsgetu, að skilvirknin
sé góð og að landshlutar séu sam-
tengdir.“
Gnýr segir að lokum að það sé
mikilvægt að huga að framtíðinni
„Við megum ekki loka á mögu-
leikann á að skipta yfir í okkar
eigin innlendu endurnýjanlegu
orkugjafa. Við þurfum að hugsa
um hvernig þetta verður eftir 10,
15 eða 20 ár. Afhendingaröryggið
er mikilvægt en við þurfum líka að
hugsa um hvar við ætlum að fram-
leiða þessa orku og hvernig við
ætlum að koma henni á milli staða
á sem hagkvæmastan hátt.“
Raforkumál eru
umhverfismál
Engilráð Ósk Einarsdóttir, verk-
efnastjóri gæðamála og samfélags-
ábyrgðar hjá Landsneti, segir að
raforkumál séu umhverfismál
og að öflugt f lutningskerfi fyrir
raforku sé forsenda sjálf bærni og
umhverfisvænnar orkunýtingar.
„Með því að styrkja flutnings-
kerfið sjálft drögum við úr
ákveðinni orkusóun og aukum
þannig nýtingu á endurnýjanlegri
orkuauðlind þjóðarinnar. Þannig
gerum við samfélaginu kleift að
skipta út jarðefnaeldsneyti fyrir
raforku,“ segir hún.
Landsnet hefur unnið að
ýmsum verkefnum til að stuðla
að orkuskiptum og fékk meðal
annars umhverfisverðlaun Sam-
taka atvinnulífsins árið 2017 fyrir
framtak ársins á sviði loftslags-
mála fyrir verkefnið Snjallnet á
Austurlandi.
„Við hjá Landsneti höfum sett
okkur stefnu þar sem sérstaklega
er greint frá því að við ætlum að
lágmarka umhverfisáhrif í rekstri
fyrirtækisins. Við erum að huga
að samfélaginu með sjálf bærni
að leiðarljósi,“ segir Engilráð.
Landsnet hefur sett sér samfélags-
ábyrgðarstefnu og umhverfis-
stefnu og markmið til næstu ára
um hvaða verkefni verður unnið
að. „Helsta verkefnið okkar í
umhverfismálum er að verða
kolefnishlutlaust félag árið 2030,“
segir Engilráð.
„Við erum með öflugt umbóta-
starf sem er ein af undirstöðum
framfara í umhverfismálum. Við
reynum stöðugt að gera betur í dag
en í gær og nýta lærdóm af þeim
verkefnum sem við erum að vinna
að í næstu verkefni.“
Greina árlega frá
kolefnisspori sínu
Fyrirtækið er með vottað
umhverfisstjórnunarkerfi en með
því er umhverfismálum gert ennþá
hærra undir höfði og stuðlað að
markmiðum fyrirtækisins í þeim
málum.
„14001 ISO umhverfisstjórn-
unarstaðall er alþjóðlegur og
setur ramma um hvernig við
getum starfað á árangursríkan og
skilvirkan hátt. Með staðlinum
höfum við náð að kortleggja
helstu áhættuþætti sem tengjast
umhverfismálum fyrirtækisins og
greina mikilvæga umhverfisþætti
sem við þurfum að huga að í starf-
semi félagsins. Má þá helst nefna
umhverfisrask vegna verkefna,
loftslagsmál og umhverfisóhöpp,
útskýrir Engilráð.
Landsnet er eitt þeirra fyrir-
tækja sem skrifuðu undir Parísar-
sáttmálann og þar af leiðandi
greinir fyrirtækið árlega frá
kolefnisspori sínu í ársskýrslu.
„Við erum búin að greina starf-
semina eftir umfangi og skiptum
henni í beina losun við rekstur
fyrirtækisins og óbeina losun. Los-
unarbókhald Landsnets er nokkuð
frábrugðið öðrum fyrirtækjum,
sem dæmi má nefna að við notum
SF6 gas sem einangrunarmiðil
í raf búnaði í tengivirki og er fylgst
með leka á búnaði með mæli-
tækjum. Varaafl kemur líka inn
í losunarbókhaldið. Það var í
sögulegu lágmarki 2018 en eftir
óveðrið í desember má gera ráð
fyrir mikilli losun vegna keyrslu
á því. Flutningstöp eru skráð sem
óbein losun og er einn stærsti
losunarþáttur í bókhaldinu með
SF6 gasinu. Það tapast rúmlega 2%
af þeirri raforku sem er sett inn í
kerfið á leiðinni til notenda, vegna
viðnáms í raflínunum og spennu
í raforkuflutningskerfinu. Við
þurfum samkvæmt raforkulögum
að útvega rafmagn fyrir það sem
tapast,“ útskýrir Engilráð og bætir
við að SF6 gas og flutningstöp
séu þeir losunarþættir sem valda
mestri losun í starfsemi félags-
ins en töpin hafi farið vaxandi
á undanförnum árum af því að
kerfið er það lestað.
Engilráð segir að lokum að
Landsnet sé bæði með árlegar
áætlanir um hvernig mögulegt sé
að minnka losunina en það þurfi
líka að huga að langtímaáætlun
fyrir næstu 10 ár um hvernig á að
ná kolefnishlutleysi.
„Með því að styrkja flutnings-
kerfið mun það leiða til ábyrgari
meðferðar orkunnar og betri
orkunýtingar og þar af leiðandi
minnkar kolefnissporið okkar hjá
Landsneti og samfélaginu í heild.“
Mikilvægt að hugsa um framtíðina
Landsnet gerir sér grein fyrir mikilvægi umhverfisvænna lausna. Fyrirtækið hefur ákveðið að
verða kolefnishlutlaust árið 2030 og er með skýra stefnu um hvernig á að ná því markmiði.
Engilráð Ósk
Einarsdóttir
og Gnýr Guð-
mundsson
hjá Landsneti
segja mikil-
vægt að huga
að umhverfinu
og nota endur-
nýjanlega orku.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ERNIR
4 KYNNINGARBLAÐ 3 1 . JA N ÚA R 2 0 2 0 F Ö S T U DAG U RORKA ÍSLANDS