Fréttablaðið - 24.12.2019, Blaðsíða 5

Þrátt fyrir þetta verður
um þriðjungur norskra
sveitarfélaga með færri en
3.000 þúsund íbúa.
Gæði og glæsileiki
endalaust úrval af hágæða flísumFlísabúðin
Stórhöfða 21 | s: 545 5500 | flis.is
Gæði og glæs
ileiki endalaust
úrval af hágæ
ða flísum
Finndu okkur
á facebook
DÓMSMÁL Hæstaréttarlögmaður­
inn Oddgeir Einarsson telur nýlega
dóma Mannréttindadómstóls Evr­
ópu gegn norska ríkinu geta haft
vægi við meðferð barnaverndar­
mála á Íslandi.
Fjórir áfellisdómar um umdeilt
barnaverndarkerfi Norðmanna
hafa fallið hjá Mannréttindadóm­
stól Evrópu á þessu ári um brot gegn
8. gr. Mannréttindasáttmálans um
friðhelgi einkalífs og fjölskyldu.
Einn dómur um sama efni féll í
Strassborg í fyrra. Hjá dómstólnum
bíða nú 28 mál um réttindi foreldra
efnismeðferðar.
Oddgeir nefnir nokkur atriði sem
hann telur að geti haft þýðingu hér
á landi. Dómurinn sem féll í Strass­
borg í fyrra varðaði barn sem vistað
var utan heimilis og vísar Oddgeir
til tveggja sjónarmiða í dómnum
sem læra megi af. „Þar er annars
vegar lögð áhersla á að þegar um
tímabundna vistun utan heimilis sé
að ræða megi hún ekki vara lengur
en nauðsynlegt er,“ segir Odd­
geir og bætir við: „Svo eru lagðar
jákvæðar skyldur á hið opinbera
til að grípa til aðgerða til að stuðla
að fjölskyldusameiningu.“ Barna­
verndaryfirvöldum sem tekið hafa
barn af heimili beri skylda til að
beita sér fyrir bættum aðstæðum í
stað þess að láta bara tímann líða
meðan barnið er vistað utan heim­
ilis og koma barninu svo í varanlegt
fóstur án þess að reyna að stuðla að
bættum aðstæðum með fjölskyldu­
sameiningu að markmiði.
Einu málanna var vísað til yfir­
deildar MDE og féll dómur þar á
árinu um brot á rétti móður drengs
sem var vistaður hjá fósturforeldr­
um í andstöðu við vilja móðurinnar
fljótlega eftir fæðingu. Eftir þrjú ár í
fóstri hófst ættleiðingarferli og stað­
festu norskir dómstólar ættleiðingu
barnsins til fósturforeldranna árið
2012.
Oddgeir bendir á að við ætt­
leiðingu verði enn minni tengsl
við blóðforeldra en við á um börn í
varanlegu fóstri. „Þótt miða eigi við
hvað barni sé fyrir bestu, er byggt á
því í dómi yfirdeildarinnar að það
þurfi líka að vega og meta hags­
muni blóðforeldra og reyna að láta
hagsmuni beggja fara saman eins og
unnt er,“ segir Oddgeir.
Í dómi sem féll fyrr í þessum mán­
uði hafi verið fjallað um áhrif þess
að takmarka mjög umgengni blóð­
foreldra við börn sem eru í varan­
legu fóstri. Hið opinbera geti ekki
notað tengslarof við barnið sem rök
gegn foreldrunum ef stjórnvöld hafa
brugðist skyldum sínum til aðgerða
í þágu fjölskyldusameiningar. MDE
hafi talið að með mjög takmörkuð­
um umgengnisrétti kunni hið opin­
bera að vera að bregðast jákvæðum
skyldum sínum. Oddgeir segir þessa
túlkun geta haft áhrif hér á landi
því dæmi séu um að lokað sé alveg
á umgengni eða hún veitt mjög
sjaldan.
Þá segir Oddgeir dómana hafa að
geyma mikilvægar reglur um kröf­
ur til sönnunargagna. „Í íslenskri
dómaframkvæmd er mjög sjaldan
farið mikið efnislega í mál umfram
það sem kemur frá dómkvöddum
matsmönnum og á áfrýjunar­
stigi er niðurstaða í héraði oftast
staðfest með vísan til forsendna. Í
þessum dómum MDE er hins hins
vegar að finna efnislega gagnrýni á
málsmeðferð barnaverndarmála og
kröfur til sönnunargagna sem Odd­
geir á von á að íslenskir lögmenn
muni vísa til vegna þess á hve litlu
sé að byggja í íslenskum dómafor­
dæmum.
adalheidur@frettabladid.is
Áfellisdómar um barnavernd í
Noregi geti haft vægi á Íslandi
Norska barnaverndin hefur sætt harðri gagnrýni um árabil. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur kveðið
upp fimm áfellisdóma á stuttum tíma um framkvæmdina. Hátt á þriðja tug sambærilegra mála bíða
efnismeðferðar í Strassborg. Íslenskur lögmaður telur dómana geta haft áhrif á túlkun laga hér á landi.
Sérfræðingar af ýmsum fræðasviðum hafa gagnrýnt meinta hörku norsku barnaverndarstofnunarinnar við forsjár-
sviptingar og hörku gegn foreldrum. Almennir borgarar í Noregi mótmæltu kerfinu á götum úti. NORDICPHOTOS/GETTY
NOREGUR Umfangsmiklar samein­
ingar sveitarfélaga standa nú fyrir
dyrum í Noregi. Þannig munu nær
109 sveitarfélög sameinast í 43 ný
um áramótin. Þetta kemur fram í
frétt á vef Sambands íslenskra sveit­
arfélaga og byggir á umfjöllun í riti
norska sveitarfélagasambandsins.
Sameiningahrinan nú er afleiðing
umfangsmikils sameiningarátaks
norskra stjórnvalda sem ríkis­
stjórnin í Noregi hratt af stað fyrir
fimm árum. Sveitarfélög sem sam­
einast njóta fjárhagslegs hvata og
er niðurstaðan sú að þetta verða
viðamestu sveitarfélagabreytingar
í Noregi um hálfrar aldar skeið.
Sveitarfélögum
fækkar í Noregi
HVAMMSTANGI Fyrsta leiguíbúðin
sem Bústaður hses. af hendir á
Hvammstanga er nú komin í hend­
ur hjónanna Najeb Mohammad
Alhaj Husin og Sabah Mostav.
Najeb og Sabah komu ásamt
börnum sínum til Íslands í vor sem
f lóttamenn undan stríðsátökum
í Sýrlandi. Fjölskyldan var í hópi
fimm sýrlenskra fjölskyldna sem
Húnaþing vestra tók á móti. Á sama
tíma tóku Blönduósingar á móti
ámóta stórum hópi.
Sextán umsóknir bárust um sex
íbúðir í raðhúsi á Lindarvegi. Hinar
íbúðirnar fimm verða afhentar ein
af annarri fram í miðjan febrúar.
Ragnheiður Jóna Ingimarsdóttir,
sveitarstjóri Húnaþings vestra,
segir talsvert um að byggð séu ný
hús enda séu talsverð atvinnu­
tækifæri á svæðinu. „Það er mikill
skortur á húsnæði hér og mikið af
ungu fólki að sækja hér um íbúðir,“
segir hún.
Ragnheiður segir f lóttafólkið frá
Sýrlandi hafa aðlagast mjög vel.
„Það er gaman að sjá hversu tilbúin
þau eru að taka virkan þátt í sam­
félaginu,“ segir sveitarstjórinn. – gar
Najeb og Sabah fá afhenta lykla að
fyrstu íbúð Bústaðar á Hvammstanga
Hjónin Najeb Mohammad Alhaj Husin og Sabah Mostava með Ingveldi Ásu
Konráðsdóttur, formanni stjórnar Bústaða hses. MYND/RJI
JÓL Meiri hluti lands manna heldur
jól í ár með gervi tré á heimilinu. 56
prósent Ís lendinga munu setja upp
gervi tré en 27 prósent lifandi tré
á meðan 17 prósent hyggjast ekki
setja upp neitt jóla tré. Fjöldi jóla­
trjá a lausra heimila hefur nær tvö­
faldast á þessum ára tug.
Þetta kemur fram í niður stöðum
könnunar MMR en rúm lega þúsund
ein staklingar svöruðu henni. Hlut­
fall þeirra sem setja upp gervi tré
hefur hækkað um sex prósentu­
stig frá upp hafi mælinga MMR sem
hófust árið 2010. Á meðan hefur
hlut fall hinna sem setja upp lifandi
jóla tré lækkað um 15 prósentu stig
og mældist nú, eins og fyrr segir, 27
prósent.
Þróunin er at hyglis verð í ljósi
þess að ís lensk lifandi jóla tré eru
talin um hverfis vænasti kosturinn
því fyrir hvert tré sem er höggvið til
sölu gróður setur Skóg ræktar fé lag
Ís lands 40 til 50 tré í staðinn.
Ungt fólk virðist lík legra til að
setja upp lifandi jóla tré en aðrir. 31
prósent á aldrinum 18­29 ára mun
setja upp lifandi tré en hlut fallið
lækkar með hækkandi aldri. Konur
eru svo lík legri en karlar til að setja
upp gervi tré og reyndust karlarnir
mun lík legri en konur til að sleppa
því að setja upp jóla tré þetta árið.
Fram sóknar menn og Mið flokks­
menn eru lík legastir til að nota
gervi tré: 65 prósent Fram sóknar­
manna og 59 prósent Mið f lokks­
manna setja slíkt upp í ár. Á móti
reyndust fylgis menn Við reisnar
lík legastir til að setja upp lifandi
tré, um 41 prósent, og fylgdu Sam­
fylkingar menn og Vinstri­grænir
fast á eftir. Píratar eru þá lík legri en
fylgis menn annarra f lokka til að
setja ekki upp jóla tré.
Lands byggðar búar reyndust lík­
legri en höfuð borgar búar til að vera
með gervi tré á sínum heimilum
og í búar á höfuð borgar svæðinu
reyndust hins vegar lík legri til að
vera ekki með jóla tré. – ókp
Heimilum landsmanna þar sem ekki eru sett upp jólatré fjölgar
65%
Fram sóknar manna eru
líkleg til að setja upp
gervijólatré.
Frá Noregi. NORDICPHOTOS/GETTY
Norsk sveitarfélög voru 428 árið
2015 en verða 356 eftir sameining­
arnar. Þrátt fyrir þetta verður um
þriðjungur norskra sveitarfélaga
með færri en 3.000 íbúa á næsta ári.
Bilið milli stórra og lítilla sveitar­
félaga er því talið munu aukast. Það
er ekki eingöngu bundið við fjölda
íbúa, heldur líka aldurssamsetn­
ingu þar sem íbúar eru hlutfallslega
eldri í litlu sveitarfélögunum.
Fram kemur að fyrirkomulagið í
Noregi sé á þann veg að sveitarfélög
fara með aðalhlutverkið í velferðar­
þjónustu og nefnd stjórnvalda sem
undirbjó sameiningarnar komst að
þeirri niðurstöðu að lágmarksfjöldi
íbúa sveitarfélags þyrfti að vera þrjú
þúsund til að sveitarfélag gæti rækt
hlutverk sitt að þessu leyti. – jþ
2 4 . D E S E M B E R 2 0 1 9 Þ R I Ð J U D A G U R4 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð